به گزارش خبرنگار گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد وزیر نفت در حالی در حاشیه مراسم امضای ۱۳ قرارداد نفتی از تعدیل نرخ خوراک پالایشی‌ها و پتروشیمی‌ها خبرداد که ظاهرا با اعمال تغییر در نرخ خوراک واحدهای پالایشی به دنبال سود ده کردن واحدهای پالایشی است تا این شرکتها با توجه به شرایط پیش آمده بتوانند روی پای خود بایستند.
در طول سالهای مختلف مسئولان وزارت نفت از طریق اعمال تخفیف‌های ویژه به دنبال سودآور کردن واحدهای پالایشی بوده هرچند که براساس قانون بودجه سالانه کشور نرخ خوراک واحدهای پالایشی با ۵ درصد تخفیف اعمال میشود.
ظاهرا بر اساس تصمیم جدید اتخاذ شده نرخ خوراک واحدهای پلایشی و پتروشیمی که خوراک مایع مصرف می‌کنند تعدیل خواهد شد به طوریکه در روش قیمت‌گذاری جدید نرخ خوراک این واحدها، دیگر خبری از تعیین نرخ خوراک براساس فوب خلیج‌فارس نیست بلکه آنچه در تعیین نرخ خوراک این واحدها اهمیت دارد میانگین وزنی صادرات نفت در پایان هر ماه شمسی است؛ درست برخلاف گذشته که شرکت ملی نفت، بدون توجه به صادرات نفت کشور، بهای خوراک تحویل داده به واحدهای پالایشی را با شاخص نفت دوبی–عمان محاسبه می‌کرد.
در روش جدید قیمت‌گذاری ظاهراً شرکت ملی نفت ایران قرار است با توجه به تخفیف‌هایی که به پالایشگرهای خارجی می‌داد، همان تخفیف‌ها را به‌صورت میانگین وزنی برای پالایشگاه داخلی محاسبه کند.
ناصر عاشوری دبیر انجمن صنفی پالایشگاه‌ها پیشتر گفته بود؛ تا پیش از این نرخ خوراک پالایشگاه های کشور بر مبنای ۹۵ درصدقیمت نفت خام فوب خلیج فارس تعیین میشد اما به دلیل درخواست پالایشگاه‌های کشور در خصوص افزایش میزان درصد تخفیف خوراک دریافتی و همچنین با توجه به شرایط کرونا، طرح بازنگری در خوراک پالایشگاه ها کلید خورد.
به گفته عاشوری، باتوجه به طرح های توسعه ای پالایشگاه ها و همچنین افزایش هزینه های جاری این واحدهای تولیدی، در صورت عدم حمایت از مجتمع های پالایشی کشور و بازنگری نکردن در قیمت خوراک آن ها، روند سودآوری پالایشگاه ها دچار تغییرات منفی میشد، اما با طرح فوق که قطعا به نفع این واحدهای تولیدی که بالادست بسیاری از صنایع پتروشیمی هستند، به صورت غیرمستقیم ازبسیاری از کارخانجات تولیدی کشور حمایت شده است.
دبیر انجمن پالایشی در خصوص روند اجرای دستورالعمل نرخ گذاری جدید پالایشگاه های کشور نیز گفت: در حال حاضر چارچوب کلی و قوانین و مقررات این طرح تدوین شده و مکاتباتی را با وزارت نفت در پیش گرفتیم که البته در این میان حمایت وزیر نفت از طرح فوق رادریافت کرده ایم. اما نحوه محاسبات نرخ جدید که پایه آن برمبنای میانگین ماهانه محموله‌های صادراتی کشور است، منوط به اقدامات معاونت برنامه ریزی وزارت خواهد بود.
عاشوری تاکید کرد: این اقدام در وهله اول منافع قابل توجهی برای صنعت پالایشی که مادر بسیاری از صنایع کشور است، خواهد داشت و در ادامه نیز با تقویت این صنعت، شاهد بهبود بیشتر روند تولید خوراک برای صنایع پایین دستی خواهیم بود.
همانطور که گفته شد سالهاست که موضوع عدم سوداوری در صنعت پالایشگاه سازی ایران مورد توجه کارشناسان این صنعت قرار گرفته است به طوریکه شواهد وقرائن نشان می دهد در در ۲۰ سال گذشته تنها دو طرح پالایشگاهی در کشور احداث شده است که یکی پالایشگاه امام‌خمینی(ره) شازند و دیگری پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس است واین درحالی است که همواره مقام معظم رهبری اعلام کرده اند باید از خام فروشی نفت دور شویم و به سمت تولید فراورده حرکت کنیم پس سوال اینجا است که چرا در این مدت تنها دو پالایشگاه در کشور ساخته شده است.
این جمله را بارها از زبان بیژن زنگنه وزیر نفت شنیده ایم که گفته است پالایشگاه سازی در ایران سودآور نیست اما هرگز علت ان را بیان نکرده است هرچند که با تحقیقی جزئی می توان گفت علت عدم سودآوری صنعت پالایش در داخل کشور نهضت کپی برداری است به طوریکه پالایشگاه هایی که در ایران ساخته شده اند همه کپی برداری از یکدیگر هستند و جالب اینجا است که سازندگان پالایشگاه ها هرگز به دنبال اصلاح این شرایط نرفته اند.
یکی از مواردی که سودآوری پالایشگاه را در داخل کشور با مشکل مواجه کرده است تولید مقادیر بالای نفت کوره است. عباس کاظمی مدیرعامل پیشین شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی می گوید نفت کوره یکی از فرآورده‌های انتهایی و سنگین حاصل از فرآیند پالایش نفت خام در برج‌های تقطیر و واحد کاهش گرانروی پالایشگاه‌ها است که این فرآورده در سوخت کشتی‌ها و قطارها به‌کار می‌رود به طوریکه می توان گفت نفت کوره یکی از کم‌ارزش‌ترین فرآورده‌های نفتی محسوب میشود و ارزش آن حتی از قیمت نفت خام هم کمتر است و تولید بالای آن یکی از شاخص‌های ناکارآمدی پالایشگاه‌های دنیا محسوب میشود.
به گفته این کارشناس صنعت پالایش اخیرا نیز موضوع تولید مازوت کم گوگرد مطرح شده است و به کشتی هایی که از مازوت پر گوگرد استفاده می کنند اجازه رفت و آمد نمی دهند که این مسئله موجب شده است تا پالایشگاه های داخلی با چالش جدیدی مواجه شوند.
باید گفت پالایشگاه‌های ایران به‌دلیل قدیمی‌بودن، نفت کوره زیادی تولید می‌کنند و در نتیجه حاشیه سودشان کم است به طوریکه در شرایط فعلی پالایشگاه‌های داخل حدود ۳۳ تا ۳۴ درصد نفت کوره تولید می‌کنند ولی در پالایشگاه‌های پیشرفته جهان این سهم بین صفر تا پنج درصد است.
*پالایشگاه سازی سودآور است اما قصه در ایران متفاوت است
شهاب الدین متاجی مدیرسابق برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نیز در این رابطه می گوید اساسا صنعت پالایشگاه سازی در ایران سودآور است اما روش اشتباه ما در ساخت پالایشگاه موجب شده تا سوداوری آن در ایران کم شود.
وی اضافه می کند: در ایران پالایشگاه ها را از پتروشیمی جدا کردیم؛ یعنی اگر پتروشیمی ساختیم جدا از پالایشگاه بوده است که باعث شده سودآوری پالایشگاه کم شود از طرف دیگر در همین پالایشگاه ها نیز محصولات سود ده را جدا کردیم، محصولاتی مثل روغن سازی و قیرسازی که به قیمت بازار به فروش می رسد و سودآور است را از آن گرفته ایم؛ در حالی که در همه جای دنیا این محصولات در پالایشگاه تولید می شود که این مسئله موجب کاهش سودآوری پالایشگاه سازی در ایران شده است.
به گفته متاجی حل این مساله نیاز به سرمایه گذاری دارد اما براین اساس ما کاری نکرده ایم که انتظار سودآور شدن پالایشگاه را داشته باشیم؛ در صورتی که پالایشگاه به روز شود و قسمت های سودآورش جدا نشود، می توان سرمایه بخش خصوصی و مردمی را به آن جذب کرد.
متاجی تصریح کرد: عموم پالایشگاه های جهان در کنار پتروشیمی ها ساخته می شود که اصطلاحا به آن پتروپالایشگاه می گیوند زیرا از محصول تولیدی این واحدها می توان در صنعت پتروشیمی نیز استفاده کرد.
*ساخت پتروپالایشگاه در ایران با سرمایه های مردمی
این گزارش حاکی است طرح قانون حمایت از توسعه پتروپالایشگاه‌ها در آبان ۹۷ و همزمان با شروع تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران در کمیسیون انرژی مجلس مورد بررسی قرار گرفت و در آذرماه همان سال مصوب شد. که درنهایت در تیرماه سال ۹۸ این طرح با عنوان «قانون حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی» در صحن علنی مجلس مصوب شد.
براساس این قانون که آیین نامه های آن نیز توسط وزارت نفت و دولت تدوین شده است قرار است ساخت چند پتروپالایشگاه با سرمایه های مردمی در دستور کار قرار گیرد که هم اکنون وزارت نفت مشغول ارزیابی سرمایه گذاران است که انتظار می رود در شش ماهه دوم سال جاری تعیین تکلیف شود.
انتهای پیام/
نظر شما