تحویل سوخو۳۵ به ایران لغو شد؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد سایت نظامی هلندی اسکرامبل مستقر در آمستردام که از سال ۱۹۷۹ به تولید محتوا درخصوص مسائل نظامی روز به شکل انتشار یک ماهنامه اقدام می‌کند، دلیل اظهارات این مقام بلندپایه ایرانی را خودداری دولت روسیه از انتقال فناوری تولید قطعات سوخوها در ایران و ارائه دانش نگهداری هواپیما در داخل کشور تا ۳۰ سال آینده می‌داند.

اسکرامبل می‌نویسد: روسیه می‌خواهد هواپیماهایی را که در وهله اول برای نیروهای هوایی مصر در نظر گرفته شده بود؛ بدون تعمیر و نگهداری مناسب، سلاح و پشتیبانی قطعات یدکی، بفروشد. اگرچه این موضوع تایید نشده است، اما به نظر می‌رسد روسیه نیز به درخواست دولت ایران برای تامین Su-۳۵SE و سفارش ۱۲ هواپیمای جنگی دو سرنشینه Su-۳۰SME۲ پاسخ منفی داده است. با نگاهی به اظهارات فوق، مجله اسکرامبل ارزیابی می‌کند که روسیه عمدتا به دلیل تعهدات داخلی مربوط به جنگ با اوکراین قادر به پاسخگویی به تقاضای ایران نیست.

برای اولین بار در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۲، مجله اسکرامبل نوشت که وزیر دفاع ایران تایید کرد که ایران هواپیمای Su-۳۵SE را دریافت خواهد کرد. این سایت در آن مقطع نوشت: سفارش اولیه ۲۴ فروند Su-۳۵SE برای نیروی هوایی مصر اکنون به نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران تغییر جهت داده خواهد شد.

تعداد دقیق هواپیماهایی که قرار است تحویل ایران داده شوند به طور رسمی تایید نشده است، اما با نگاهی به وضعیت نیروی هوایی ارتش و وسعت کشور برای دفاع، به بیش از ۲۴ هواپیمای جنگنده جدید نیاز دارد تا واقعا توانایی‌ها را تقویت کند. سوال آموزش نیز بی‌پاسخ مانده است. آموزش خلبانان ایرانی Su-۳۵SE ظاهرا در حال حاضر در روسیه در حال انجام است، اما برای خدمه آینده، ایران باید بتواند خدمه خود را آموزش دهد.

مجله اسکرامبل همچنین در آن مقطع ارزیابی کرد که سفارش بعدی برای هواپیماهای آموزشی پیشرفته در مدت کوتاهی اعلام خواهد شد.

روسیه برای فروش جنگنده سوخو ۳۵ خود به دنبال مشتری می‌گردد و از قرار مصر، الجزایر و اندونزی به علت ترس از تحریم‌های آمریکا، از خرید این نوع هواپیما از روسیه منصرف شده‌اند.

با اینکه تحریم تسلیحاتی ایران که در سال ۲۰۰۷ از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد برقرار شده بود در سال ۲۰۲۰ لغو شد اما دولت روسیه همچنان از فروش جنگ‌افزار به ایران امتناع ورزیده است.در ضمن مقامات روسیه از آن نگرانند که ایران به علت ادامه تحریم‌های غرب، نتواند بهای جنگ افزارهای خریداری شده را پرداخت کند.

با این حال جنگ اوکراین در شرایط کنونی دلیل مهم‌تر و در عین حال تعیین کننده‌تری برای امتناع روسیه از تحویل جنگنده‌های سوخو ۳۵ به شمار می‌رود.

در کنار این عامل، فشار لابی‌های منطقه‌ای از جمله فشار اسرائیلی‌ها نیز مطرح است، چون دریافت این جنگنده‌ها می‌تواند موقعیت ایران را در آسمان منطقه تقویت کند و همزمان موازنه‌ای را با بازیگران رقیب و همچنین دشمنان جمهوری اسلامی ایجاد کند.

این مساله حتی لابی دولت‌های عرب خلیج فارس را هم در بر می‌گیرد که همواره از وضعیت موجود سوءاستفاده کرده و نسبت به تقویت این بعد خود با خرید جنگنده‌های غربی اقدام کرده‌اند. تهران در سال‌های اخیر هیچ هواپیمای جنگنده جدیدی به استثنای چند جنگنده روسی میگ-۲۹ خریداری نکرده است. به غیر از میگ-۲۹، ایران عمدتا از هواپیماهای اصلاح شده بومی اف-۴ فانتوم، اف-۱۴ تامکت و اف-۵ تایگر مربوط به دهه ۱۹۷۰ استفاده می‌کند.

به نظر می‌رسد که اگر خرید جنگنده سوخو ۳۵ روسیه نهایی شود، یکی از مهم‌ترین خریدهای تسلیحاتی ایران از زمان انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ خواهد بود، زیرا با نوسازی و افزایش توانمندی نیروی هوایی ایران، روابط نظامی و دفاعی نوپا میان تهران و مسکو را نیز وارد مرحله جدیدی خواهد کرد که پیامدهای کلیدی بر موازنه قوا و بازدارندگی در سراسر قفقاز جنوبی و منطقه غرب آسیا خواهد داشت.

گسترش روابط در پیش است

با این حال روابط ایران و روسیه محدود به حوزه نظامی نیست و دو کشور در حوزه سیاسی و اقتصادی در حال برداشتن گام‌های بزرگ‌تری هستند.

این مساله به منزله این است که همکاری‌ها در دیگر حوزه‌ها با سرعت بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد. در تازه‌ترین نشانه از این موضوع، سخنگوی وزارت امورخارجه روسیه تاکید کرد، تهران و مسکو همچنان به کار روی توافقنامه راهبردی جدید میان دوکشور ادامه می‌دهند. ماریا زاخارووا، روز پنج‌شنبه در یک نشست خبری خاطرنشان کرد: آماده‌سازی پیش‌نویس توافقنامه جدید در زمینه مشارکت استراتژیک میان ایران و روسیه کماکان ادامه دارد و دو طرف علاقه خود را برای تکمیل سریع روند توافق و امضای این سند تایید می‌کنند.

زاخارووا در ادامه گفت که نتایج ششمین نشست گفت‌وگوی راهبردی روسیه و شورای همکاری خلیج فارس که ۱۰ ژوئیه در مسکو برگزار شد در جریان تماس تلفنی وزرای امور خارجه ایران و روسیه در ۱۸ ژوئیه مورد بررسی قرار گرفت.

بر اساس این گزارش، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز سه‌شنبه هفته گذشته در یک گفت‌وگوی تلفنی در خصوص آخرین تحولات بین‌المللی و روابط مشترک تبادل نظر کردند. بر اساس اعلام وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، لاوروف و امیرعبداللهیان در این تماس، مناسبات دو کشور را رو به رشد خواندند و بر اراده روسای جمهور دو کشور بر توسعه هر چه بیشتر مناسبات تاکید کردند.

پیش‌تر سایت المانیتور در تحلیلی از این روند به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی روز جمعه ۲۳ تیر ماه گفت: روسیه و ایران بی‌سر و صدا در حال هماهنگی در سوریه برای تحت فشار قرار دادن آمریکا هستند. تقویت این همکاری در راستای تحقق یک هدف مشترک و آن خروج تقریبا ۹۰۰ نیروی آمریکایی از سوریه است.

المانیتور در گزارش ۱۴ ژوئن خود در این خصوص به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت: «یک تلاقی منافع بین این سه گروه، ایرانی‌ها، روس‌ها و سوری‌ها وجود دارد. من شواهدی از برنامه‌ریزی در سطح عملیاتی بین رهبری سطح متوسط نیروی قدس و نیروهای روسی در حال عملیات در سوریه را می‌بینم.»

این مقام آمریکایی از بیان جزئیات بیشتر در مورد سطح این همکاری خودداری و به گفتن این جملات بسنده کرد: در حال حاضر ما شاهد همکاری فشرده‌تر تهران و مسکو در «برنامه‌ریزی مشترک، درک مشترک و به اشتراک‌گذاری اطلاعات» در «سطح میانی تا بالاتر» هستیم. همکاری‌هایی که باعث حساسیت‌های غربی‌ها شده و آن را تبدیل به یکی از محورهای دیدار مقامات ارشد آمریکا و اسرائیل کرده است. همچنین این همکاری‌های رو به گسترش به خصوص آنچه تحت عنوان ادعای کمک‌های نظامی ایران به روسیه در جنگ اوکراین توسط اروپایی‌ها مطرح می‌شود، باعث شده تا مناسبات تهران و پایتخت‌های قاره سبز نیز دستخوش تنش شود. با این وجود تهران این ادعاها را رد کرده و بارها تاکید کرده که آماده است تا با مقامات اوکراین این مساله را حل و فصل کند و وارد گفت‌وگوهای جدی با کشورهای اروپایی شود.