به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، گزارش تحولات جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی پیش‌بینی‌های تکان‌دهنده‌ای از آینده جمعیتی کشور انجام داده است اما نسخه ای که برای برون رفت از این وضعیت برای آینده کشور پیچیده است، آنچنان که باید مطابق با سلایق و واقعیت‌های روز جامعه ایران نیست.
شورای عالی انقلاب فرهنگی در گزارشی با عنوان "تحولات جمعیتی رشد جمعیت، باروری و آینده آن، ساختار سنی و ازدواج" مولفه های موثر بر نرخ رشد جمعیت ایران و سناریوهای احتمالی در مورد آینده جمعیت ایران را مورد بررسی قرار داده است. در این گزارش عنوان شده است که رشد جمعیت و باروری در دهه ۷۰ کاهش یافته و در دهه ۸۰ این روند کاهشی ادامه داشته است.
کاهش سریع نرخ باروری از ۶.۵ فرزند به ازای هر زن به طور متوسط در دهه ۶۰ به حدود ۱.۸ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۹۰ و افزایش جزئی آن تا حدود ۲ فرزند به ازای هر زن در سال منتهی به سرشماری ۱۳۹۵و سپس کاهش آن به حدود ۱.۶۵ فرزند به ازای هرزن در سال ۱۴۰۰در طول تاریخ کشور بی سابقه بوده است.
این مطالعه که شاخص های بسیاری از جمله تعداد جمعیت، رشد جمعیت، باروری و آینده آن، تعداد ازدواج ها، تراکم، توزیع جغرافیایی، ساختار سنی و جنسی، نحوه مهاجرت و جابه جایی فیزیکی یا طبیعی در آن مدنظر قرار گرفته است، نشان می دهد نرخ باروری زنان از ۶.۵ فرزند به ازای هر زن در دهه ۶۰ به حدود ۱.۸ فرزند در سال ۱۳۹۰ رسیده است و با افزایش جزئی آن تا حدود ۲ فرزند در سال منتهی به سرشماری ،۱۳۹۵ رخداد بی مانندی را برای کشور رقم زده است.
در سالهای اخیراوج سن فرزندآوری در سنین ٢٥-٢٩ ساله متمرکز شده است و الگوی سنی باروری نشان دهنده کاهش میزان باروری در گروه های سنی ،٢٠-٢٤ ٢٥-٢٩ و٣٠-٣٤ ساله است. تمام استان های کشور کاهش میزان باروری کل را در سالهای اخیر تجربه کرده اند، به طوری که کاهش میزان باروری در اقصی نقاط ایران به مسالهای فراگیر تبدیل شده است.
برآورد سازمان ملل از آینده باروری و جمعیت
نتایج پیش بینی های سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ در مورد تحولات باروری نشان میدهد که در هر سه سناریو (پایین، متوسط و بالا) تا سال ۱۴۲۰ سطح باروری ایران به سطح جانشینی افزایش نخواهد یافت؛ و نرخ رشد جمعیت در هر سه سناریو کاهشی خواهد بود. در سناریوی حد پایین در سال ۱۴۰۹ نرخ رشد جمعیت ایران به حدود صفر میرسد و بر مبنای سناریوی حد متوسط در سال ۱۴۲۹ نرخ رشد جمعیت ایران منفی میشود.
همچنین تغییرات حجم جمعیت ایران بر اساس سناریوهای سازمان ملل نشان میدهد که در صورت ادامه روند کنونی کاهش باروری، بر اساس سناریوی حد پایین، جمعیت ایران تا سال ۱۴۳۰ به حدود ۸۲ میلیون نفر، در سال ۱۴۳۹ به حدود ۷۷.۶ میلیون نفر و تا سال ۱۴۷۹ به حدود ۴۲ میلیون نفر کاهش خواهد یافت.
برآورد دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از آینده باروری در ایران
نتایج مطالعات انجام شده درکمیته مطالعات و پایش سیاست های جمعیتی دبیرخانه شورای عالی انقالب فرهنگی در مورد تحوالت باروری ایران تا افق سال ۱۴۱۰ در جدول زیر نشان داده شده است. نتایج حاصله موید این هستند که بدون مداخله سیاسی، نرخ باروری مطابق با برآوردهای سازمان ملل و مرکز آمار ایران زیر حد جایگزینی باقی خواهد ماند.
این مساله زمانی مشکل آفرین و در هم تنیده می شود که فاکتورهای دیگری را نیز در مورد آن در نظر بگیریم به طور مثال اگر روند جمعیتی کشور به همین شکل پیش برود، پیش بینی می شود که پنجره جمعیتی در مورد مولفه هایی از جمله عرضه نیروی کار، پس انداز و سرمایه انسانی بعد از سالهای ۱۴۱۵ بسته شود و این می تواند تبعات بسیاری به لحاظ اجتماعی و اقتصادی برای کشور در پی داشته باشد.
مطابق آمارها در حال حاضر میانه سنی جمعیت کشور حدود ۳۲ سال است. این شاخص مطابق پیش بینی های صورت گرفته توسط سازمان ملل در سناریوی حد متوسط در سال ۱۴۰۴ به حدود ۳۶ سال و در سال ۱۴۲۹ به حدود ۴۵ سال افزایش خواهد یافت.
همچنین از این حیث بعد خانوار نیز دچار تغییراتی شده است. آمارها نشان می دهد مولفه خانوار از سال ۱۳۶۵ به بعد سیر نزولی خود را آغاز کرده و از ۵.۱ نفر در سال ۱۳۶۵ به۳.۳ نفر در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است. بعد خانوار، از سال ۱۳۶۵ به بعد سیر نزولی خود را آغاز کرده و از ۵.۱ نفر در سال ۱۳۶۵ به ۳.۳ نفر در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است.
افزایش میانگین سن در اولین ازدواج برای مردان دوونیم سال و برای زنان ۵ سال
این گزارش کمیته مطالعات و پایش سیاستهای جمعیتی، شورای عالی انقلاب فرهنگی می افزاید: براساس داده های به دست آمده از سرشماری های مختلف مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور، میانگین سن در اولین ازدواج نسبت به پنجاه سال پیش، به تفکیک برای مردان حدود دو و نیم سال و برای زنان پنج سال افزایش یافته است.
بر این اساس، میانگین سن در اولین ازدواج زنان کل کشور در سال ۱۳۴۵ از ۱۸.۴ به ۲۳.۴ سال، در سال ۱۳۹۹ افزایش یافته است. تحولات کوتاه مدت نشان میدهد، میانگین سن در اولین ازدواج زنان در سال ۱۳۹۹ با ۲۳.۴ سال، در مقایسه با سال ١٣٩٠ هیچ تغییری نکرده است. همچنین ما شاهد افزایش ۰.۹ سال در میانگین سن در اولین ازدواج مردان هستیم. میانگین سن در اولین ازدواج مردان در سال ۱۳۹۹ در کل کشور ۲۷.۶ و در سال ،١٣٩٠ ٢٦.٧ سال بوده است.
به گزارش رکنا، مطالب مطرح شده در این گزارش به وضوح نشان میدهد که تمام شاخصهای جمعیتی ایران، به نحو نگران کننده ای در حال افول است. نرخ باروری کل، همچنان زیر حد جایگزینی قرار دارد، نرخ رشد جمعیت با کاهش بیشتر در دو دهه آینده بعد از توقف و صفر شدن، برای اولین بار رشد منفی را تجربه خواهد کرد.
این گزارش بعد از ارایه آمارها و پیش بینی های تکان دهنده خود "قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت" را به عنوان بخشی از سیاستهای جمعیتی جدید ایران برای برون رفت از مشکلات در این حوزه طی دهه های آینده دانسته است و تاکید کرده که این قانون باید هر چه سریعتر به صورت جدی و همه جانبه پیگیری و اجرایی شود.
نظر شما