به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد نرگس همتی. مربی امور تربیتی و پرورشی . ناحیه چهار کرج. دبیرستان دوره دوم فرزانگان ۴ در گزارشی تحلیلی نوشت ؛اصطلاح متاورس، اولین بار در سال ۱۹۹۲ توسط نیل استفنسون (Neal Stephenson)، نویسنده رمانهای علمی- تخیلی ابداع و در رمان «تصادف در برف» (Snow Crash) به کار برده شد. متاورس تصویری از یک دنیای مجازی است که در دل دنیای حقیقی وجود دارد. آنچه استفنسون ربع قرن پیش از تخیل خود آفرید، حالا عاشقان فناوری را به هیجان آورده است. او در بخشی از کتاب خود مینویسد:
هنگامی که ۱۰ سال پیش، هیرو نخستین بار این مکان را دید، نرمافزار مونوریل هنوز نوشته نشده بود. او و دوستانش برای این که بتوانند به جاهای مختلف بروند، مجبور بودند نرمافزار اتومبیل و موتورسیکلت بنویسند. آنها نرمافزارهای خود را بیرون میبردند و در بیابان سیاهی در شبِ الکترونیکی، با هم مسابقه میدادند.
حالا گویی دنیا به سمتوسویی میرود که تحقق متاورسِ موردنظر نیل استفنسون، برای اولین بار در تاریخ ممکن میشود. مردم بدون ترککردن خانههایشان میتوانند به هرکجای جهان که میخواهند سفر کنند و از تجربه کاملاً بصری و حتی لمسی لذت ببرند. آنها خواهند توانست از طریق تصاویر ارتباط برقرار کرده و در آن فضا دست به خریدوفروش بزنند. آنها همچنین به بازیها، فیلمها، ورزشها، رویدادهای جدید و گونههای جدیدی از روایتها دست خواهند یافت؛ بر فراز کوههای آلپ از پاراگلایدر آویزان میشوند، به ماه پرواز میکنند و بهسرعت به سوی زندگی در جهان دیجیتال حرکت میکنند.
متاورس چیست؟
برای درک بهتر مفهوم متاورس بیایید ابتدا نگاهی به معنای آن داشته باشیم. متاورس از دو بخش متا (Meta) و ورس (Verse) تشکیل شده است؛ متا یعنی «ماورا» و ورس هم یک اشتقاق معکوس از کلمه «Universe» است. در نتیجه متاورس یعنی دنیایی ماورایِ دنیای حقیقی ما.
متاورس یک مفهوم گسترده است؛ ولی عموماً به یک دنیای مجازی و ۳ بُعدی گرفته میشود که افراد مختلف میتوانند از طریق اینترنت به آن متصل شده و با یکدیگر تعامل داشته باشند.
متاورس را میتوان به دنیاهایی که توسط واقعیتهای مجازی و واقعیتهای افزوده ساخته میشوند هم نسبت داد. در واقع متاورس هر دنیای مجازیای است که کاربر میتواند در آن شخصیت خود را بسازد و فعالیتهای مختلفی را انجام دهد.
ظهور و رشد صنعت بازیهای رایانهای باعث شد تا متاورس و جهانهای مجازی که بازیکنان در آنها میتوانند در یک دنیای ساختگی شخصیت خودشان را بسازند، به جاهای مختلف دنیای بازی سرک بکشند و با بازیکنان دیگر تعامل برقرار کنند، به مرحلهای تازه وارد شود.
با افزایش نفوذ بلاک چین در دنیای فناوری، پای متاورس به بازیهای بلاک چینی هم باز شد. در این بازیها، افراد میتوانند آیتمهای بازی را در قالب توکن معامله کنند. نوع عملکرد بازیهای متاورس در بلاک چین، تفاوتی با بازیهای غیر بلاک چینی ندارد و فقط داراییهای بازیکن در بازی بهصورت توکن در آمده است.
مثلاً در یکی از این بازیها، بازیکنان زمینهای خود را میفروشند یا در بازی دیگر جنگجوها توکنهایی از شمشیرها و زرههای خود دارند و میتوانند آنها را در بازارهای آنلاین به دیگر بازیکنان بفروشند.
بسیاری از کارشناسان و متخصصان امر معتقدند توسعه بیشتر متاورس تأثیری در بحث مشاغل و زندگی روزمره انسانها نخواهد داشت ولی تأثیر آن در فرهنگ و جامعه بهعنوان یک کل، انکارناپذیر است. صد البته در ادامه خواهیم دید که در صورت برآوردهشدن تمام آرمانهای متاورس، زندگی ما دگرگون خواهد شد.
متاورس یک مفهوم است؛ نمیتوان آن را یک نرمافزار یا یک محیط بازی در نظر گرفت. در واقع متاورس یک جهان مجازی است که کاربران میتوانند شخصیت خود را در آن داشته باشند و هر کاری که در دنیای واقعی انجام میدهند را بهصورت مجازی انجام دهند.
فیسبوک و متاورس
شرکت فیسبوک، غول حوزه فناوری، یکی از شرکتهای پیشرو در حوزه متاورس است. این شرکت پیشتر بودجهای ۵۰ میلیون دلاری برای توسعه پروژه متاورسی خود (XR Programs and Research Fund) کنار گذاشته بود.
فیسبوک بهتازگی طی اطلاعیهای اعلام کرد که تمام خدمات خود را زیر چتر نام «مِتا» (Meta) ارائه میکند. این تغییر نام، یعنی شبکههای اجتماعی فیسبوک و اینستاگرام و پیامرسان واتساپ از این پس زیرمجموعههای متا خواهند بود.
مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک، در یک کنفرانس مجازی در اینباره گفت:
امیدوارم در آینده بهعنوان یک شرکت متاورس دیده شویم و قصد دارم کار و هویت خود را با آنچه در حال ساخت آن هستیم، تطبیق دهم. ما اکنون بهعنوان دو بخش مختلف به کسبوکار خود نگاه میکنیم و گزارش می دهیم؛ یکی برای خانواده اپهایمان و دیگری برای تلاشی که در پلتفرمهای آینده انجام میشود. حالا بهعنوان بخشی از پروژه، زمان آن فرا رسیده است که یک برند جدید اتخاذ کنیم تا همه کارهایی را که انجام میدهیم در بر گیرد؛ تا منعکس کنیم چه کسی هستیم و قصد ساخت چه چیزی را داریم.
با توجه به پتانسیلهای بالای فیسبوک و همچنین منابع مالی گسترده این شرکت، به نظر میرسد که باید منتظر یک بازیگر قدرتمند در حوزه متاورسها باشیم. از طرف دیگر، فیسبوک با شرکتهای مختلفی برای توسعه متاورس خود همکاری میکند و همین مسئله میتواند ابعاد این پروژه را گستردهتر کند.
بسیاری هم پروژه دییم (Deim)، ارز دیجیتال فیسبوک را به متاورس مرتبط میدانند و میگویند این استیبل کوین میتواند تعاملات مالی افراد در متاورس را دگرگون کند.
کاربردهای متاورس
همان طور که گفتیم، متاورس دنیایی مجازی است که کاربران میتوانند در آن هر کاری که میخواهند انجام دهند. تا حدی میتوان گفت که توسعه یک متاورس کامل، کار ما را در بسیاری از حوزهها راحتتر میکند و حتی میتواند خیلی از روزمرگیهای ما را به جهانی مجازی منتقل کند.
ملاقاتهای مجازی و قرارهای کاری
در زمان کرونا، ویدیوهایی از لباسهای نامناسب افراد در هنگام مصاحبههای کاری و جلسات منتشر شد. این ویدیوها تا حدی باعث خجالت افراد میشد؛ ولی با توسعه متاورس، دیگر خبری از این مشکلات نیست.
شما میتوانید در متاورس شخصیتی با لباس دلخواه ایجاد و در جلسات و ملاقاتهای مجازی شرکت کنید. فیسبوک پیشتر به این حوزه وارد شده و هورایزن ورکرومز (Horizon Workrooms) را توسعه داده است. هورایزن ورکرومز یک سرویس واقعیت مجازی (Virtual Reality) و واقعیت ترکیبی (Mixed Reality) است که جلسات را خارج از چهارچوب سنتی برگزار میکند.
هدف این سرویس، ایجاد یک محیط دیجیتالی است که کاربران بتوانند آواتاری از خود بسازند و در قالب این آواتار با یکدیگر تعامل داشته باشند. تعاملات آنها در محیط مجازی همانند دنیای واقعی خواهد بود؛ یعنی اگر هورایزن ورکرومز بتواند به هدف اصلی خود برسد، دیگر خبری از هزینههای هنگفت اجارهبها برای شرکتها نخواهد بود؛ چراکه دیگر نیازی به حضور کارکنان در زیر یک سقف نیست و همه آنها میتوانند در قالب شخصیتهایی مجازی با یکدیگر تعامل داشته باشند.
کار روی توسعه سرویسهای مشابه، در دوران کرونا سرعت بیشتری گرفت؛ چراکه بسیاری از شرکتها تصمیم گرفتند بهصورت دورکاری به فعالیت خود ادامه دهند و همین موضوع نیاز به نرمافزارها و زیرساختهای ارتباط از راه دور را بیش از پیش پررنگ کرد.
آموزش مجازی
همان طور که میدانیم، در دوران کرونا و قرنطینه تقریباً مدارس تمام دنیا تعطیل شد و بسیاری از کشورها از جمله ایران، به سراغ آموزش مجازی و آنلاین رفتند.
شرکتهای بسیاری در راستای پاسخ به نیازهای آموزش مجازی و کلاسهای آنلاین، نرمافزارها و خدمات مختلفی را ارائه کردند. نرمافزارهای ارتباطی، نرمافزارهای تعیین کارایی و کیفیت تحصیل و همچنین ابزارهایی برای تعامل بیشتر در محیط آموزش مجازی، از جمله مواردی بودند که در دوران قرنطینه با رشد همراه شدند.
درست مانند مجازیکردن روند کسبوکارها و تعاملات در محیط کار، محیط آموزشی هم نیاز به تغییراتی بنیادی دارد و متاورس میتواند تا حد زیادی به تحقق این رویاها کمک کند. از جمله کاربردهای متاورس در حوزه آموزش مجازی، میتوان به بازیسازی از روند آموزش و آموزش از راه دور از طریق تماسهای ویدیویی اشاره کرد.
بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش و فناوری میگویند دانشگاهها و مدارسی که از امکانات دیجیتالی بهتری برخودار باشند، میتوانند خیلی زود رشد کرده و به رهبران این حوزه تبدیل شوند.
کسب درآمد از بازیکردن
بازیهای زیادی هستند که با فروش آیتمها و بهروزرسانیها درآمد هنگفت دارند. در واقع آنها با عرضه چنین محصولاتی به بازیکنان انگیزه بازیکردن بیشتر میدهند. با ظهور بازیهای موبایلی مثل پابجی (PUBG)، کندی کراش (Candy Crash) و کلن وارز (Clan Wars)، این حوزه با رشد گستردهای همراه شد و حالا کمتری کسی را میتوان پیدا کرد که تجربه بازیکردن آنها را نداشته باشد.
تقریباً در همه این بازیها، سکه، الماس یا پولِ مخصوصِ داخل بازی به بازیکنان داده میشود. آنها فقط میتوانند در داخل محیط بازی از این ارزها و امتیازها استفاده کنند. مفهوم کسب درآمد از بازیکردن (Play-to-Earn) قرار است این روند را تغییر دهد.
در حال حاضر بازیکنان بسیاری در آسیای جنوب شرقی از طریق بازی اکسی اینفینیتی (AxieInfinity) کسب درآمد میکنند.
پروژههای بلاک چینی دیگری مثل دیسنترالند (Decentraland) و سندباکس (Sandbox) هم دنیای مجازی ساختهاند که کاربران میتوانند از طریق بازیکردن، درآمد کسب کنند. در این بازیها عموماً آیتمهای بازی، نظیر زمین، آثار هنری و آیتمها، بهشکل توکن غیرمثلی (NFT) در میآیند و کاربران میتوانند آنها را در پلتفرمهای معاملاتی، خریدوفروش کنند. از آنجا که بیشتر آنها روی بلاک چین اتریوم کار میکنند، نقدکردن درآمد هم بسیار آسان است.
خرید آنلاین
همین حالا هم سایتهای بزرگ و معتبری را میتوان نام برد که خرید آنلاین از آنها بسیار ساده است؛ تنها کافی است کالای موردنظرتان را انتخاب کنید، آدرستان را وارد کرده و هزینه آنها را بپردازید؛ چند روز یا حتی چند ساعت بعد کالا به دستتان میرسد.
در این میان مشکلاتی هم وجود دارند که بهعنوان نقاط ضعف خرید آنلاین شناخته میشوند؛ مثلاً انتخاب سایز مناسب برای لباسها یا فرایند طولانی بازگرداندن پول به حساب مشتری آزاردهنده است. حتی گاهی کالای مورد نظر شبیه آن چیزی نیست که به شما نشان داده شده و پسفرستادن کالا خود طولانی و وقتگیر است.
متاورس میتواند این مشکل را هم حل کند! مثلاً یک شرکت هندی که در حوزه فروش عینک فعالیت میکند، امکانی را فراهم کرده است که کاربران میتوانند از طریق دوربین، بهصورت مجازی عینک موردنظرشان را روی صورتشان ببینند.
با پیشرفت متاورس، خرید آنلاین هم شکل و شمایلی تازه به خود میگیرد و اتاق شخصی شما میتواند بهعنوان یک اتاق پرو عمل کند!
گردشگری و سفر
گردشگری شاید یکی از حوزههایی بود که از کرونا آسیبی جدی دید. سال گذشته کشورهای شاخص گردشگری مثل یونان و مصر با تدارک تورهای واقعیت مجازی، تا حدی آسیبهای کرونا را کم کردند.
اگر متاورس بتواند به ایدههای خود جامه عمل بپوشاند، شما میتوانید بدون این که خانه خود را ترک کنید، از جذابترین مقاصد گردشگری بازدید کنید و حتی بهعنوان یک جنگجو، در جنگهای صلیبی شرکت کنید. در واقع نه تنها متاورس به شما امکان بازدید از موزهها، سازههای قدیمی و عجایب جهان را میدهد، بلکه میتوانید در زمان هم سفر کنید. از سوی دیگر، هزینههای سنگین سفر مثل رفتوآمد، سوخت و هتل هم صفر میشود.
کنسرت و جشنها
در دوران کرونا بسیاری از هنرمندان کنسرتهای آنلاین برگزار کردند. شرکتهای بزرگی مثل نتفلیکس هم با ارائه خدماتی نظیر نتلفلیکس پارتی (Netflix Party)، سعی کردند تا حدی در دوران کرونا کنسرتها و جشنها و دورهمیها را بیخطر کنند.
پلتفرم سندباکس که پیشتر نام بردیم، پا را از این هم فراتر گذاشته و به کاربران اجازه میدهد فستیوالها و رویدادهای مخصوص خودشان را ایجاد کنند. اسنوپ داگ، رپر مشهور، از جمله افرادی بود که در سندباکس خانه مجلل خود را ساخت و با فروش بلیتهای VIP، کاربران را به شرکت در کنسرت مجازی دعوت کرد.
افزایش نیاز به تعاملات مجازی و گسترش مفهوم متاورس، باعث شد تا زمینها در دنیاهای مجازی مثل متاورس و دیسنترالند با قیمتهای میلیون دلاری خریدوفروش شوند.
مالکیت دیجیتال
خریدوفروش آثار هنری در دنیای واقعی ما، امری عادی است و خیلی از افراد ثروتمند بهدنبال خرید این داراییها هستند تا آنها را به کلکسیونهای خود اضافه کنند. خیلیهای دیگر هم املاک و مستغلات میخرند تا از شر تورم راحت شوند.
آثار هنری و زمینهای مجازی در متاورس هم طرفداران زیادی پیدا کرده است و افراد زیادی را میتوان پیدا کرد که در متاورس زمین و آثار هنری میخرند و میفروشند. مالکیت این داراییها بهلطف توکنهای غیرمثلی ممکن میشود؛ مثلاً در متاورس، هر قطعه زمین یک توکن غیرمثلی است و هر کسی که توکن را در کیف پول خود داشته باشد، مالک آن زمین است.
داستان آثار هنری هم به همین شکل است و هر کسی که توکن اثر را در اختیار داشته باشد، در واقع صاحب آن است.
تفریح
متاورس و تلفیق آن با فناوری واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، این امکان را به کاربران میدهد که بدون ترک صندلیشان، فعالیتهایی مثل قایقسواری، فوتبال و پرش از ارتفاع را تجربه کنند. حتی آنها میتوانند غذاهای عجیبوغریب کشورهای دیگر را بچشند و تجربههایی را داشته باشند که در دنیای واقعی نیازمند صرف هزینه و وقت زیادی است.
دنیاهای مجازی مثل ماین کرفت (Minecraft)، سکند لایف (Second Life) و ایو آنلاین (EVE Online)، تجربههایی مشابه را در دنیایی کاملاً ساختگی برای کاربران فراهم میکنند.
تعامل با رایانه
اختراع صفحات لمسی انقلابی در صنعت تلفنهای همراه ایجاد کرد و حالا کمتر تلفن همراهی را پیدا میکنید که از این صفحات استفاده نکنند. با افزایش نفوذ سختافزارهای واقعیت مجازی و متاورس، باید منتظر تغییرات بنیادین در تعامل کاربران و رایانهها بود. مثلاً به جای آن که انگشت خود را روی صفحه تلفن همراه بکشید، میتوانید با حرکت دستها در هوا فرمانهای موردنظرتان را به رایانه بفهمانید.
اقتصاد
ظهور امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) بهگفته بسیاری، اتفاقی انقلابی بود. از طرف دیگر، بانکداری و امور مالی سنتی در متاورس جایی ندارد و همین مسئله به معنای ان است که دیفای و ارزهای دیجیتال میتوانند در متاورس جایگاهی پراهمیت داشته باشند.
در واقع بهلطف همین امور مالی غیرمتمرکز است که NFTها و داراییهای دیجیتال میتوانند در تعاملات مالی دنیاهای مجازی مورد استفاده قرار گیرند.
اگر بانکها و مؤسسات مالی همچنان رویکردی منفعل در این حوزه پیش بگیرند، احتمالاً از رقابت حذف میشوند؛ چراکه روزبهروز افراد بیشتری بهسمت تعامل با متاورس پیش میروند و همین مسئله نیاز به راهکارهای نوین مالی را بیشتر میکند.
عادتها و هنجارهای زندگی
فرض کنید یک رایانه شخصی میخرید؛ رایانه بدون موس و صفحه کلید قابل استفاده نیست. با پذیرش بیشتر متاورس، نیاز به خرید سختافزارها خاص و مناسب هم تغییر میکند.
شاید حالا بتوان با یک دوربین و وبکم معمولی هم در متاورس تعامل داشت ولی با پیشرفت بیشتر آن، نیاز به سختافزارهای ویژه بیشتر میشود.
پروژههای مشهور متاورس
در ادامه برخی از پروژههای بلاک چینی و غیربلاک چینی حوزه متاورس و جهانهای مجازی را بررسی میکنیم.
پراجکت کامبریا
همان طور که پیشتر گفتیم، متا یا همان فیسبوک سابق، عزمش را جزم کرده تا حضوری پررنگ و قدرتمند در متاورس داشته باشد. پراجکت کامبریا (Project Cambria) هم یکی از تلاشهای فیسبوک برای هدف قراردادن کاربران عادی است. این پروژه در واقع یک سختافزار واقعیت مجازی است.
فیسبوک پیشتر هم عینک واقعی مجازی اکولوس ریفت (Oculus Rift) و اکولوس کوئست (Oculus Quest) را معرفی کرده بود؛ ولی به نظر میرسد پراجکت کامبریا راهی متمایز از این دو محصول را در پیش گرفته است. متا در این باره میگوید:
یک دستگاه با جدیدترین فناوریها و قیمت بالاتر؛ قیمت بالاتر [دستگاه] بهدلیل استفاده از جدیدترین فناوریها در آن است.
متا ادعا میکند که این سختافزار حضور اجتماعی افراد را بیشتر میکند و با توجه به این توصیف، باید انتظار یک محصول انقلابی را داشت که تعاملات اجتماعی ما را دگرگون خواهد کرد.
طبق شایعات، پراجکت کامبریا از یک فناوری به نام پَسترو (Passthrough) استفاده میکند؛ یعنی کاربران با استفاده از هدست یا همان سختافزاری که بالاتر آن را معرفی کردیم، میتواند وارد یک دنیای مجازی شوند و در آنجا با دیگر کاربران تعاملات اجتماعی داشته باشند.
دیسنترالند
دیسنترالند (Decentraland) یک پلتفرم بازیهای رایانهای است که بر پایه فناوری توکنهای غیرمثلی و قراردادهای کار میکند. این پلتفرم سال ۲۰۱۶ کار خود را آغاز کرد. در دیسنترالند کاربران میتوانند یک شخصیت برای خود بسازند و در دنیای مجازی بازی گشتوگذار کنند و با دیگر کاربران تعامل داشته باشند.
تجربه بازی دیسنترالند شباهت زیادی با ماین کرفت و سکند لایف دارد. در این بازی کاربران میتوانند آیتمهایی مثل قطعه زمین یا موارد دیگر را در بازارهای مختلف بفروشند. هر آیتم در بازی یک توکن غیرمثلی است و مالکیت آنها هم با استفاده از همین توکنها تضمین میشود.
مانا (MANA) توکن بومی دیسنترالند است. مانا همچنین ارز بازی است و کاربران میتوانند با استفاده از این توکن، آیتمهای بازی را معامله کنند.
اکسی اینفینیتی
اکسی اینفینیتی (AxieInfinity) یک متاورس و پلتفرم بازیهای رایانهای است. در این بازی کاربران میتوانند جانوران مجازی خود را پرورش دهند و کسب درآمد کنند. در واقع هر جانور در داخل بازی یک توکن غیرمثلی با ویژگیهای خاص است.
بازیکنان اکسی اینفینیتی را نباید با معاملهگران آن اشتباه گرفت؛ آنها فقط بازی میکنند و بهدنبال جانواران مختلف بازی میگردند. گزارشها نشان میدهد تقریباً ۶۰ درصد فلیپینیها این بازی را انجام میدهند و حتی به منبع درآمد اصلی آنها تبدیل شده است.
سندباکس
سندباکس (Sandbox) یک پلتفرم مجازی بر بستر اتریوم است که کار خود را از سال ۲۰۱۲ آغاز کرده است. سندباکس امکان سرمایهگذاری و بازیکردن همزمان کاربران را فراهم کرده است. معاملهگران همچنین میتوانند توکنهای سندباکس را معامله و از نوسانات آن سود کسب کنند.
سندباکس در واقع یک اکوسیستم برای ساخت، بهاشتراکگذاری و معامله داراییهای دیجیتال است. بیشتر این داراییهای در واقع آیتمهای قابلمعامله بازیهای رایانهای هستند. یک بازیکن در سندباکس میتواند با ساخت یک شخصیت، چندین بازی مختلف را انجام دهد.
سؤالات متداول
چگونه میتوان به متاورس دسترسی داشت؟
دسترسی به متاورس محدود به ساخت یک شخصیت است، ولی با پیشرفت آن احتمالاً داشتن عینک واقعیت مجازی یا سختافزارهای ویژه ضروری خواهد بود.
آیا متاورس یک نرمافزار است؟
خیر؛ متاورس یک مفهوم است. وقتی میگوییم به متاورس وارد شویم، یعنی از یکی از جنبههای آن استفاده کنیم.
در متاورس چه کارهایی میتوان انجام داد؟
متاورس یک جهان مجازی با پتانسیلهای نامحدود است؛ یعنی اگر تمام مفاهیم متاورس عملیاتی شود، شما میتوانید یک شخصیت مجازی با ابتکار عملی بینهایت داشته باشید.
مشهورترین پلتفرمهای متاورس چیست؟
در حال حاضر سندباکس، دیسنترالند و اکسی اینفینیتی بزرگترین پلتفرمهایی هستند که در بحث متاورس فعالیت میکنند.
آیا برای ورود به متاورس هزینهای باید پرداخت شود؟
جواب این سؤال بسته به پلتفرمی است که از آن استفاده میکنید؛ مثلاً برای ورود به اکسی اینفینیتی شما باید سه اکسی (جانور داخل بازی) که در حال حاضر قیمتی بالاتر از ۱۰۰ دلار دارد، بخرید.
جمعبندی
متاورس یک جهان مجازی است که کاربران میتوانند شخصیت موردعلاقه خود را در آن بسازند و درست مانند زندگی واقعی، در آنجا زندگی کنند.
با ورود نامهای بزرگی مثل متا (فیسبوک) به این حوزه، باید منتظر نفوذ بیش از پیش متاورس در زندگی روزمره خود باشیم. با پیشرفت متاورس بسیاری از کارهای روزمره ما مثل شرکت در کلاسها، خرید و سفر دگرگون میشود و جنبههایی کاملاً متفاوت با زندگی فعلی به آن اضافه خواهد شد.
نظر شما