گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد،کاهش نرخ ارز و نشست های وین با هم ارتباط تنگاتنگی پیدا کرده است. خبرهای خوب دولتی ها از پیشبرد مذاکرات وین هر چند با آنچه از سوی غربی ها بیان می شود، متفاوت است اما تلاطمی در بازار ارز ایجاد کرده و کاهش نرخ دلار را رقم زده است. رادار اقتصاد در گفت و گو با بیژن عبدی اقتصاددان و استاد دانشگاه پیرامون این موضوع،دلایل و تاثیرگذاری هر یک از عوامل یاد شده توضیحاتی ارائه داده است.
بیژن عبدی اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره چرایی کاهش نرخ ارز در روزهای گذشته و تاثیر روند نشست وین بر این موضوع گفت : قبل از اینکه دلایل کاهش نرخ ارز را به لحاظ اقتصادی یا سیاسی بررسی کنیم باید به این نکته اشاره کرد که کاهش نرخ ارز و طلا خبر خوبی برای اقتصاد ماست، چرا که معمولاً شاخص اندازه گیری قیمت ها در کشور طلا و ارز است، بنابراین هر چقدر نرخ دلار یا طلا کاهش بیابد از این موضوع استقبال می‌کنیم، اما در پاسخ به سوال کلیدی شما که آیا تحول خاصی در اقتصاد رخ داده که دلار یا طلا روند نزولی قیمتی گرفته، باید گفته شود که اگر فرض کنیم ارزانی دلار ماحصل مذاکرات است، تا کنون که مذاکرات به جمع‌بندی خاصی نرسیده و جریان مذاکرات وین به طور کامل مشخص نشده که تحریم ها لغو می شود، هر چند دولتی ها با ذوق‌زدگی تاکید دارند که نتیجه نشست وین مشخص شده و آمریکایی ها لغو تحریم ها را پذیرفته‌اند، اما اخباری که از آن طرف منتشر می شود به هیچ وجه تایید صحبت های دولت ما نیست.
وی در این زمینه خاطر نشان کرد :تا اینجای کار نمی دانیم کدام طرف صداقت بیشتری دارد اما به هر حال دیر یا زود این مساله مشخص و ثابت می شود، اما مساله این است که ما هشت سال چوب اعتماد به چنین سخنانی را خوردیم و چون سعی کردیم دولت را باور کنیم، انتظار داشتیم همه تحریم‌ها لغو شود که متاسفانه چنین موضوعی محقق نشد.بی تردید اقتصاد کشور در طی دو دولت آقای روحانی به امر موهومی گره زده شد که ثمره آن هشت برابر شدن قیمت دلار، همه کالاهای اساسی و غیر اساسی، افزایش شدید قیمت مسکن، کوچک شدن سفره مردم و... بود، تمامی این موارد تبعات اعتماد به این مدل حرفها بود، چون ما یک بار فریب خورده ایم امیدواریم که باز هم مردم فریب نخورند چرا که تا کنون هیچ موضوعی در مذاکرات به نفع ما عوض نشده است، بنابراین واقعا مشخص نیست چرا نرخ دلار روند نزولی به خود گرفته است.
عبدی خاطر نشان کرد: برای این موضوع البته می توان چند فرضیه را مورد تاکید قرار داد، اینکه بگوییم افراد یا نهادهایی که دلارهای بزرگی به امید گران شدن دلار خریده و در اختیار داشتند، کسانی که به نیت سفته‌بازی این دلارها را نگه داشتند و امروز نگران این موضوع هستند که نرخ دلار با مذاکرات کاهش می یابد، لذا براساس شایعات ممکن است در صف فروش قرار گرفته اند، این رفتار همان اثر روانی است، البته در این مورد عدد و رقم مشخصی نداریم که نقش این افراد در میزان کاهش نرخ ارز مشخص شود.
تحلیلگر اقتصاد خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه عرضه و تقاضای دلار در انحصار دولت شرکت‌های دولتی، شبه دولتی و نیمه دولتی است که باز هم اختیار این شرکت ها و منابع ارزی آنها دست خود دولت است، لذا حتی اگر بپذیریم که دولت تعمدی نرخ ارز را دستکاری می کند، این دست کاری به یک دلیل ثابت شده منجر به کاهش قیمت کالاها نمی شود. بر فرض مثال حتی اگر دولت نرخ ارز را کاهش دهد، کاهش به اندازه نرخ ۴٢۰۰ تومانی که برای واردات کالاهای ضروری به اسم ارز جهانگیری معروف شد که نمی شود! لذا وقتی دولت با ارز جهانگیری هم نتوانست قیمت کالاها را پایین بیاورد و کالاها با همان نرخ ارز ٢۵ تا ۳۰ هزار تومان به دست مردم می رسد، مشخص است که دلار هم پایین بیاید قیمت کالاها ثابت است. به هر حال دولت در مساله تخصیص ارز و ارز پاشی ثابت کرده که فقط برای افراد وابسته به خود رانت ایجاد می کند تا از آن بهره‌مند شوند، در حالی که نه سودی و نه مالیاتی بابت دریافت ارزهای دولتی نپرداختند، بسیاری از این افراد شناسایی نشدند، آنهایی هم که شناسایی شدند یا پول را برنگرداندند یا بسیار گردن کلفتانه جلوی دولت ایستادند.
بیژن عبدی گفت: واقعیت این است که کاهش قیمت دلار حتی اگر واقعی بود، یعنی اگر فرض کنیم مذاکرات انجام شده و آمریکا دارایی‌های ایران را آزاد کرده و تحریم ها لغو شده است، و شرکت های کشورهای خارجی مایل به معامله با ما هستند، با این حال چون ساختار اقتصادی ما انحصاری است، همه چیز آن در اختیار افراد و شرکت‌های خاص است، و این افراد کارها را با قیمت ۲۵۰۰۰ تومان در اقتصاد عرضه می کنند، لذا همیشه شاهد این موضوع بوده ایم که هر بار دلار ارزان شد، قیمت ها پایین نیامده اما دلار که گران می شود، کالاها و قیمت ها باز مجدداً سیر صعودی به خود می گیرند، بنابراین اگر ارز هم ارزان شود، خروجی آن در اقتصاد ما به سرعت دیده نمی شود.
وی درخصوص مساله کاهش نرخ ارز و از دست رفتن و کاهش صادرات کشور گفت: این موضوع اینگونه جا افتاده که با کاهش ارزش پول ملی، صادرات کشور افزایش پیدا می‌کند، در حالی که اینگونه نیست که همه کشورها پشت دروازه‌های ما نشسته و منتظر باشند ریال ارزان شود تا کل کالاهای ما را بخرند، اصلا اینگونه نیست، برای اینکه هر تجارتی براساس زیر ساخت ها و مولفه های خود انجام می شود، مثل ثبت سفارش، لغو تحریم ها تا شرکت ها به راحتی اجازه معامله با ما را داشته باشند و بتوانند کالای ما را ثبت سفارش کنند، در حالی که آنچه تا کنون از آن صحبت شده، لغو تحریم شرکت ها، افراد و اسامی است اما تحریم های اصلی مثل قانون کاستا، آیسا یوترن و... برداشته نشده، بنابراین اینگونه نیست که فکر کنیم ارزش پول ملی پایین بیاید همه به دنبال سرمایه‌گذاری و تجارت با ما هستند ،به خصوص در بعضی موارد مثل نفت که در زمان غیبت ما و تحریم های نفتی ما کشورهای خریدار نفت با طرف‌های دیگر قراردادهای طولانی مدتی بسته اند، لذا نفت بقیه کشورها را جایگزین نفت ما کرده اند، پس بازگشت به بازار نفتی هم به این سادگی ها نیست، خریداران نفت ایران باید زیرساخت‌های خود را براساس نفت ایران تغییر دهند و اقدامات لازم را برای این موضوع در پالایشگاه های خاص انجام دهند.
بیژن عبدی در پایان خاطر نشان کرد: انچه دولتی ها درباره کاهش نرخ دلار و اثرات برجامی می گویند فقط حرف های قشنگ روی کاغذ است، در حالی که این موضوع هنوز اتفاق نیفتاده و به نظر می رسد اهداف انتخاباتی پشت کاهش نرخ ارز باشد.