به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه شرق ؛آدامس محصول قاچاقی است که شبکه توزیع گسترده‌ای دارد. از سوپرمارکت‌ها، کیوسک‌های مطبوعاتی و صفحات مجازی گرفته تا فروشندگان سیار، آدامس می‌فروشند. کمی پیش از اعمال تحریم‌ها، آدامس موزی، توت‌فرنگی، اربیت و ریلکس، تریدنت و... که برخی از آنها توسط شرکت‌های بزرگ تولیدکننده آدامس در دنیا تولید می‌شد، توسط شرکت‌های مشخص ایرانی و به صورت رسمی به کشور وارد می‌شد. به این ترتیب بخش اعظم آدامس‌های موجود در بازار، محصولی بود که به صورت قانونی وارد می‌شد. اما از حدود سال ۹۷، با اعمال تحریم‌ها و در راستای اعمال سیاست‌های ارزی و حمایت از تولید داخلی، آدامس هم در فهرست کالاهای ممنوعه قرار گرفت و واردات آن متوقف شد. این اقدام سبب شد برخی تولیدکنندگان داخلی با دریافت وام از صندوق توسعه ملی خطوط تولیدی خود را افزایش و کمی سهم خود از بازار را افزایش دهند. اما این باعث نشد سهم آدامس‌های خارجی در بازار کاهش چشمگیری یابد بلکه آدامس‌هایی با برندهای تقلبی و متفرقه به همراه برندهای اصلی از مجاری غیرقانونی به بازار راه یافتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود اعمال ممنوعیت‌ها، امروز حداکثر ۳۰ درصد بازار آدامس ایران دست چند شرکت تولیدکننده داخلی است و همچنان ۷۰ درصد بازار را آدامس‌های قاچاقی تشکیل می‌دهند که به روش‌های مختلف به ایران منتقل شده‌اند.
درباره آمار قاچاق آدامس اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به دلیل آنچه عدم اهمیت می‌نامد، آدامس را در ردیف سایر کالاها قرار داده و آمار قاچاق آن را به صورت تفکیکی ندارد و فقط یک عدد مربوط به ۳۵ ردیف کالا برای قاچاق آدامس ارائه می‌دهد که معلوم نیست چه بخشی از آن متعلق به آدامس است. با این وجود، این محصول پای ثابت کشفیات قاچاق دستگاه‌های ناظر است. فروردین سال جاری بود که کیوان ظهیری، فرمانده انتظامی غرب استان تهران از کشف ۱۰۸ هزار انواع آدامس‌های خارجی قاچاق به ارزش هشت میلیارد ریال در ملارد خبر داد. آمارهای گمرک هم نشان می‌دهد روی کد تعرفه سایر مراجع در سال ۹۹، ۱۹۱ پرونده به ارزش ۲۰ میلیاردو ۸۶۳ میلیون تومان کشف شده است. در سال ۹۸ پرونده‌های موجود، ۲۱۲ پرونده بود و ارزش آن حدود شش‌میلیاردو ۶۶ میلیون تومان بوده است. در سال جاری هم با کد تعرفه سایر دستگاه‌ها در ارتباط با آدامس بدون قند، چهار پرونده به ارزش ۴۷۷ میلیون‌و ۳۶۴ هزار تومان وجود دارد. سال ۹۹ برای ردیف سایر دستگاه‌ها در ارتباط با آدامس‌های بدون قند ۵۹ پروند به ارزش یک‌میلیاردو ۹۲۱ میلیون تومان وجود داشته است. این رقم در سال ۹۸ بیشتر بوده و بر اساس آمارهای موجود
۹۴ پرونده به ارزش یک‌میلیاردو ۲۴۹ میلیون تومان در این سال تشکیل شده است.
از مترو تا سوپرمارکت‌های شیک و مجلل
جای آدامس و برخی تنقلات خارجی نظیر شکلات و پاستیل در سوپرمارکت‌ها مشخص است. زیر پیشخوان فروشنده انواعی از این تنقلات ردیف می‌شود و حتی برندهای عرضه‌شده به مشتری با وجود اعمال سیاست‌های انقباضی از سوی دولت هم تغییر نکرده است و مصرف‌کنندگان حتی یک روز هم احساس نکرده‌اند که آدامس در راستای حمایت از تولید داخل مشمول قوانین توقف واردات شده است. شاید عدم تمایل مصرف‌کنندگان به تغییر ذائقه هم عاملی باشد که بازار قاچاق آدامس را داغ می‌کند. به‌جز زیر شیشه سوپرمارکت‌ها، آدامس بازار بزرگی در قالب دست‌فروشی در مترو دارد. فروشندگان مترو برندهای تقلبی آدامس را با قیمت‌هایی به مراتب ارزان‌تر از آنچه در سوپرمارکت‌ها یافت می‌شود، می‌فروشند و مشتریان زیادی هم دارند.
از آنجا که بر اساس مدل تعریف‌شده برای فروش آدامس در مترو، اگر مشتری دو بسته آدامس بخرد، قیمت کمتری پرداخت می‌کند، شاید همین عامل سبب شده است که مشتریان آدامس‌های مترو، فقط یک بسته آدامس نخرند. یکی از فروشندگان آدامس در مترو می‌گوید که اغلب خریداران آدامس، اقدام به خرید دو یا چهار بسته از این محصول می‌کنند.
آدامس شیوه توزیع شیک دیگری هم دارد. کافی است در فضای مجازی به‌ویژه اینستاگرام یک سرچ ساده کنید تا به انواع صفحات توزیع‌کننده آدامس به همراه دیگر تنقلات برسید.
فروشندگان این صفحات مجازی آدامس‌های خود را به صورت جعبه‌ای می‌فروشند. تقریبا تمام صفحات، گزینه ارسال رایگان ندارند و مشتری باید هزینه حمل بپردازد. این در حالی است که حتی برخی از فروشندگان اینترنتی لباس هم برای مشتریانی که از سقفی بالاتر خرید می‌کنند، گزینه ارسال رایگان به منظور تشویق خرید را در نظر گرفته‌اند. اما گویا مشتریان آدامس به تعدادی است که دیگر نیازی به درنظرگرفتن مشوق نیست.
گردش مالی هزارمیلیاردی آدامس
تا قبل از جهش قیمت دلار، میزان مصرف آدامس در ایران را روزانه بین ۱۴ تا ۱۵ تن تخمین می‌زدند و گفته می‌شد ایرانی‌ها سالانه ۵۰۰ میلیارد تومان آدامس مصرف می‌کنند. بر اساس تحقیق یک شرکت فیلیپینی، ایران و عربستان سعودی در صدر فهرست مصرف‌کنندگان آدامس در جهان قرار دارند. بر اساس این پژوهش، ۸۲ درصد ایرانی‌ها آدامس می‌جوند و عربستان با ۷۹ درصد و آمریکا با ۵۹ درصد در رتبه‌های دوم و سوم مصرف آدامس در جهان قرار دارند. اما یونس ژائله‌سعدآباد، فعال صنعت غذا، این آمارها را تلویحا رد می‌کند.
او می‌گوید: آدامس محصولی است که همه مغازه‌ها آن را عرضه می‌کنند. ۹۰ هزار مغازه وجود دارد. اگر هر مغازه در ماه صد هزار تومان آدامس بفروشد، در سال هزار میلیارد تومان گردش مالی این محصول برآورد می‌شود.
ژائله بیان می‌کند: حجم تولید داخلی آدامس را می‌توان بر اساس گام بیس وارداتی از طریق گمرک تخمین زد. مثلا اگر سه هزار تن گام بیس به کشور وارد شود (که حجم واردات همین حدود است)، این عدد را ضرب در پنج کرده و کل تولید آدامس ایران را به دست می‌آورند و به رقم ۱۵ هزار تن می‌رسند.
به گفته این فعال صنعت غذا، کمی از آدامس‌های تولیدشده در ایران به افغانستان، پاکستان و عراق هم صادر می‌شود.
او اضافه می‌کند: در سال پنج هزار تن آدامس از ایران صادر می‌شود، بنابراین ۱۰ هزار تن از تولید کارخانه‌ها، به مصرف داخل می‌رسد.
قاچاق گسترده، بلای جان تولید
در بسیاری از استان‌های مرزی به‌خصوص در نوار جنوبی کشور نه‌تنها نمی‌توان ردپایی از برندهای معروف و پرمصرف دیگر نقاط ایران مثل تریدنت، اربیت و... را یافت بلکه برندهایی در این بازارها وجود دارند که ناآشنا هستند. همه شواهد نشان می‌دهد محصولی مثل آدامس به صورت گسترده و متنوع به ایران قاچاق می‌شود. به گفته ژائله، در بسیاری از مرزها آدامس به صورت قاچاق به کشور وارد می‌شود. از بازار ترکیه توسط کولبران این محصول به داخل ایران می‌آید. از جنوب در قالب ته‌لنجی وارد می‌شود. بازارچه‌های مرزی و مناطق آزاد محل‌هایی هستند که ورود آدامس به صورت چمدانی انجام می‌شود.
ژائله گفت: فکر نمی‌کنم سالانه بیش از ۵۰ میلیون دلار آدامس به ایران وارد شود. اما چرا آدامس محصولی است که قاچاق آن مورد علاقه افراد است؟ فعالان بازرگانی می‌گویند آدامس به‌ویژه آدامس‌های خارجی از آن محصولاتی است که برای فروشنده حاشیه سود بسیار بالا تولید می‌کند؛ زیرا آدامس خارجی کالایی تعزیراتی نیست که قیمت داشته باشد و بنابراین فروشندگان هر قیمتی بخواهند روی آن می‌گذارند. آنها یک آدامس کوچک خارجی را به‌طور مثال ۲۵ هزار تومان می‌فروشند اما ناگزیرند آدامس ایرانی را که کمی نظارت بر قیمت آن وجود دارد، ۹ هزار تومان بفروشند. این مسئله سبب می‌شود حاشیه سود فروشنده در زمان عرضه دو محصول متفاوت شود. از سوی دیگر با توجه به اینکه محصولات قاچاق عمدتا تاریخ مصرفشان به اتمام رسیده یا نزدیک به انقضاست، به قیمت بسیار کم به فروش می‌رسند و وقتی به صورت قاچاق راهی بازار ایران می‌شوند، عوارض دولتی را پرداخت نکرده و به این ترتیب، قدرت رقابت را از نمونه مشابه داخلی می‌دزدند. برخی فعالان بازار هم بر این باورند آدامس‌هایی که در مترو عرضه می‌شود، در کشورهای ترکیه و افغانستان و در کارگاه‌های زیرپله‌ای تولید شده و با جعل برندهای معروف به کشور قاچاق می‌شوند؛ به این ترتیب طبیعی است که قیمتی ارزان داشته باشند و جای خود را در بازار به خوبی پیدا کنند.
آدامس جذابیت دیگری هم برای قاچاق دارد. آن‌طور که بازرگانان می‌گویند: شاخص دلار به گرم این محصول بسیار مقرون‌به‌صرفه است. عموما برای قاچاق از محصولات سبک و حجیم استفاده نمی‌کنند بلکه قاچاقچی به سمت محصولی می‌رود که بتواند در حجم کم، تعداد زیادی از آن را وارد کند. آدامس از آن محصولاتی است که ۱۷۰ بسته آن در یک کارتن جا می‌گیرد و این مسئله شرایط مطلوب و مناسبی را برای قاچاق آدامس فراهم می‌کند.
وجود کارتل‌های بزرگ قاچاق آدامس
جمشید مغازه‌ای، دبیر انجمن شیرینی و شکلات درباره قاچاق آدامس در ایران بیان می‌کند: آدامس یکی از بزرگ‌ترین محصولات ما بود که بسیار زیاد قاچاق می‌شد و هنوز هم این روند وجود دارد.
او می‌گوید: یکی از روش‌های قاچاق آدامس، کم‌اظهاری در گمرک بود. هر کیلو آدامس باید بین ۱۲ تا ۱۳ دلار باشد اما واردکنندگان آن را یک دلار اعلام می‌کردند و نظارتی هم بر این مسئله نمی‌شد. کارتل‌های بزرگی بودند که آدامس وارد می‌کردند.
مغازه‌ای بیان می‌کند: آدامس یک کالای بسیار گران‌قیمت است. یک کانتینر آدامس میلیاردها تومان ارزش دارد.
او اضافه می‌کند: قاچاق آدامس به نحوی بود که بین سه تا پنج کارخانه تولیدکننده آدامس ایران که روزانه ۸۰ تن آدامس تولید می‌کردند، عرصه به آنها تنگ شد و میزان تولیدشان به ۲۵ تا ۳۰ تن رسید که آن را هم به کشورهای هم‌جوار صادر می‌کردند.
نظر شما