شخم زنی آبهای جنوب با توسعه صید ترال/ پای بعضی مدیران سابق شیلات در میان است!

گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد - امین محمودی- سازمان شیلات ایران به عنوان یکی از سازمان های ذیل وزارت جهاد کشاورزی در پنج سال اخیر با حاشیه های متعددی روبرو بوده است که یکی از مهمترین موضوعاتی که همچنان نقل محافل بوده صید ترال از آبهای خلیج فارس بوده است.

این امر واکنش فعالان زیست محیطی و بسیاری از کارشناس مطرح کشاورزی، مسئولین ارشد کشور، مردم سراسر کشور و فعالین صنفی و ماهیگیران شهرهای جنوبی کشور را در پی داشته است، موضوعی که همچنان خبرنگاران در جلسات مختلف از مسئولین سازمان شیلات پیگیر می شوند.

اماصید ترال چیست؟

صید ترال به صیدی گفته می‌شود که در آن با استفاده از توری قیف شکل، آبزیان عمق دریا کف روبی می‌شوند. اعتراض به این نوع صید به این دلیل است که استفاده از تورهای بزرگ عمقی موجب صید بی‌رویه شده و ذخایر آبی را به خطر می‌اندازد. صید ترال به واسطه اثرات منفی بر اکوسیستم‌های آبی و تنوع زیستی بسیار بحث‌برانگیز است، این نوع صید به دلیل استفاده از ادوات سنگین ماهیگیری تخریب‌هایی در مقیاس بزرگ در کف دریاها ایجاد می‌کند، از آن جمله می‌توان به شکستن مرجان‌ها، خسارت به زیستگاه و حذف جلبک‌های دریایی اشاره کرد.

تصمیمات اولیه به چه گونه ای بوده است؟

تصمیم مبنی بر صید فانوس ماهیان در سال ۹۵ توسط نهادهای دیگر از جمله وزارت امور خارجه و یا مسئولین بالادست سازمان شیلات گرفته شده است بدین صورت که در قالب نشست های دوجانبه با چینی ها و قراردادها و امتیازات که دو طرف به هم می دهند این توافق صورت گرفته و بعد این موضوع به سازمان شیلات صرفا اطلاع داده شده است و این سازمان  نیز به چهار دلیل موافقت اصولی خود را با این قرارداد اعلام کرده بود.

درآمد ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومانی شیلات از این قرارداد، تحقق صید فانوس ماهیان مطابق با برنامه ششم  توسعه به میزان ۷۰ هراز تن، جلوگیری از واردات پودر ماهی و خروج ارز(گفتنی است ایران در زمینه پودر ماهی و خوراک دام ۶۰ درصد وابستگی دارد)، ضعف تکنولوژی صید و متخصص نبودن فعالان این بخش در زمینه مربوط از مهمترین دلایل شیلات برای این توافق بود.

اوایل امر بیش از ۵۰ درصد کشتی ها که به صید فانوس ماهیان می پرداختند ایرانی بوده و مابقی چینی، ۶۰ درصد فانوس ماهیان در کارخانه ها ایران فرآوری و سودش نصیب کشور می شود و مابقی آن توسط چینی ها به هند و پاکستان برده شده و آنجا فرآوری می شود و طبیعتا سودش به جیب چینی ها می رسد، قواعد تجارت دوجانبه نیز سود دو طرف را ایجاب می کند.

اما به راستی چرا رسانه ها و صیادان بومی به این امر اعتراض دارند؟ 

 مجوزهای صید ترال برای  آب های ۸ تا ۱۲ مایل از ساحل به بعد حکایت دارد و این صیادان به لحاظ قانونی باید نسبت به صید ماهی های غیرماکول اقدام کنند اما طی این  چند سال از محدودیت ها عبور کرده و وارد حیطه صید سنتی صیادان بومی شده اند و حتی تا آب های ۳ مایل نیز آمده اند و تور این کشتی ها همه نوع ماهی را به دام انداخته است، از طرف دیگر صید باید تا عمق ۲۰۰ متری آب انجام شود ولی بیشتر کشتی های بعضا  تا عمق 300 متری آب هم فراتر می روند.

چینی ها متعهد شده بودند که طی ۵ سال صیادان و متخصصان شیلات را آموزش و تکنولوژی اش را به ایرانی ها منتقل کنند و هر سال ۲۰ درصد شناورهای چینی کم و شناورهای ایرانی جایگزین شود  ولی با گذشت دو سال هیچ اتفاقی نیفتاده است. 

در تمام دنیا صیادان با سیستم های ماهی یاب و عمق یاب برای صید فانوس ماهیان استفاده می کنند اما چینی ها با سیستم ترال(تورهای ماهیگیری بسیار بزرگ با سوراخ های بسیار کوچک) و با نصب آن به دو طرف کشتی تمام ماهیان چه بزرگ و کوچک را به دام می اندازند به همین دلیل در دو سال اخیر صیدبومیان کاهشی ۲۰ درصدی داشته است. 

چینی ها به فاصله بیشتر از ده مایل(مطابق قرارداد) می روند و ماهیان را صید می کنند به همین دلیل همواره نزاع هایی با بومیان دارند، حتی آنها در فصول تخم ریزی ماهیان و میگوها نیز به این امر مبادرت می ورزند. 

سازمان شیلات برای جلوگیری از این کار از سال ۹۶ رادارهایی را در کشتی ها قرار داده اند اما صیادان چینی به بهانه خرابی آن را درآورده و جریمه ای به شیلات می پردازند، بسیاری از ماهیان در فاصله انتقال به عرشه کشتی تلف می شوند به همین دلیل چینی ها آنها را به دریا می ریزند، علاوه بر این با سیستم ترال کل اکوسیستم دریایی موجود در استان هرمزگان و جاسک تخریب می شود. 

خیلی از پستانداران آبی مانند وال‌ها و بچه وال و دلفین‌ها و... نمی‌توانند فشار آب را تحمل کنند و در سطح آب نفس می‌کشند و زندگی می‌کنند. چینی ها که با سیستم ترال صید می کنند طبیعتا نمی توانند ماهیان را از هم تشخیص دهند آنها را به دام می اندازند و نسل آنها با تهدید بیشتری مواجه می شود.

چه به روز صیادان جنوبی آمده است؟

یکی از شغل‌های اصلی مردم در شهرهای ساحلی دریای عمان و خلیج فارس ماهیگیری است و امروزه به واسطه فعالیت کشتی‌های چینی، صیادان محلی منبع یا درآمد خود را از دست داده‌اند یا اجازه صیادی در اعماق دریا را ندارند و بسیاری از صیادان دست از کار کشیده و بیکار شده‌اند. در این بین با توجه به آمار بالای بیکاری و رشد نرخ اعتیاد، آسیب‌های اجتماعی بیشتر از هر زمان دیگری آنها را تهدید می‌کند.

بنا بر آمار صیادان هرمزگان حال و روز خوبی ندارند و نبود صید در دریا موجب بیکاری بیش از ۵۰درصد صیادان این مناطق شده و معیشت خانوار آن‌ها به خطر افتاده است. یک صیاد در شهرستان بندر خمیر یکی از مشکلات این صنف را صید ترال عنوان کرده و در این باره می‌گوید: کشتی‌ها هرچه ماهی‌ ریز و درشت است، جارو می‌کنند و تمام قایق‌ها و صیادان این روزها بیکار هستند.

امیر رستموند در این رابطه خاطرنشان می‌کند: اکنون شناورهای صیادی در حال تردد و مستقر در آب‌های ایران زیستگاه مرجان‌ها در آب های بندرلنگه را تخریب کرده‌اند و زیستگاه دریایی کشور با کاهش جمعیت ماهی تن و فانوس ماهی‌ها به دلیل صید کشتی‌های چینی و هندی و ایرانی مواجه شده است. در گذشته نیز در آب‌های جنوب کشور صید ترال عامل مرگ لاک‌پشت‌ها در جزایر نخیلو و ام‌الکرم در استان بوشهر و جزایر قشم، کیش، شیدور، هندورابی، هنگام و هرمز در استان هرمزگان و همچنین شهرستان جاسک بوده است.

واکنش سازمان شیلات در این سالها چه بوده است؟

 در دو سال ابتدای این موضوع بارها در محافل عمومی مطرح و هر بار توسط مسئولین سازمان شیلات تکذیب شد. آنطور که مسئولان می‌گویند صیادی ترال با مجوز صورت می‌گیرد و خارجی‌ها هم بعضاً فقط اجرای کار را بر عهده دارند.

شاپور کاکولکی، معاون سابق صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران، در واکنش به اظهارات معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی مبنی بر صدور مجوز صید برای کشتی ها چینی توسط سازمان شیلات، ضمن تکذیب این موضوع گفت: سازمان شیلات ایران تا به امروز مجوزی برای صید آبزیان توسط چینیها صادر نکرده و دلیل وجود  چینی‌هایی نیز که در دریا مشاهده می‌شود فعالیت برای کشتی هایی ایران است.

وی با بیان اینکه صیادان ایرانی کشتی‌های چینی را به صورت اجاره یا اجاره به شرط تملیک دراختیار گرفته اند، افزود: این کشتی‌ها با تعدادی خدمه به ایران اجاره داده می شود اما مالکیت صید به طور کامل در اختیار بهره برداران ایرانی است.

صید ترال مشکلی ندارد و همه کشورهای دنیا انجام می دهند

نبی‌الله خون‌میرزایی رئیس سازمان شیلات ایران چندی پیش در خصوص صیدترال به خبرنگار رادار اقتصاد گفته بود: صید ترال یکی از گونه‌های مرسوم صیادی در دنیاست و در کشور ما نیز از سالیان گذشته تاکنون ادامه داشته و قرار نیست این شیوه صید در کشور صورت نگیرد.

خون‌میرزایی اظهار نمود: روش صید ترال برای صید هرگونه آبزی میان زی و کف زی بکار می‌رود و عمدتاً هدف آن، فانوس ماهیان و میگو است اما در حال حاضر یک محدودیت دو ماهه‌ای را برای صید اعمال کرده‌ایم البته اگر در روزهای صید نیز ترال به کف دریا برسد و آبزی به‌جز میگو برداشت کند تخلف صورت داده است.

رئیس سازمان شیلات ایران در مورد صید ترال و پخش فیلم‌هایی مبنی بر جارو کردن ماهی‌های دیگر دریا گفت: صرفاً پخش فیلم در فضای مجازی نمی‌تواند دلیل محکمی باشد. برخی از این فیلم‌ها که ادعا می‌شد به تازگی گرفته شده است مربوط به سه سال پیش بود. اکنون هم هیچ تبعه خارجی از جمله صیاد چینی در کشور نداریم، خارجی‌هایی که در ایران کار می‌کنند تحت عنوان تکنسین، کارگر و یا موارد دیگری هستند که برای صیادان ایرانی کار می‌کنند و مجوز گرفته‌اند.

وی در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود کشتی‌های ترال در خارج از محدوده تهیه شده فعالیت می‌کنند و ماهیان را از کف اقیانوس می‌گیرند گفت: سیستمی در سازمان طراحی شده و ما هر لحظه کشتی‌هایی که اقدام به صید می‌کنند را ردیابی می‌کنیم و هر لحظه می‌توانیم تشخیص بدهیم در کدام قسمت دریا هستند، بنابراین اینگونه اظهارات اساسی منطقی ندارد.

واقعیت چه بوده و چیست؟
نکته مهم آن که در سال‌های اخیر با انتشار تصاویر صیادان چینی اینطور به نظر می‌آمد که کشتی‌های چینی در حال صید ترال در خلیج فارس هستند اما اکنون مشخص شده که این کشتی‌ها به اجاره مدیران بازنشسته سازمان شیلات درآمده بودند تا به نام چینی‌ها و به کام این مدیران کار تمام شود.

در همین خصوص پرویز محبی،معاون سازمان شیلات ایران در مصاحبه ای اختصاصی با رادار اقتصاد گفت: صید ترال یکی از روشهای معمول جهانی برای صید فانوس ماهیان می باشد، در ایران نیز در وضعیت فعلی کشتی خارجی چینی اقدام به صید ترال در کشور نمی‌کند ولی باید به این نکته اذعان داشت که ملوانانی در حال کار هستند که قبلاً تعدادشان روی شناور به ۵۰۰ نفر هم می‌رسد ولی هم‌اکنون به زیر ۵۰ نفر رسیده‌اند.

محبی افزود: ملاک تشخیص اینکه شناورهای موجود در خلیج فارس از چه کشوری است فقط اسنادی است که سازمان بنادر تحت عنوان پروانه بهره‌برداری صادر می‌کند که ملاک کار سازمان شیلات نیز محسوب می‌شود برای این که بداند کار شناور چه بوده و متعلق به چه شرکتی است.

معاون صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات درباره شناورهای خارجی که به اجاره مدیران سابق شیلات درآمده بودند، اظهار نمود: به استناد همین مدارکی که سازمان بنادر صادر کرده در حال حاضر تمام شناورهای موجود در خلیج فارس، ایرانی بوده ولی در گذشته ۱۶ شناور وجود داشت که با تصمیم شورای عالی امنیت ملی و کارگروه ویژه مرز، مجوز این شناورها لغو شد.

محبی در ادامه یادآور شد: این شناورها دیگر در خلیج فارس نیستند و مالکین شرکت‌هایی که این شناورها را آورده بودند بعضاً مدیران و مسئولین بازنشسته سازمان شیلات بودند که به عنوان سرمایه‌گذار به این عرصه ورود کرده و کار صید ترال را انجام می‌دادند.

وی افزود: هیچ‌وقت سازمان شیلات این موضوع را رد نکرده و همواره آن را تأیید کرده‌ایم اما در وضعیت فعلی بحث این است که کشتی چینی وجود دارد یا خیر که پاسخ ما این است که در حال حاضر هیچ‌گونه از شناورهای ما شناورهای خارجی چه چینی چه با ملیتی دیگر نیست.

این مقام مسئول در پایان اظهار کرد: در دوره ریاست آقای صالحی بر سازمان شیلات ۱۶ شناور چینی کار صید ترال را انجام می‌داد که اسناد و مدارک نشان می‌دهد مالکیت این شناورها ایرانی بوده است و کشتی‌ها چینی بوده ولی در حال حاضر نیز این افراد و شناورها در چرخه کار سازمان نیستند و خارج شده‌اند.

انتهای پیام/