به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه اعتماد؛«ما برای بازگشت به تعهدات برجامی در صورت بازگشت کامل طرف مقابل به اجرای تعهداتش آماده هستیم.»
گوینده این جمله می‌تواند وزیر خارجه هر کدام از کشورهای باقیمانده (ایران، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) یا حتی خارج شده از توافق هسته‌ای (ایالات متحده امریکا) باشد. وزارت خارجه دولت سیزدهم به ریاست حسین امیرعبداللهیان سرانجام قطار رایزنی‌های سیاسی برای احیای برجام را پس از دو ماه توقف در ایستگاه تهران، به حرکت درآورده اما مساله اینجاست که نخستین عزیمت به ایستگاه بروکسل همه را به این تردید واداشته که شاید تیم جدید به دنبال حرکت این قطار از ریل متفاوتی است. هر چند که ایران می‌گوید آنچه در بروکسل و مسکو ظرف چند روز اخیر انجام شده صرفا رایزنی‌های دوجانبه با اعضای برجام و گامی مقدماتی برای از سرگیری مذاکرات در وین است اما سابقه رییس جدید تیم مذاکره‌کننده در انتقادهای تند از برجام و مخالفت با صفر تا صد این توافق در گذشته بسیاری از تحلیلگران، کارشناسان و خبرنگاران را نسبت به اراده سیاسی علی باقری برای به سرانجام رساندن مذاکرات احیای برجام بدبین کرده به گونه‌ای که حتی خبرنگار رسانه روسی «اسپوتنیک» نیز در گفت‌وگو با معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در مسکو چندبار از او سوال می‌کند که آیا برجام را توافقی خوب می‌داند یا نه؟ پرسشی که معاون حسین امیرعبداللهیان از پاسخ مستقیم به آن طفره رفته و به تکرار این جمله که ایران تنها عضو برجام است که به تعهداتش پاسخ داده، بسنده می‌کند.
مانور بر برگشت‌پذیری برنامه هسته‌ای ایران
در حالی که علی باقری در جریان سفر به بروکسل اعلام کرد که مذاکرات وین تا پیش از نهم آذرماه آغاز خواهد شد، عمده رسانه‌های غربی در گزارش‌های چند روز اخیر بر این نکته دست گذاشته‌اند که سرعت پیشرفت کمیت و کیفیت برنامه هسته‌ای ایران زنگ‌های خطر را به صدا درآورده و ایران همزمان با افزودن بر ذخایر مواد هسته‌ای خود در حال دور شدن از آستانه گریز هسته‌ای تعیین شده در برجام نیز است. تمرکز رسانه‌های غربی بر این نکته و هشدار نهادهای اطلاعاتی و امنیتی اسراییل نسبت به بازگشت ناپذیر بودن توسعه برنامه هسته‌ای ایران حتی در صورت احیای برجام نشان از پیش‌بینی دقیق ایران در نحوه برخورد با بدعهدی طرف مقابل در برجام دارد. مساله دریافت تضمین از ایالات متحده برای عدم تکرار سناریوی خروج از برجام در حالی به درستی از سوی ایران چه در شش دور مذاکرات وین از نیمه فروردین ماه تا ابتدای تیرماه طرح و چه امروز از سوی تیم جدید تکرار می‌شود که برخی منتقدان برجام معتقدند تیم ایران در متن برجام نتوانسته تضمین محکمی برای تنبیه طرف مقابل ایران در صورت عدم اجرای تعهداتش دریافت کند. در همان مقطع نیز با استناد به متن برجام گفته شد که برگشت‌پذیری برنامه هسته‌ای ایران عملا هزینه خروج از توافق را برای طرف مقابل بالا خواهد برد. ایران با حفظ خاصیت بازگشت‌پذیری برنامه اتمی خود در حقیقت قدرت بازدارندگی ایجاد کرد و البته اینکه فردی مانند دونالد ترامپ حاضر به پرداخت این هزینه و تحمیل تبعات آن به جامعه جهانی شد نکته دیگری است.
تعلل ایران؛ امتیازدهی رسانه‌ای به غرب
امروز با توجه به اعلام آمادگی هرچند شفاهی ایالات متحده برای بازگشت به اجرای تعهدات برجامی و بازگشت اجماع به جبهه غرب در مساله هسته‌ای ایران، در کمتر رسانه‌ای به گذشته نه چندان دور حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید و خروج او از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ اشاره می‌شود و همه ترجیح می‌دهند با پاس دادن توپ به زمین ایران از تهران بخواهند که گذشته را فراموش کرده و با بازگشت به وین زمینه را برای بازگشت ایالات متحده به میز مذاکره و شکل گرفتن مجدد ترکیب ۱+۵ فراهم کند.
در این جبهه، قدرت رسانه‌ای طرف مقابل در فضاسازی مقابل تهران به خوبی خود را در خبرسازی‌های چند هفته اخیر نشان داده و به نظر می‌رسد که تیم رسانه‌ای دولت سیزدهم به خصوص در وزارت خارجه توجه چندانی به این مهم و تغییر نگاه افکار عمومی در سطح بین‌المللی به این موضوع ندارد. پس از خروج ایالات متحده از برجام، ایران بازی در سه زمین فنی، سیاسی و حقوقی را به گونه‌ای پیش برد که ایالات متحده هم در حوزه سیاسی (شورای امنیت و رابطه با تروئیکای اروپایی درباره برجام) هم در حوزه فنی (یک سال صبر راهبردی پس از خروج امریکا از برجام و تعریف گام به گام پایان دادن به تعهدات هسته‌ای) و هم حقوقی (استفاده از بندهای موجود در برجام به علاوه استفاده از تمام ظرفیت‌های حقوقی برای شکایت از ایالات متحده) انزوای کامل را در عرصه بین‌المللی تجربه کرد و حتی رسانه‌های امریکایی چون نیویورک‌تایمز در توصیف وضعیت امریکا در پرونده برجام از کلماتی چون تنهایی یا انزوا ترامپ و تیم او استفاده می‌کردند. در نتیجه تصمیم درست ایران در این سه حوزه است که امروز در حالی که کیفیت و کمیت برنامه هسته‌ای ایران چند برابر پیش از وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ما پیش از برجام است، همچنان قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد به وقت خود باقی است. البته که در این میان نباید از تداوم اجرای سیاست فشار حداکثری طراحی شده توسط دونالد ترامپ در دولت جو بایدن و همراهی ۱+۴ با تحریم‌های امریکا غافل ماند.
از حساب ویژه ایران بر روسیه
تا صدای واحد ۱+۳
در شرایطی که علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه از حساب ویژه ایران بر کمک‌های برجامی مسکو سخن می‌گوید، در طرف مقابل نیز تروئیکای اروپایی و امریکای جو بایدن جبهه واحد در موضع‌گیری‌های برجامی را احیا کرده‌اند و البته فعلا هر چهار طرف ماجرا ادعا می‌کنند که اولویت نخست آنها بازگشت همه هیات‌های مذاکره‌کننده به وین و برگزاری دور هفتم رایزنی‌ها برای احیای برجام است. نکته‌ای که مورد تایید روسیه نیز است و میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در تازه‌ترین موضع‌گیری در پاسخ به وزیر خارجه ایران گفته که پیش نویس‌های ماه ژوئن، محصول تلاش جمعی است و نمی‌توان آن را به سطل آشغال پرتاب کرد. اولیانوف پیش از این نیز خطاب به امیرعبداللهیان تاکید کرده بود که در مذاکرات وین بن‌بستی وجود نداشته است.
نخستین نشانه‌های همراه شدن ایالات متحده با اروپا در دیدار شامگاه جمعه (به وقت تهران) «امانوئل ماکرون» رییس‌جمهور فرانسه و «جو بایدن» رییس‌جمهور امریکا ظهور پیدا کرد. در بیانیه مشترکی که توسط کاخ الیزه پس از پایان دیدار دو رییس‌جمهور در رم منتشر شد، آمده است: «بایدن و ماکرون بر ضرورت تضمین عدم توسعه سلاح هسته‌ای یا دستیابی به آن توسط ایران تاکید کردند.»
همزمان به گزارش سی‌ان‌ان روز گذشته در آستانه دیدار «جو بایدن» با سران کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس درباره ایران، از او درباره زمان از سرگیری مذاکرات برجام پرسیده شد. بایدن در پاسخ به سوالی که از وی پرسیده شد: «آقای رییس‌جمهور، چه زمانی می‌خواهید مذاکرات با ایران از سرگرفته شود؟» گفت: «آنها (ایران) قرار است (مذاکرات را) از سر بگیرند.»
سی‌ان‌ان در گزارشی در این باره نوشت: دیدار چندجانبه میان ایالات متحده و تروئیکای اروپایی که به درخواست صدراعظم آلمان انجام شد یک روز پس از وضع دور جدیدی از تحریم‌ها توسط خزانه‌داری امریکا علیه ایران بود. پیش از انجام این دیدار، مقام‌های کاخ سفید اعلام کردند که چهار کشور از این دیدار صرفا یک هدف واحد را دنبال نمی‌کنند بلکه این دیدار تلاشی است برای بررسی گام‌های بعدی و همچنین اطمینان بخشی از اینکه هر چهار کشور موضع یکسان دارند. به گزارش سی‌ان‌ان برای ۱+۳ بسیار مهم است که در این مقطع حساس یک سیگنال واحد درباره وضعیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران و برجام بروز بدهند.
سی‌ان‌ان به نقل از چند منبع نوشت که گفت‌وگوهایی در درون دولت بایدن درباره چگونگی و میزان افزایش فشارها علیه ایران در حال انجام است. این منابع گفتند در صورتی که ایران به اتخاذ اقداماتی در تضاد با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ادامه بدهد، امریکا و متحدانش تمایل بیشتری به اعمال تحریم‌هایی با هزینه بیشتر علیه ایران به دلیل عدم بازگشت به توافق خواهند داشت. این منابع درباره جزییات تحریم‌های جدیدی که امکان دارد علیه ایران اعمال شود، توضیح ندادند اما یک شخص نزدیک به گفت‌وگوها به سی‌ان‌ان گفت که بایدن در دیدارهایش در نشست گروه ۲۰ درباره گزینه‌های احتمالی با متحدان به رایزنی می‌پردازد و این هزینه‌ها حتی در حالی که گفت‌وگوها با ایران در حال انجام بوده، می‌تواند اعمال شود.
«جو بایدن» رییس‌جمهور امریکا، «آنگلا مرکل» سرپرست صدراعظمی آلمان، «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس و «امانوئل ماکرون» رییس‌جمهور فرانسه پس از دیدار چندجانبه در رم، بیانیه مشترکی درباره ایران منتشر کردند. بر اساس ترجمه خبرگزاری فارس در این بیانیه آمده است: «ما، رییس‌جمهور فرانسه، صدراعظم آلمان، نخست‌وزیر انگلیس و رییس‌جمهور امریکا در رم با یکدیگر دیدار کرده تا درباره خطراتی که برای امنیت بین‌المللی به دلیل تشدید برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شده، بحث کنیم. ما عزم خود را برای اطمینان از اینکه ایران هرگز نتواند به توسعه سلاح هسته‌ای یا دستیابی به آن، بپردازد، ابراز کردیم و نگرانی شدید و فزاینده خود را به اشتراک گذاشتیم. این در حالی است که ایران مذاکرات بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را از ماه ژوئن متوقف کرده و گام‌های تحریک‌آمیز هسته‌ای نظیر تولید اورانیوم با درصد غنای بالا و اورانیوم فلزی غنی شده را شتاب بخشیده است. ایران هیچ نیاز غیرنظامی معتبری برای این اقدام نداشته اما هر دو اقدام برای برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای مهم هستند. این گام‌ها تنها باعث افزایش هشدارها می‌شود که همزمان با این گام‌ها، ایران همکاری و شفافیت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش داده است. ما توافق کردیم که ادامه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و موانع برای فعالیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان بازگشت به برجام را با خطر مواجه می‌کند. شرایط کنونی، بر اهمیت راه‌حل مذاکره شده تاکید دارد که برای بازگشت امریکا و ایران به پایبندی کامل به برجام فراهم شده و زمینه را برای ادامه تعامل دیپلماتیک برای حل دیگر نقاط اختلاف فراهم می‌کند.
نظر شما