گروه کشاورزی و صنایع غذایی پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، صمد مبصّر معاون تحقیقات کنترل و گواهی بذر وزارت جهاد کشاورزی اخیرا در گفت وگویی با توجه به شرایط اقلیمی کشور اعلام کرده است سالانه حدود ۷۵ میلیون یورو ارز بابت واردات بذر کشاورزی که عمدتا مخصوص کاشت صیفی و سبزی جات هستند از کشور خارج می شود.
وی با این حال توان تولید و ظرفیت شرکت‌های داخلی را بسیار مناسب ارزیابی کرد و افزود: در حال حاضر ۲۶۸ شرکت تولید بذر گندم و جو در کشور فعال هستند که توان تولید ۸۰۰ هزار تن بذر این محصولات را دارند؛ درحالی که نیاز کشور در حال حاضر کمی بیشتر از نصف این ظرفیت است و مابقی تولید در صورت تحقق، امکان صادرات دارد.
این مقام مسئول ادامه داد: مشکل اصلی ایران در تامین بذر صیفی و سبزی جات است که از دیگر کشورها وارد می شود.
وی تاکید کرد: بزرگترین کشورهای تولید کننده بذر دنیا مانند فرانسه و آمریکا حداقل معادل۵۰ درصد تولید بذر صیفی خود را صادر می کنند و کشوری مانند ایران نیز این بذرها را یا به طور مستقیم یا با واسطه خریداری می کند.
آنچه از گفته های مبصر بر می آید این است که خوشبختانه کشور نیازی به واردات بذر گندم که به عنوان قوت غالب است نیاز ندارد اما در حال حاضر عمده بذر مصرفی برای کشت صیفی جات از بذر های وارداتی استفاده می شود که باید برای آن راهکاری اندیشید.
این موضوع موجب شد تا مسئله واردات بذر را که در صنعت کشاورزی کشور مسئله ای حیاتی است مورد بررسی قراردهیم. امسال به دلیل تغییرات بالای نرخ ارز کشاورزان زیادی مجبور شدند تا هزینه های سنگینی بابت خرید بذر وادراتی محصولات کشاورزی کنند مخصوصا بذر مورد نیاز برای کشت صیفی جات که عمدتا وارداتی هستند و از کشورهای آمریکا و ایتالیا به طور غیر مستقیم وارد می شوند.
تجار یا این بذرها را از طریق ترکیه به داخل ایران می آورند یا از طریق واسطه هایشان در کشورهای حاشیه خلیج فارس که این موضوع موجب می شود هزینه واردات بذر افزایش یابد.
متاسفانه باید گفت عمده بذر محصولات کشاورزی ایران از کشورهای اروپایی و حتی آمریکا تامین می شود که اگر برروی واردات این بذرها نظارت کافی وجود نداشته باشد می تواند مشکلات عدیده ای را برای مردم کشورمان به همراه داشته باشد.
*نیاز دو میلیون تنی بذر برای کشت انواع محصولات زراعی
کامبیز بازرگان چندی قبل در گفت وگویی با بیان اینکه بذر و نهال به عنوان هسته اولیه تولید گیاهان زراعی و باغی بسیار با اهمیت هستند، میگوید : در کشور سالانه حدود دو میلیون تن بذر برای کشت محصولات کشاورزی نیاز داریم.
وی اظهارداشت: سلامت، تأیید و گواهی بذر و نهالی که در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد، تضمین کننده کمیت و کیفیت تولید کشاورزان در انتهای فصل کشت است.
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ادامه داد: از حدود ۲ میلیون تن بذر مصرفی کشور حدود یک و نیم میلیون تن بذر گندم و جو است که ۱۰۰ درصد در تولید آن خودکفا هستیم، اما در مقابل در برخی محصولات دیگر بذرها وارداتی است و وابستگی داریم که مهم‌ترین آن بذر سبزی، صیفی و تولید گلخانه‌ای در فضای محصور است که ۹۸ درصد آن وارداتی است و برای تولید داخلی آن برنامه‌ای با معاونت علمی ریاست جمهوری تدوین شده است.
بازرگان گفت: مقرر شده تا انتهای سال ۱۴۰۱ خوداتکایی‌مان در تولید بذر سبزی و صیفی گلخانه‌ای از ۲ درصد فعلی به ۲۰ درصد برسد و تا پایان سال ۱۴۰۵ به ۵۰ درصد خوداتکایی برسیم.
بر این اساس، یکی از راهکارهای مقابله با تنش‌های زیستی و غیرزیستی در گیاهان و دست‌یابی به عملکرد بالا، استفاده از پتانسیل‌های دانش ژنتیک، اصلاح نباتات و به کار بردن بذرهای اصلاح‌شده است. به خصوص اینکه بذر، یکی از نهاده‌های اساسی تولید غذاست و ازاین‌جهت برای هر کشوری محصولی راهبردی محسوب می‌شود. در کشور ما نیز تولید انواع بذر محصولات کشاورزی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد؛ بنابراین به دلیل زمان‌بر بودن فرآیند اصلاح نباتات، در برخی از محصولات ازجمله بذر سبزی و صیفی‌جات، در حال حاضر کشور وابسته به واردات است.
همانطور که گفته شد خاک ایران با موقیعت آب و هوایی خاص نیازمند بذری است که بتواند بیشترین محصول و با کیفیت ترین محصول را به کشاورز بدهد، در حال حاضر کشور های صنعتی دست به اصلاح بذر زده اند و هم اکنون بذرهایی را تولید می کنند که اصلاح نژاد شده اند و بیشترین محصول را تولید می کنند اما موضوع اینجا است که آیا کشاورز ایرانی می تواند از این بذرها استفاده کند؟
* واردات بذر تیغ دولبه است
محمد محمدی نژاد عضو هیات علمی دانشگاه تهران و عضو مرکز تحقیقات اصلاح بذر در گفت وگو با خبرنگار رادار اقتصاد می گوید سالها است که موضوع تولید بذر مخصوص اقیلم ایران در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی است اما متاسفانه تا کنون به نتیجه نرسیده است.
وی ادامه داد: عدم توفیق کشور در تولید بذر صیفی جات مخصوصا بذر هیبریدی نشان می دهد که احتمالا عده ای نمی خواهند کشور در این زمینه به خودکفایی برسد وهمواره ایران نیازمند واردات بذر صیفی جات باقی بماند.
محمدی نژاد با اشاره به اینکه واردات بذر به کشور از نظر امنیتی محل بحث و بررسی دارد گفت: در حال حاضر تاجر با مجوزی که دارد هر میزان بذر که بخواهد وارد کشور می کند و مازاد نیاز را نیز انبار کرده و در فرصت های مناسب به بازار تزریق می کند.
وی افزود: اگر رویکرد سیاست‌گذاری وزارت جهاد به این سمت برود که تولید بذر در داخل صورت گیرد؛ هم از خروج ارز از کشور جلوگیری کرده و هم برای فارغ‌التحصیلان بیکار رشته کشاورزی اشتغال‌زایی خواهد شد.
محمدی نژاد با تاکید براینکه در حال حاضر نمی توان جلوی واردات بذر را گفت اما باید نظارت ها را بیشتر کرد گفت: من در حال حاضر مخالف واردات بذر نیستیم اما حتما این بذر ها باید مورد تایید وزارت جهاد کشاورزی باشد و صرف اینکه بذر را از شرکت معتبر خریداری کرد کافی نیست؛ متأسفانه هنوز صنعت بذر در کشور به‌طورکلی جا نیفتاده است و شرکت‌های تولیدی اصلاح بذر سبزی و صیفی‌جات قوی در کشور وجود ندارد هرچند که عده ای در مجموعه های خصوصی اقدام به کارمطالعاتی و تحقیقاتی روی بذر را آغاز کرده اند.
وی ادامه داد: واردات بذر تیغ دو لبه است؛ زیراکه بعضی‌اوقات شرکت‌های تولیدی خارجی نمایندگانی در داخل کشور دارند که سوداگر هستند و هر چیز جدید و آزمایش نشده‌ای را به عنوان محصول برتر به کشاورزان می فروشند؛ مثلاً بذر چغندرقند وارداتی از آلمان و فرانسه به‌مراتب کیفیت بدتری نسبت به بذر داخلی این محصول دارد.
* غرب آسیا آزمایشگاه بذر های تولیدی کشورهای غربی است
سید احسان مرتضوی عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و یکی از محققان بومی سازی بذر صیفی جات نیز در این رابطه به خبرنگار رادار اقتصاد می گوید بذر آستانه ورود علم ژنتیک به صنعت کشاورزی است که باید در این زمینه مطالعات و کار کارشناسی دقیقی صورت گیرد.
وی افزود: شرایط اقلیمی در منطقه غرب آسیا به گونه ای است که کشاورزی در این مناطق روی زمین های باز بسیار مساعد است برای همین شرکت های خارجی تولید کننده بذر سعی می کنند ابتدا نمونه های بذر تولیدی خود را در این مناطق مورد آزمایش قراردهند و اگر موفقیت آمیز بود آنها را برای تولید در گلخانه ها اصلاح کنند.
مرتضوی با اشاره به اینکه عمده بذر وارداتی به کشور بذر مخصوص گلخانه ها است ادامه داد: البته حجم واردات این بذر هم نسبت به زمین های کشاوری بالا نیست هر چند که عده ای از کشاورزان سعی می کنند برای زمین های کشاورزی نیز از بذور وارداتی استفاده کنند تا بتوانند محصول زیباتری را به بازار عرضه کنند.
وی ادامه داد: کشاورز براساس سابقه ای که از شرکت تولید کننده بذر می شناسد اقدام به خرید می کند و شناختی نسبت به مولکولهای تشکیل دهنده و تغییرات ژنتیکی احتمالی بذر ندارد که این موضوع را باید موسسات تحقیقاتی در اختیار کشاورز قرار دهند.
وی افزود: به طور متوسط هر سال ۱۵ برند جدید بذر اصلاح‌شده به بازار معرفی می‌شود که این بذر ها باید مورد تست و تایید قرار گیرند تا کشاورز با خیال آسوده از این بذر ها استفاده کند.
این کارشناس صنعت کشاورزی ادامه داد: کشور در اصلاح بذر گندم، جو و برنج گام های خوبی برداشته است اما موضوع بذر مخصوص صیفی جات است که باید در این زمینه ورود کرد.
به گفته وی در تولید بذر اصلاح‌شده سبزی و صیفی عملکرد ضعیفی داریم و به همین دلیل هم واردات بسیار بالا بوده اما آمار واردات به دلیل تحریم‌ها قدری کاهش یافته است که البته عملکرد ضعیف در تولید بذر سبزی و صیفی به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در این حوزه است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نگرانی در خصوص بذر های اصلاح نژاد یافته وجود دارد گفت: بذرهای اصلاح نژاد با بذرهای تراریخته متفاوت هستند از این جهت که در اصلاح نژاد بذر همه بذرها با کیفیت عالی و در یک زمان به شما محصولی می دهد که نیاز به سم و کود شیمیایی کمتری داشته باشند که اصولا این بذر ها برای کشت های ارگانیک مورد استفاده قرار می گیرد اما بذر های تراریخته ماجرایشان فرق می کند که این دو را نباید کنار هم قرار داد.
مرتضی تصریح کرد: وقتی کشور می تواند بذرهای اصلاح نژاد در تولید گندم بدست آورد قطعا می تواند در خصوص صیفی و سبزیجات نیز به این موفقیت برسد که اگر از هم اکنون کار را به طور جدی شروع کنیم می توان امیدوار بود که تا سال ۱۴۰۴ کشور دیگر نیازی به بذر های صیفی و سبزی جات نداشته باشد و ارزی بابت واردات بذر از کشور خارج نشود.
انتهای پیام/
نظر شما