رحمت للعالمین؛ پیامبری که غصه دار هدایت مردم بود

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد ، ویژگی های برجسته رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم از زبان امام امیرالمومنین علی علیه السلام، خواندنی و شنیدنی است. زیرا حضرت امیر المومنین (ع) نزدیک ترین فرد به رسول خدا و بارز ترین شاگرد مکتب آن رسول مکرم است. در ذیل برخ یاز ویژگی های بیان شده در نهج البلاغه جمع آوری و تدوین شده است.

فلسفه بعثت پیامبران
خداوند پیامبران خود را مبعوث فرمود و هرچند گاه، متناسب با خواسته‌های انسان‏ها، رسولان خود را پی‌درپی اعزام کرد تا وفاداری به پیمان فطرت را از آنان بازجویند و نعمت‏های فراموش‌شده را به یادآورند و با ابلاغ احکام الهی، حجّت خدا را بر آن‌ها تمام نمایند و توانمندی‏های پنهان‌شده عقل‏ها را آشکار سازند و نشانه‌های قدرت خدا را معرفی کنند. (خطبه ۱ نهج‌البلاغه)

فلسفه بعثت پیامبر خاتم (ص)
خدای سبحان، برای وفای به وعده خود و کامل گردانیدن دوران نبوّت، حضرت محمّد (که درود خدا بر او باد) را مبعوث کرد، پیامبری که از همه پیامبران پیمان پذیرش نبوّت او را گرفته بود، نشانه‌های او شهرت داشت و تولّدش بر همه مبارک بود. در روزگاری که مردم روی زمین دارای مذاهب پراکنده، خواسته‌های گوناگون و روش‏های متفاوت بودند: عدّه‏ای خدا را به پدیده‏ها تشبیه کرده و گروهی نام‏های ارزشمند خدا را انکار و به بت‏ها نسبت می‏دادند و برخی به غیر خدا اشاره می‏کردند. پس خدای سبحان، مردم را به‌وسیله محمد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم از گمراهی نجات داد و هدایت کرد و از جهالت رهایی بخشید. سپس دیدار خود را برای پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم برگزید و آنچه نزد خود داشت برای او پسندید و او را با کوچ دادن از دنیا گرامی داشت و از گرفتاری‏ها و مشکلات رهایی بخشید و کریمانه قبض روح کرد. (خطبه ۱)

ویژگی‌های پیامبر(ص)
شهادت می‌دهم که محمد (ص) بنده خدا و فرستاده اوست، خداوند او را با دینی آشکار و نشانه‌ای پایدار و قرآنی نوشته‌شده و استوار و نوری درخشان و چراغی تابان و فرمانی آشکارکننده، فرستاد تا شک و تردیدها را نابود سازد و با دلایل روشن استدلال کند و با آیات الهی مردم را پرهیز دهد و از کیفرهای الهی بترساند.( خطبه ۲)

شناخت عصر جاهلیت
خدا پیامبر اسلام را زمانی فرستاد، که مردم در فتنه‌ها گرفتارشده، رشته‌های دین پاره شده و ستون‌های ایمان و یقین ناپایدار بود، در اصول دین اختلاف داشته و امور مردم پراکنده بود، راه رهایی دشوار و پناهگاهی وجود نداشت، چراغ هدایت بی‌نور و کوردلی همگان را فراگرفته بود، خدای رحمان معصیت می‌شد و شیطان یاری می‌گردید، ایمان بدون یاور مانده و ستون‌های آن ویران گردیده و نشانه‌های آن انکارشده، راهه‌ای آن ویران و جاده‌های آن کهنه و فراموش گردید، مردم جاهلی، شیطان را اطاعت می‌کردند و به راهه‌ای او می‌رفتند و در آبشخور شیطان سیراب می‌شدند، با دست مردم جاهلیت، نشانه‌های شیطان، آشکار و پرچم او برافراشته گردید، فتنه‌ها، مردم را لگدمال کرده و با سم‌های محکم خود نابودشان کرده و پابرجا ایستاده بود، اما مردم حیران و سرگردان، بی‌خبر و فریب‌خورده، در کنار بهترین خانه (کعبه) و بدترین همسایگان (بت‌پرستان) زندگی می‌کردند، خواب آن‌ها بیداری و سرمه چشم آن‌ها اشک بود، در سرزمینی که دانشمند آن لب فروبسته و جاهل گرامی بود.(خطبه ۲)

بعثت پیامبر در بدترین زمان
خداوند پیامبر اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله را هشداردهنده جهانیان مبعوث فرمود تا امین و پاسدار وحی الهی باشد آنگاه‌که شما ملت عرب بدترین دین را داشته و در بدترین خانه زندگی می‌کردید.(خطبه ۲۶)

ویژگی‌های پیامبر (ص)
بار خدایا! ای گستراننده هر گسترده و ای نگه‌دارنده آسمان‌ها و ای آفریننده دل‌ها بر فطرت‌های خویش، دل‌های رستگار و دل‌های شقاوت‌زده. گرامی‌ترین درودها و افزون‌ترین برکات خود را بر محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) بنده و فرستاده‌ات اختصاص ده، که خاتم پیامبران گذشته است و گشاینده درهای بسته و آشکارکننده حق با برهان است. دفع‌کننده لشگرهای باطل و درهم کوبنده شوکت گمراهان است، آن‌گونه که بار سنگین رسالت را بر دوش کشید و به فرمانت قیام کرد و به‌سرعت درراه خشنودی تو گام برداشت، حتی یک‌قدم به عقب برنگشت و اراده او سست نشد و در پذیرش و گرفتن وحی، نیرومند بود، حافظ و نگهبان عهد و پیمان تو بود و در اجرای فرمانت تلاش کرد تا آنجا که نور حق را آشکار و راه را برای جاهلان روشن ساخت و دل‌هایی که در فتنه و گناه فرورفته بودند هدایت شدند. پرچم‌های حق را برافراشت احکام نورانی را برپا کرد، پس او پیامبر امین و مورد اعتماد و گنجینه‌دار علم نهان تو و شاهد روز رستاخیز و برانگیخته تو برای بیان حقائق و فرستاده تو به‌سوی مردم است.(خطبه ۷۲)

آثار بعثت پیامبر اسلام
همانا خداوند هنگامی محمد (ص) را مبعوث فرمود که هیچ‌کس از عرب، کتاب آسمانی نداشت و ادعای پیامبری نمی‌کرد پیامبر (ص) مردم جاهلی را تا به جایگاه کرامت انسانی پیش برد و به رستگاری رساند که سرنیزه‌هایشان کندی نپذیرفت و پیروز شدند و جامعه آنان استحکام گرفت.(خطبه ۳۳)

رسالت پیامبر(ص) در گفتار امام(ع)

گواهی می‌دهم که محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بنده و فرستاده اوست. او را فرستاده تا فرمان‌های خدا را اجرا کند و بر مردم حجّت را تمام کرده، آن‌ها را در برابر اعمال ناروا بترساند.(خطبه ۸۳؛ از خطبه‌های شگفت‌آور امام(ع) که به آن خطبه «غرّا» گویند.)

پندهای ارزشمند

پس همانا خدای سبحان! شمارا بیهوده نیافرید و به حال خود وانگذاشت و در گمراهی و کوری رها نساخته است، کردارتان را بیان فرمود و از اعمال شما باخبر است و سرآمد زندگی شمارا مشخص کرد و (کتابی بر شما نازل کرد که روشنگر همه‌چیز است) پیامبرش را مدتی در میان شما قرارداد تا برای او و شما، دین را به اکمال رساند و آنچه در قرآن نازل شد و مایه رضای الهی است تحقق بخشد؛ و با زبان پیامبرش، کارهای خوشایند و ناخوشایند، بایدها و نبایدها را ابلاغ کرد و اوامر و نواهی را آموزش داد و راه عذر را بر شما بست و حجت را تمام کرد.(خطبه ۸۶)

وصف پیامبر اسلام و اهل‌بیت
تا اینکه کرامت اعزام نبوّت از طرف خدای سبحان به حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم رسید. نهاد اصلی وجود او را از بهترین معادن استخراج کرد و نهال وجود او را در اصیل‏ترین و عزیزترین سرزمین‏ها کاشت و آبیاری کرد، او را از همان درختی که دیگر پیامبران و امینان خود را از آن آفرید به وجود آورد که عترت او بهترین عترت‏ها و خاندانش بهترین خاندان‌ها و درخت وجودش از بهترین درختان است، در حرم امن خدا رویید و در آغوش خانواده کریمی بزرگ شد، شاخه‌های بلند آن سر به آسمان کشیده که دست کسی به میوه آن نمی‌رسید.
پس پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم پیشوای پرهیزکاران و وسیله بینایی هدایت خواهان است، چراغی با نور درخشان و ستاره‌ای فروزان و شعله‌ای با برق‏های خیره‌کننده و تابان است، راه و رسم او با اعتدال و روش زندگی او صحیح و پایدار و سخنانش روشنگر حقّ و باطل و حکم او عادلانه است. خدا او رازمانی مبعوث فرمود که بازمان پیامبران گذشته فاصله طولانی داشت و مردم از نیکوکاری فاصله گرفته و امّت‏ها به جهل و نادانی گرفتارشده بودند.(خطبه ۹۴)

وجود پیامبر(ص) مانع از بلا و آزمایش امت بود

آنگاه‌ که خداوند آیه ۱ و ۲ سوره عنکبوت را نازل کرد که «آیا مردم خیال می‌کنند چون‌که گفتند ایمان آوردیم، بدون آزمایش رها می‌شوند؟» دانستم که تا پیامبر(ص) در میان ماست، آزمایش نمی‌گردیم. پرسیدم ای رسول خدا! این فتنه و آزمایش کدام است که خدا شمارا بدان آگاهی داده است؟ فرمود: ای علی! پس از من، امت اسلامی به فتنه و آزمون دچار می‌گردند. (خطبه ۱۵۶)

پیامبر علم غیب را بر سینه‌ امام علی(ع) جای می‌دهد

ای برادر کَلبی! این اخباری که اطّلاع می‌دهم علم غیب نیست، علمی است که از دارنده علم غیب (پیامبر(ص)) آموخته‌ام. همانا علم غیب، علم قیامت است و آنچه خدا در گفته خود آورده که«علم قیامت در نزد خداست.» خدا باران را نازل کرده و آنچه در شکم مادران است می‌داند و کسی نمی‌داند که فردا چه خواهد کرد؟ و در کدام سرزمین خواهد مُرد. پس خداوند سبحان، ازآنچه در رَحِم مادران است، از پسر یا دختر، از زشت یا زیبا، سخاوتمند یا بخیل، سعادتمند یا شقی، آگاه است و از آن‌کسی که آتشگیره آتش جهنّم است یا در بهشت همسایه و دوست پیامبران است، از همه این‌ها آگاهی دارد. این است آن علم غیبی (ذاتی) که غیر از خدا کسی نمی‌داند. جز این‌ها، علومی است که خداوند به پیامبرش تعلیم داده (علم غیب اکتسابی) و او به من آموخته است، پیامبر(ص) برای من دعا کرد که خدا این دسته از علوم و اخبار را در سینه‌ام جای دهد و اعضاء و جوارح بدن من از آن پُر گردد.(خطبه ۱۳۳)

ارزش پیامبر(ص) و قرآن

خداوند پیامبر(ص) را هنگامی فرستاد که پیامبران حضور نداشتند و امت‌ها در خواب غفلت بودند و رشته‌های دوستی و انسانیت ازهم‌گسسته بود، پس پیامبر(ص) به میان خلق آمد درحالی‌که کتاب‌های پیامبران پیشین را تصدیق کرد و با نوری هدایتگر انسان‌ها شد که همه باید از آن اطاعت نمایند و آن، نور قرآن کریم است. از قرآن بخواهید تا سخن گوید، که هرگز سخن نمی‌گوید، اما من شمارا از معارف آن خبر می‌دهم، بدانید که در قرآن علم آینده و حدیث روزگاران گذشته است، شفادهنده دردهای شما و سامان دهنده امور فردی و اجتماعی شما است.(خطبه ۱۵۸)

راه و رسم زندگی پیامبر اسلام(ص)

برای تو کافی است که راه و رسم زندگی پیامبر اسلام(ص) را اطاعت نمایی تا راهنمای خوبی برای تو در شناخت بدی‌ها و عیب‌های دنیا و رسوایی‌ها و زشتی‌های آن باشد، چه اینکه دنیا از هر سو بر پیامبر(ص) بازداشته و برای غیر او گسترانده شد، از پستان دنیا شیر نخورد و از زیورهای آن فاصله گرفت.(خطبه ۱۶۰)

پس به پیامبر پاکیزه و پاکت اقتدا کن که راه و رسم او الگویی است برای الگو طلبان و مایه فخر و بزرگی است برای کسی که خواهان بزرگواری باشد و محبوب‌ترین بنده خدا کسی است که از پیامبرش پیروی کند و گام بر جایگاه قدم او نهد. پیامبر(ص) از دنیا چندان نخورد که دهان را پر کند و به دنیا با گوشه چشم نگریست، دوپهلویش از تمام مردم فرورفته تر و شکمش از همه خالی‌تر بود. دنیا را به او نشان دادند، اما نپذیرفت و چون دانست خدا چیزی را دشمن می‌دارد آن را دشمن داشت و چیزی را که خدا خوار شمرد، آن را خوار انگاشت و چیزی را که خدا کوچک شمرده کوچک و ناچیز می‌دانست.(خطبه ۱۶۰)

و شهادت می‌دهم که محمد(ص) بنده و فرستاده و برگزیده او از میان انسان‌هاست. پیامبر(ص) برای تشریح حقایق آئین الهی انتخاب و به ارزش‌های ویژه اخلاقی گرامی داشته شد. او را برای رساندن رسالت‌های کریمانه‌اش برگزید، نشانه‌های هدایت به‌وسیله او آشکار و تاریکی‌های جهل و گمراهی با نور هدایت او از میان رفت.(خطبه ۱۷۸)

همانا خداوند پیامبری راهنما را با کتابی گویا و دستوری استوار برانگیخت. هلاک نشود جز کسی که تبهکار است و بدانید که بدعت‌ها به رنگ حق درآمده و هلاک‌کننده‌اند، مگر خداوند ما را از آن‌ها حفظ فرماید و همانا حکومت الهی حافظ امور شماست، بنابراین زمام امور خود را بی‌آنکه نفاق ورزید یا کراهتی داشته باشید، به دست امام خود سپارید. به خدا سوگند! اگر در پیروی از حکومت و امام، اخلاص نداشته باشید، خدا دولت اسلام را از شما خواهد گرفت که هرگز به شما بازنخواهد گردانید و در دست دیگران قرار خواهد داد.(خطبه ۱۶۹)

امانت‌دار پسندیده

پیامبر اسلام(ص) امین وحی پروردگار و خاتم پیامبران و بشارت‌دهنده رحمت و بیم دهنده کیفر الهی است.(خطبه ۱۷۳)

گواهی می‌دهم که محمد(ص) بنده و فرستاده خدا و پیامبر برگزیده و امانت‌دار پسندیده اوست درود خدا بر او و عترت او باد» خدا او را با حجت‌های الزام کننده و پیروزی آشکار و راه روشن فرستاد پس رسالت خود را آشکارا رساند و مردم را به راه راست واداشت و آن را به همگان نشان داد و نشانه‌های هدایت را برافراشت و چراغ‌های روشن را بر سر راه آدمیان گرفت، رشته‌های اسلام را استوار کرد و دستگیره‌های ایمان را محکم و پایدار کرد.(خطبه ۱۸۵)

دروغ‌گو خواندن رسول خدا از سوی دشمنان او را از دعوت حق بازنداشت

خدا را در برابر نعمت‌هایش شکرگزارم و بر انجام حقوق الهی از او یاری می‌طلبم پروردگاری که سپاهش نیرومند و مقام او بزرگ است.

و گواهی می‌دهم که محمد(ص) بنده و پیامبر اوست. انسان‌ها را به اطاعت خدا دعوت فرمود و با دشمنان خدا در راه دین او پیکار و مغلوبشان کرد. هرگز همدستانی دشمنان که او را دروغ‌گو خواندند او را از دعوت حق بازنداشت و تلاش آنان برای خاموش کردن نور رسالت به نتیجه نرسید. (خطبه ۱۹۰)

گواهی می‌دهم که محمد(ص) بنده و فرستاده اوست هنگامی او را مبعوث فرمود که مردم در گرداب جهالت فرورفته بودند و در حیرت و سرگردانی به سرمی بردند هلاکت آنان را مهار کرده و به‌سوی خود می‌کشید و گمراهی بر جان‌ودلشان قفل‌زده بود.(خطبه ۱۹۱)