به گزارش  صنعت تایرسازی کشور در ابتدای سال جاری با ۵ میلیون حلقه لاستیک مازاد مواجه شده است؛ تولیداتی که اکنون در گوشه انبارها دپو شده‌اند و مشتری برای آن‌ها نیست. بنابراین وقتی خریداری برای این تایرها نباشد، بازگشت سرمایه کارخانه داران نیز بی‌معنا می‌شود. برخی رفع این معضل را در گرو رفع ممنوعیت صادرات می‌دانند. بعضی هم رفع ممنوعیت را چاره ساز نمی دانند و معتقد هستند تایرهایی که استانداردهای منطقه‌ای را پاس نمی‌کنند امکان صادرات ندارند.

سیاست گذاری خارج از صنعت!
«عبداله شهریوری» دبیر انجمن صنفی زنجیره لاستیک کشور با اشاره به اینکه متاسفانه سیاست‌گذاران صنعت خارج از صنعت هستند و تولیدکنندگان و واردکنندگان نقشی در تصمیمات دولتی ندارند، ‌ گفت: « این انتقاد را از وزارت صنعت داریم؛ چون وقتی می خواهند درباره واردات و یا صادرات آن تصمیم بگیرند نباید آن را همچون دیگر کالاها فله‌ای ببینند،  اتفاقی که تا الان رخ داده و ادامه دارد.»

وی با اشاره به ممنوعیت واردات و صادرات ۲۰ گروه کالایی، اضافه کرد: «متاسفانه تایر هم در گروه ممنوعیت صادرات و هم در گروه ممنوعیت واردات قرار دارد. بنابراین به نظر اگر قرار است درباره تایر به عنوان یکی از کالاهای اساسی که نبود آن می تواند هر کشوری را فلج کند با توجه به اینکه وقتی سیستم حمل و نقل یک کشور فلج شود به طور حتم آن کشور می تواند از همه جوانب آسیب ببیند، ‌نباید فقط متولیان وزارت تصمیم گیرنده باشند. وقتی کالایی انقدر ضروری است باید بزرگان آن صنعت و تصمیم گیرندگان آن صنعت در تمام سیاست‌گذاری‌ها حاضر باشند.»

اینکه بخواهیم یک باره واردات لاستیک های سایز ۱۳،  ۱۴ و ۱۵ را ممنوع اعلام کنیم اشتباه است. به طور قطع سایزهایی از لاستیک در کشور وجود دارد که امکان تولید آن‌ها را اکنون نداریم یا شاید تاکنون تولید نکرده باشیم. بنابراین این نیز تصمیم اشتباهی است

وی ادامه داد: «وقتی می خواهیم در وزارت صمت تصمیم بگیریم باید تولیدکنندگان و واردکنندگان را همگی را جمع کنیم. اینکه بخواهیم یک باره واردات لاستیک های سایز ۱۳،  ۱۴ و ۱۵ را ممنوع اعلام کنیم اشتباه است. به طور قطع سایزهایی از لاستیک در کشور وجود دارد که امکان تولید آن‌ها را اکنون نداریم یا شاید تاکنون تولید نکرده باشیم. بنابراین این نیز تصمیم اشتباهی است.»

بازار منطقه‌ای" height="400" src="https://media.tahlilbazaar.com/d/2021/05/09/4/76318.jpg" width="600" />

۵ میلیون تایر مازاد بر نیاز بازار
شهریوری با اشاره به مشکلات تولیدکنندگان تایر بیان کرد: «یکی از معضلاتی که صنعت تایر ما دچار آن شده است و مطمئنا اگر دولت به آن کمک نکند در آینده دچار مشکل خواهیم شد و شاید حتی به ورشکستگی کارخانه ها نیز منجر شود این است که همین الان تعداد زیادی، یعنی چندین میلیون حلقه تایر دپو شده در کارخانه ها و نمایندگی ها داریم که مشتری ندارد. به خاطر رکودی که در بازار به وجود آمده و به دلایل مختلف حدود ۵ میلیون حلقه تایر مازاد داریم. این ۵ میلیون حلقه را اگر حساب کنید خواهید دید که با قیمت هایی که برای تولید وجود دارد چندین میلیارد تومان از سرمایه کشور در انبارها مانده است و نمی توان آن سرمایه را بازگرداند.»

دبیر انجمن صنفی زنجیره لاستیک کشور اضافه کرد: «الان حداقل ۳ تا ۴ کارخانه می شناسم که برای مواد اولیه دنبال وام هستند یا وام گرفته اند که مشکل نقدینگی خود را برطرف کنند، این وام ها باید بازپرداخت شوند؛ از چه محلی باید بازپرداخت شوند؟ باید این تایرها فروش بروند که بتوانند بدهی خود را به بانک ها پرداخت کنند؟ این ۵ میلیون حلقه را اگر دولت بخواهد مدیریت کند، خیلی ساده می تواند اجازه صادرات بدهد.»

وی با اشاره به سهم خودروسازان از تولیدات تایرسازان تصریح کرد: «سال گذشته حدود ۹۵۰ هزار دستگاه خودرو در دو شرکت ایران خودرو و سایپا تولید شده که هر کدام از خودروها نیاز به ۵ حلقه تایر داشتند. بنابراین با یک حساب سرانگشتی می توان دریافت که ۴ میلیون و ۷۵۰ هزار حلقه از ۲۰ میلیون تولیدات لاستیک سازان کشور به این بخش انتقال داده شده است.»  

یکی از معضلاتی که ما به آن توجه کافی نداشته ایم بحث کرونا بود. همه فعالان صنعت تایر این را می دانند که در کل دنیا رکود ایجاد شده است. خیلی از کارخانه ها در حوزه تایر حجم تولیداتشان را خیلی پایین آوردند. ولی ما همچنان با همان قدرت ادامه دادیم

رشد تولید در رکود کرونایی
این کارشناس صنعت تایر افزود: «اگر تمام مردمی که نیاز به تعویض تایر خودروهایشان دارند از بازار خرید انجام دهند، رقمی حدود ۱۳ تا ۱۴ میلیون حلقه لاستیک در بازار به فروش می رسد. بنابراین باز هم ۲ تا ۳ میلیون حلقه تایر برای صادرات باقی می ماند.»

شهریوری ادامه داد: «با توجه به رکودی که به وجود آمده است تعداد ۲ تا ۳ میلیون حلقه تایر مازاد بر نیاز داخل خیلی بیشتر افزایش یافت و حالا به ۵ میلیون حلقه رسیده است. بنابراین به طور جدی کارخانه ها دچار مشکل شده اند.»

دبیر انجمن صنفی زنجیره لاستیک کشور بیان کرد: «یکی از معضلاتی که ما به آن توجه کافی نداشته ایم بحث کرونا بود. همه فعالان صنعت تایر این را می دانند که در کل دنیا رکود ایجاد شده است. خیلی از کارخانه ها در حوزه تایر حجم تولیداتشان را خیلی پایین آوردند. ولی ما همچنان با همان قدرت ادامه دادیم. آمار تولید در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ حدود ۱۸ درصد رشد داشته که این هم در شرایط کرونا بوده است. شاید این تولید بدون توجه به بازار مصرف صورت گرفته باشد.»

هرچند با توجه به شرایط کرونا باید از تیراژ تولید کاسته می‌شد اما با توجه به اینکه کاهش تولید بدون کاهش هزینه های تولید و تعدیل نیروها امکان پذیر نیست، ‌ کارخانه داران در شرایط دشواری قرار گرفتند که نه می توانستند از تیراژ کم کنند و نه نیروها را تعدیل کنند.

تعریفی از بازاریابی نداریم
توکلی یک کارشناس صنعت تایر با اشاره به اینکه برخی از تایرهای مانده روی دست کارخانه داران شامل تایرهای بایاس می‌شود، گفت: «طی تحقیقاتی که سال ۷۱ انجام داده بودیم، ‌ به این نتیجه رسیدیم که تکنولوژی تولید بایاس منسوخ شده و تکنولوژی رادیال باید سر کار  بیاید اما متاسفانه هنوز تایر بایاس در ایران در حجم بالا تولید می شود. عجیب است بعد از این همه سال از تولید تایر رادیال عقب مانده ایم.»

توکلی با اشاره به اینکه اشتباهات صنعت تایر به دلیل سیاست گذاری ها و نبودن اتاق فکر است، ‌اضافه کرد: در پروژه ای که بعد از سال ۸۴ بررسی کردیم به یک نکته رسیدیم که در واقع آنچه صنعت کشور از آن رنج می برد بحث نحوه توزیع و بازاریابی تایر نیز هست. تمام توجه مان بر روی تولید است و اینکه تکنولوژی متعلق به کجا باشد؟ اما هیچ وقت به بازاریابی بازار تایر توجه نکرده ایم. این همه نیرو به شرکت های مختلف دنیا فرستاده ایم که بروند بر روی تولید تمرکز کنند و اطلاعات را به کشور بیاورند اما هیچ گاه نیرویی را نفرستادیم که بروند بر روی بازاریابی تمرکز کنند و ببیند آنها چکار کرده اند و چطور تایرهایشان را در دنیا به فروش می رسانند؟»

این کارشناس با اشاره به تایرهایی که در داخل کشور امکان تولید ندارند، ادامه داد: «برخی از شرکت های خوب دنیا مثل بریجستون، کنتیننتال و غیره همه اضافه ظرفیت دارند. یعنی می توانند به جای اینکه پول برای برندشان بدهید، با برند شما هر تایر و هر سایزی را تولید کنند. این باعث می شود قیمت پایین بیاید. تایر کنتیننتال در داخل ایران بسیار گران است و نمی شود به راحتی آن را در بازار به فروش رساند. اما تمام تایرسازان با یکدیگر تجمیع شوند و یک برند کلی  را برای ایران در نظر بگیرند آن زمان می توان پیشنهاد داد چون آن‌ها یک ظرفیتی دارند که می توان از آن بهره برد.»

توکلی تاکید کرد: «می توان یک پرایویت برند ایجاد کرد و از تایرساز برجسته در دنیا خواست که این تایر را تولید کنند و شما برای توزیع و فروش آن نه فقط در داخل ایران بلکه در تمام دنیا ظرفیت داشته باشید. آن بخش بایاس نیز باید مصرف کنندگان بایاس را شناسایی کرد. فکر می کنم کشورهای عقب افتاده ای باشند که هنوز از این تایرها استفاده کنند، فقط نیاز دارد یک گروه بازاریابی خیلی قوی باشد.»

برخی از مواقع تعداد تایر در بازار کم می شود و سازمان حمایت درخواست می دهد واردات آزاد شود. از طرفی وزارت صنعت نیز اعلام می کند که جلوی صادرات را بگیرید چون باید تمام تایرهای تولید شده را در داخل کشور استفاده کرد. تولید کننده تایر نیز درخواست دریافت ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی دارد این قوانین زودگذر در جهت منافع دراز مدت صنعت نیست

مدیریت چند جزیره‌ای
سعید تقوایی گنجه علی مدیرعامل شرکت مهندسی و تحقیقات صنایع لاستیک در خصوص سیاست گذاری اشتباه برخی از مسئولان گفت: «الان در حوزه صنعت تایر بخش های مختلفی داریم که هر کدام از زاویه دید خودشان به این موضوع نگاه می کنند. برای مثال وزارت صنعت را داریم که دوست  دارد اعلام کند که همه واحدهای تولیدی ما خوب هستند و هیچ مشکلی ندارد. مشکل کارگری هم وجود ندارد و تولید نیز نسبت به سال قبل افزایش یافته است. بنابراین به مابقی موارد کاری ندارد. »

گنجه علی اضافه کرد: «از طرفی تولید کننده این حق مسلم را دارد که جزیره خودش را ببینید و بگوید من یک بنگاه اقتصادی هستم و باید تولید کنم و سود معقولی هم داشته باشم. مصرف کننده نیز از زوایه خودش نگاه می کند. در این میان یک سازمان حمایت از مصرف کننده نیز وجود دارد که می خواهد قیمت ها در حدی باشد که صدای مصرف کننده بلند نشود. بنابراین باز هم این سازمان به مابقی موارد کاری ندارد. متاسفانه هر کدام از این اجزا هم دنبال قوانین خاص خودشان هستند.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «برخی از مواقع تعداد تایر در بازار کم می شود و سازمان حمایت درخواست می دهد که واردات آزاد شود. از طرفی وزارت صنعت نیز به یکباره اعلام می کند که جلوی صادرات را بگیرید چون باید تمام تایرهای تولید شده را در داخل کشور استفاده کرد. تولید کننده تایر نیز درخواست دریافت ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی دارد. بنابراین از این قوانین زودگذر هیچ کدام در جهت منافع دراز مدت صنعت نیست. البته برخی ممکن است این نظر را بدهند که باید هر کسی جزیره خودش را بیشتر دریابد. اما می گویم در همین فضا هم  باید فکر کنیم و دنبال چاره ای باشیم.»

استاندارد سهل‌گیرانه داخلی
تقوایی با اشاره به ممنوعیت صادرات بیان کرد: «بر فرض صادرات باز شود، چه اتفاقی رخ می دهد؟ به کجا می خواهیم صادرات داشته باشیم؟ دو دسته بازار صادراتی داریم مثل افغانستان، پاکستان، ‌عراق و غیره که بایاس هم استفاده می کنند که بازار پایداری نیست. یعنی نمی توانیم بر روی حساب آن ها تکنولوژی بایاس خودمان را توسعه دهیم. حالا در بازارهای پایدار نیاز به یکسری ویژگی داریم، ‌ رفع موانع صادرات فقط این نیست که بگوییم سلام لطفا آقای وزارت صنعت به ما مجوز صادرات به ما بدهید. این فقط شرط اولیه است اما ادامه دارد. باید نگاه کنیم ببینیم بازار های هدف صادراتی کجا هستند؟ چه قوانین و استانداردهایی دارند؟»

خیلی از تایرهای تولیدی ویژگی های لازم را برای صادرات به کشورهایی که قوانین و استانداردهای مترقی دنیا را پذیرفته اند ندارند. بنابراین فقط مشکل ما برداشته شدن قانون منع صادرات نیست

این کارشناس صنعت تایر اضافه کرد: «خیلی از تایرهای تولیدی ویژگی های لازم را برای صادرات به کشورهایی که قوانین و استانداردهای مترقی دنیا را پذیرفته اند ندارند. بنابراین فقط مشکل ما برداشته شدن قانون منع صادرات نیست. باید مابقی موارد را هم بررسی کنیم. باید پرسید چقدر بازارهای منطقه را می شناسیم؟»

مدیرعامل شرکت مهندسی و تحقیقات صنایع لاستیک تاکید کرد:طی بررسی هایی که انجام داده ام متوجه شدم که چین فقط توانسته ۲۰ درصد بازار منطقه را به خود اختصاص دهد. البته رقم بزرگی است اما خیلی وقت و مطالعه و تفکر ویژه می خواهد که بازارهای هدف صادراتی را بررسی کنیم. الان دوستان متخصص می دانند که استانداردی که عربستان روی تایرهایش گذاشته است یک شرایط سختگیرانه تری از استاندارد امریکا و استاندارد اروپا است. یعنی اگر بخواهیم به عربستان یعنی بازار منطقه ای خودمان صادرات داشته باشیم باید خیلی سطح استاندارد در تولیداتمان را بالا ببریم.»

وی تصریح کرد: «بنابراین نباید ماجرا را خیلی ساده ببینیم. البته به مدیران تایرسازی هم باید حق داد که در این فضای سخت که هر  روز یک قانون و مشکل ایجاد می شود و هیچ پایداری مدیریتی نیز وجود ندارد دست به تولید می زنند.»

همانطور که اشاره شد، حتی اگر ممنوعیت صادرات نیز برداشته شود، جز چند کشور برای مابقی کشورهای منطقه‌ای به دلیل پاس نکردن استانداردها امکان صادرات تایر وجود ندارد.