به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از اکو ایران مطالعات مدرن حوزه بانک‌داری نشان می‌دهد که چرا بانک‌ها وجود دارند، چگونه می‌توان جلوی آسیب‌پذیری آن‌ها را گرفت و چطور بحران‌های بانکی منجر به وقوع بحران‌های مالی می‌شود. سه نوبلیست امسال، نخستین بار در اوایل دهه ۸۰ میلادی، این مطالعات را پایه‌ریزی کردند. مطالعات آن‌ها نقش کاربردی پررنگی در قانون‌گذاری در بازارهای مالی و همچنین سروکار داشتن با بحران‌های مالی ایفا می‌کند.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در شرایط بحران مالی این است که از یک سو، سپرده‌گذاران و کسانی‌که در بانک‌ها پس‌اندازی دارند ترجیح می‌دهند هر چه سریع‌تر پول خود را دریافت کنند و از سوی دیگر، وام‌گیرندگان مثل اهالی کسب‌وکار ترجیح می‌دهند بانک‌ها به آن‌ها مهلت بدهند و کمی دیرتر وام را دریافت کنند.

نوبلیست‌های امسال موفق شده‌اند راهکاری بهینه در این زمینه ارائه کنند. آن‌ها پیشنهاد کرده‌اند که بانک‌ها به عنوان واسطه، پول سپرده‌گذاران را از آن‌ها بپذیرند و هر زمانی که سپرده‌گذار درخواست کرد پول خود را پس بگیرد، آن را بدهند. از سوی دیگر، وام‌های بلندمدت به افراد اعطا کنند. اما چطور می‌توانند در صورت هجوم سپرده‌گذاران برای بیرون کشیدن پول خود از بانک، از وقوع بحران جلوگیری کنند؟

راهکار اصلی در دست دولت است. در واقع دولت به عنوان پشتوانه، بیمه سپرده‌گذاری را تامین می‌کند. این یعنی دولت و بانک مرکزی‌اش نقش آخرین وام‌دهنده یا وام‌دهنده ذخیره (زاپاس) را برای سایر بانک‌ها ایفا می‌کنند و از این طریق می‌توانند جلوی بروز بحران برای بانک‌ها را بگیرند.

بن برنانکی عمده مطالعات خود را به رکود بزرگ اقتصادی دهه ۳۰ میلادی اختصاص داده و در این مطالعات به این نتیجه رسیده که بانک‌ها در شرایط بحران مالی، نقشی کلیدی دارند. به همین خاطر باید جلوی سقوط بانک‌ها را گرفت و از این طریق، بحران مالی را مدیریت کرد.

یورونیوز در این باره نوشت:جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ میلادی روز دوشنبه ۱۰ اکتبر به بن برنانکی، رئیس سابق بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) و دو هموطن او «داگلاس دایموند» و «فیلیپ دیبویگ» به دلیل تحقیقاتشان در زمینه بانک‌ها و بحران‌های مالی اهدا شد.

هیئت داوران نوبل اعلام کرد که این سه نفر «به طور قابل‌توجهی درک ما را از نقش بانک‌ها در اقتصاد، به ویژه در زمان بحران‌های مالی، و همچنین نحوه تنظیم بازارهای مالی بهبود بخشیدند.» در ادامه این بیانیه تاکید شده که یک یافته مهم در تحقیقات این سه نفر این است که چرا اجتناب از سقوط و ورشکستگی بانک‌ها حیاتی است و بر همین اساس، آنها توانایی ما را برای اجتناب از بحران‌های جدی افزایش داده‌اند.

آقای برنانکی، متولد ۱۹۵۳ است و در سال ۱۹۷۹ مدرک دکترای خود در اقتصاد را از موسسه فناوری ماساچوست اخذ کرده است. او که سابقه حضور در سمت رئیس کلی بانک مرکزی ایالات متحده (۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴) را در کارنامه کاری خود دارد، در حال حاضر محقق ارشد اندیشکده بورکینگز است. داگلاس دایموند نیز همچون آقای برنانکی متولد ۱۹۵۳ است و پس از اخذ مدرک دکترای اقتصاد از دانشگاه ییل در سال ۱۹۸۰ به عنوان استاد امور مالی در دانشگاه شیکاگو مشغول به کار بوده است. فیلیپ دیبویگ نیز در سال ۱۹۵۵ متولد شده ولی یکسال زودتر از آقای دایموند دکترای خود را در رشته اقتصاد از دانشگاه ییل دریافت کرده و در حال حاضر نیز استاد بانکداری و امور مالی دانشگاه واشنگتن است.

بن برنانکی با تحلیل رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ نشان داد که چگونه کارکرد بانک‌ها عامل تعیین کننده‌ای در عمیق شدن و طولانی شدن دوره رکود اقتصادی است. همچنین بررسی او نشان داد که سقوط بانک‌ها توانایی جامعه را برای هدایت پس‌انداز به سمت سرمایه‌گذاری‌های مولد به شدت کاهش می‌دهد.

داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویگ نیز در تئوری خود نشان دادند که بانک‌ها با ایفای نقش به عنوان نهاد واسطه چگونه می‌توانند به سپرده‌گذاران اجازه دهند در صورت تمایل، به پول خود دسترسی داشته باشند و در عین حال به وام گیرندگان وام‌های بلندمدت نیز اعطا کنند. پیش از انتشار نتایج تحقیقات آنها این سوال مطرح بود که اگر تعداد زیادی از پس‌انداز کنندگان در صورت وقوع بحرانی تصمیم بگیرند که پول خود را از بانک‌ها خارج کنند، بانک‌ها چگونه می‌توانند وام گیرندگان را از جمله مشاغل و خریداران خانه‌های قسطی برای بازپرداخت پیش از موعد وام‌ها تحت فشار قرار ندهند و در عین حال ورشکست هم نشوند. طرح کنندگان این سوال در واقع نقش تعریف شده بانک‌ها برای هدایت پس‌اندازها به سمت سرمایه‌گذاری مولد را با تعهد آنها در قبال سپرده‌گذاران در تضاد می‌دیدند. اما این دو اقتصاددان با ارائه راه حل‌هایی از جمله ارائه بیمه سپرده از سوی دولت و ایفای نقش دولت به عنوان آخرین مرجع وام دهنده به بانک‌ها در رفع این تضاد کمک کردند.

این جایزه که به یاد آلفرد نوبل از سوی بانک مرکزی سوئد در حوزه علوم اقتصادی اعطا می‌شود معادل ۱۰ میلیون کرون سوئدی (۹۱۲.۴ هزار یورو) است که امسال بین سه برنده آن تقسیم خواهد شد.

این جایزه از سوی بانک مرکزی سوئد (Sveriges Riksbank) در سال ۱۹۶۸ و به یاد آلفرد نوبل پایه‌گذاری شد که سپس به عنوان نوبل اقتصاد شهرت یافت و در واقع بخشی از جوایز پنجگانه نوبل که از سوی آلفرد نوبل پایه‌گذاری شده، نبوده است.