چرا رسول خدا(ص) حضرت زینب(س) را به حضرت خدیجه(س) شبیه دانستند؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از خبرنگار جی پلاس، حضرت زینب سلام الله علیها در پنجم جمادی الاول سال پنجم هجری قمری در مدینه منوره دیده به جهان گشودند. متن زیر مختصری از زندگینامه آن حضرت است:

زندگینامه حضرت زینب (س)

اطلاعات فردی

نام: زینب (س)

نام پدر: حضرت امیرالمؤمنین امام علی بن ابی‎طالب (ع)

نام مادر: حضرت فاطمه زهرا (س)

تاریخ ولادت: پنجم جمادی الأولی سال پنجم (یا ششم) هجری قمری

محل تولد: مدینه منوره

همسر: عبدالله بن جعفر بن ابی‎طالب

تعداد فرزندان: ۴ پسر (علی، عون، محمد، جعفر) و یک دختر (ام کلثوم)

وفات: شب یکشنبه ۱۵ رجب سال ۶۲ هجری قمری

محل دفن: شام

حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) سومین فرزند و دختر بزرگ خانه امام علی (ع) و فاطمه (س) و یکی از شخصیت‌های بی نظیر و مؤثر عالم اسلام است که در روز پنجم جمادی الاولی سال پنجم یا ششم هجری قمری (پس از صلح حدیبیه و دو سال بعد از ولادت امام حسین بن علی (ع)) در محلّه بنی هاشم شهر مدینه منوّره دیده به جهان گشودند.

پدر عظیم الشأن آن حضرت (س)، اوّلین پیشوای شیعیان حضرت امیرالمؤمنین امام علی بن ابیطالب (ع) و مادر گرامیشان حضرت فاطمه زهرا (س) هستند و محیطی که حضرت زینب (س) در آن رشد کردند، مهبط جبرئیل امین و جایگاه وحی سرمدی بود.

ثمره مبارک ازدواج حضرت امام علی (ع) و فاطمه زهرا (س)، ۵ فرزند به نام‌های حسن (ع)، حسین (ع)، زینب کبری (س)، ام کلثوم (زینب صغری) (س) و محسن (ع) است که محسن (ع) قبل از تولد و در جریان تجاوز و هجوم دشمنان اسلام به خانه آن بزرگواران (ع) و شکستن پهلوی مادر عزیزشان؛ فاطمه زهرا (س) در بین دیوار و در، به شهادت رسید.

در زمان تولد که وجود مقدس زینب کبری (س)، جد بزرگوارشان پیامبر اکرم (ص) در سفر بوده و در مدینه حضور نداشتند؛ لذا پس از تولد حضرت زینب (س)، صدیقه طاهره (س) به امیرالمؤمنین (ع) فرمودند که چون پدرم در سفر هستند و در مدینه حضور ندارند، شما این دختر را نام بگذارید. آن حضرت (ع) فرمودند: من بر پدر شما سبقت نمی‌گیرم، صبر نما که به این زودی رسول خدا (ص) باز خواهند گشت و هر نامی را که صلاح بدانند، بر این کودک می‌نهند. پس از ۳ روز، رسول خدا (ص) مراجعت فرموده و همان گونه که رسم و سیره آن حضرت (ص) بود، نخست، به منزل حضرت فاطمه زهرا (س) وارد شدند. امام علی (ع) خدمت آن حضرت (ص) فرمودند: یا رسول الله! خداوند متعال دختری به دخترت عطا فرموده است، نامش را معین فرمایید. پیامبر (ص) فرمودند: اگر چه فرزندان فاطمه (س)، اولاد من هستند، لکن امر ایشان با پروردگار عالم است و من منتظر وحی هستم. در این حال، جبرئیل نازل شد و عرض کرد: یا رسول الله! حق تو را سلام می‌رساند و می‌فرماید: «نام این مولود را " زینب " بگذار، چرا که این را در لوح محفوظ نوشته ایم.» رسول اکرم (ص) قنداقه آن مولود گرامی را طلبید و به سینه چسباندند، بوسیدند و نامش را زینب نهادند و فرمودند: "به حاضرین و غایبین امت، وصیت می‌نمایم که حرمت این دختر را پاس بدارند. همانا که او به خدیجه کبری (علیها السلام) شبیه است. "

یکی از معانی این سخن رسول اکرم (ص) این است که همانگونه که فداکاری‌های حضرت خدیجه (س) در پیشبرد اهداف پیامبر و اسلام بسیار ثمربخش بود، ایثار، صبر و استقامت زینب کبری (س) در راه خدا نیز در بقا و جاودانگی اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

" زینب " به معنای " زینت پدر "، نامی است که خداوند برای دختری انتخاب کرد، که با انجام رسالت خویش زینت بخش تاریخ و موجب افتخار و سرافرازی خاندان وحی و ولایت شد و در تاریخ کربلا که تاریخ جاودانگی اسلام و تشیع است، درخشان و جاودانه شد.

نام مبارک آن حضرت (س)؛ " زینب " (زینت پدر)، کنیه گرامیشان؛ ام الحسن و ام کلثوم، و القاب آن حضرت (س) هم؛ عقیله بنی‌هاشم، عقیلة النبوة، عقلیة القریش، عقیلة الطالبین، عَقیلةُ خِدر الرسالة (خردمند پرده نشینان رسالت)، عقیلة الوحی، عَقیلةُ النِساء، ام المصائب، کَعبةُ الرَزایا (قبله رنج‌ها)، قرینة النَوائِب (همدم و همراه ناگواری‌ها)، صابرة محتسبة، عارفه، عامله، زاهده، باکیه، بطلة کربلاء، عظیمةٌ بلواها، صدّیقة الصغری، عصمة الصغری، ولیة اللّه العظمی، ناموس الکبری، مظلومةٌ وحیدة، امنیة الله، آیةٌ مِن آیات الله، محبوبة المصطفی، قرة عین المرتضی، عابدة آل علی، نائبةُ الزهراء، سلیلة الزهراء، سِرُّ اَبی‌ها، سُلالةُ الوِلایة، وَلیدةُ الفَصاحة، شَقیقةُ الحَسن، نائبةُ الحسین، شریکة الحسین، شریکة الشهید، کَفیلة السجاد، عالمه غیر معلّمه، فهیمةٌ غیرَ مُفهِّمة، فاضله، کامله، مَلیکةُ الدنیا، عَدیلةُ الخامس مِن اهل الکِساء، ناموسُ رَواقِ العَظمةِ، سیدة العَقائِل (بانوی بانوان خردمند)، رَضیعة ثَدیِ الولایة، بلیغة، فصیحة، المُوثَّقة، شمسةُ قَلادَةِ الجَلالةِ، نَجمةُ سَماءِ النَبالَة، المعصومة الصغری، رَبَةُ خِدرِ القُدس، قبلة البَرایا، رَضیعَة الوحی، بابُ حِطَةِ الخَطایا، حَفَرَةُ علیٍ و فاطمةٍ، رَبیعَةُ الفضل و ... است.

حضرت زینب کبری (س)، مسیر پرحادثه و دردناکی را که در طول زندگی به عنوان " ام المصائب " در پیش روی دارند، در همان زمان کودکی خود (که ارتحال پیامبر خدا (ص) نزدیک بود) در آینه رؤیا می‌ نگرند که نزد پیامبر اکرم (ص) آمده و با زبان کودکانه خویش، این رؤیا را بدین شرح برای جدشان پیامبر اکرم (ص) بازگو می‌کنند؛ «ای رسول خدا! دیشب در خواب دیدم که باد سختی وزید که بر اثر آن دنیا در ظلمت فرو رفت و من از شدت آن باد به این سو و آن سو می‌افتادم؛ تا اینکه به درخت بزرگی پناه بردم، ولی باد آن را ریشه کن کرد و من به زمین افتادم. دوباره به شاخه دیگری از آن درخت پناه بردم که آن هم دوام نیاورد. برای سومین مرتبه به شاخه دیگری روی آوردم، آن شاخه نیز از شدت باد در هم شکست. در آن هنگام به دو شاخه به هم پیوسته دیگر پناه بردم که ناگاه آن دو شاخه نیز شکست و من از خواب بیدار شدم.»، رسول مکرم اسلام (ص) با شنیدن خواب زینب (س)، بسیار گریستند و حوادثی را که در انتظار اوست، تعبیر فرمودند تا او که دست پرورده علی (ع) و بزرگ شده دامان زهرا (س) هستند، خود را برای رویارویی با این حوادث مهیا کنند. رسول گرامی اسلام (ص) چنین فرمودند:

«درختی که اولین بار به آن پناه بردی، جدّ توست که به زودی از دنیا می‌رود؛ و دو شاخه بعد، مادر و پدر تو هستند که آن‌ها هم از دنیا می‌روند و آن دو شاخه به هم پیوسته؛ دو برادرت حسن و حسین هستند که در مصیبت آنان، دنیا تاریک می‌گردد.»

چندی نگذشت که گوشه‌ای از خواب زینب (س) با رحلت جانسوز پیامبر اکرم (ص) تعبیر شد؛ بنابراین حضرت زینب (س) حدود ۵ سال در دامان پر مهر جد گرامیشان؛ حضرت خاتم الانبیاء (ص)، تحت تعلیم و تربیت و بهره گیری از مواهب، کمالات و فیوضات آن حضرت (ص) بودند و این مدت زمان، برای شمار آن حضرت (س) در اصحاب پیامبر اسلام (ص) کافی است، لذا کسانی که شرح حال اصحاب حضرت ختمی مرتبت (ص) را نوشته اند، نام حضرت زینب کبری (س) را هم زینت بخش کتاب خویش کرده اند.

بعد از رحلت رسول خدا (ص)، فاطمه زهرا (س) نیز با فاصله کوتاه چند ماهه‌ای، مظلومانه به شهادت رسیدند. زینب کبری (س) در کنار مادر بیمار خود که در پی ارتحال جانسوز پدر (ص) و مصیبتهای وارده پس از آن در بستر بیماری افتاده و روزهای آخر عمر شریفشان را می گذراندند، به پرستاری از ایشان پرداختند و سرانجام نیز شاهد شهادت مظلومانه ایشان و بهترین پناه دوران کودکی خود شدند. پس از شهادت مادرشان (س)، شب هنگام و مخفیانه، همراه پدرشان علی (ع)، برادرانشان حسن (ع) و حسین (ع)، و چند تن دیگر از محرمان اهل بیت (ع)، در مراسم خاکسپاری مادر حضور یافتند و پس از آن تلاش می کردند تا برای دو برادر، مادری مهربان باشند.

حضرت زینب کبری (س) از آن پس، همواره ظلم و جنایت دشمنان در حق اهل بیت پیامبر (ص) و پدر گرامیشان؛ امام علی (ع) را نظاره می‌کردند و همه این ناملایمات بر قلب کوچکشان فرود می‌آمد و صبر و پایداری در راه خدا را پیشه خود می‌ کردند تا اینکه در اندک زمانی بعد از شهادت حضرت زهرا (س)، دوباره شاهد مصیبت سنگین و جانسوز دیگری یعنی از دست دادن پدر بزرگوارشان؛ امام علی (ع) ـ. در سال چهلم هجری ـ. بودند. پس از این مصیبت، زینب سلام الله علیها بیش از پیش تنها ماندند و وظیفه شان در قبال برادرانشان سنگین‌تر شد.

هنوز از غم فقدان پدر فارغ نشده بودند که در کنار تمام مظلومیت‌های امام حسن مجتبی (ع)، جفای دشمنان در شهادت مظلومانه و جانسوز آن امام همام (ع) در سال ۵۰ هجری و تشییع و دفن غریبانه آن حضرت (ع) در قبرستان بقیع را نظاره کردند و پاره های جگر برادرشان امام حسن (ع) مقابل چشمانشان ظاهر شد. ایشان با این همه مصیبت‌ها، در کنار تنها برادر بازمانده، چون کوهی استوار ایستاده و پذیرای مصیبت های بزرگتر شدند. تا اینکه واقعه خونبار کربلا، شهادت امام حسین (ع) و یاران عزیزشان در روز عاشورا و رنج اسارت و غربت اهل بیت عصمت و طهارت (ع) در سال ۶۱ هجری قمری پیش آمد.

نام و حیات مبارک حضرت زینب کبری (س)، با نام مبارک امام حسین (ع)، شهدای کربلا و نهضت عاشورا قرین است.

زینب کبری (س) در فاجعه خونبار کربلا، ده‌ها تن از بهترین و عزیزترین کسان و فرزندانشان و از جمله برادر عزیزشان؛ امام حسین (ع) را از دست دادند.

۲ نفر از فرزندان حضرت زینب (س) به نام‌های عون و محمد نیز در حادثه عاشورا، در رکاب دایی بزرگوارشان، حضرت امام حسین (ع) به فیض شهادت نایل شدند.

در تداوم نهضتی که حضرت فاطمه زهرا (س) در حمایت از امام معصوم زمان خویش (ع) و مقابله با باطل در پیش گرفتند، حضرت زینب (س) نیز در واقعه کربلا (مرحله نخست؛ مرحله مبارزه، جهاد و شهادت)، با ایثار و شجاعت، دوشادوش امام معصوم (ع) حضور داشتند و پس از شهادت ایشان نیز (مرحله دوم؛ مرحله پیام رسانی و بیدارگری)، با شجاعت تمام، پیام قیامشان را به جهانیان ابلاغ کردند. اگر نهضت امام حسین (ع) در همان مرحله نخست، خلاصه می‌ شد و کسی نبود که پیام نهضت آن حضرت (ع) را به گوش مردم آن زمان برساند، ماه‌ها زمان لازم بود تا به طور طبیعی خبر قیام امام (ع) به شهرهای اطراف برسد. شاهد این مدعی این است که پیش از ورود اهل‌بیت امام (ع) به مدینه، مردم آن شهر هنوز از رویدادهای کربلا بی‌خبر بودند. در این مدت، یزیدیان با آن همه امکانات تبلیغاتی که در اختیار داشتند، به راحتی می‌توانستند، وقایع کربلا را در راستای منافع خود تحریف کنند و به گونه‎‌ای به گوش مردم برسانند که برای حکومت یزید، کمترین ضرر و زیان را داشته باشد. در این صورت تا حد بسیار زیادی از تأثیر قیام امام‌ حسین (ع) در جامعه آن زمان و جوامع آینده مسلمانان کاسته می‌شد، و به طور قطع ما امروز شاهد این همه آثار و برکات برای نهضت امام حسین (ع) نبودیم، لذا حضرت زینب کبری (س) به عنوان پیام رسان عاشورای حسینی (ع)، در کنار حضرت امام سجاد (ع)، این مسئولیت خطیر (به ثمر نشستن اهداف قیام کربلا و پیام رسانی تاریخی به گوش بشریت و اسارت) را با رنج مصائب، آزادگی در اسارت، صبر و پایداری، و در عین حال افشاگری ظلم و ستم و فساد دشمنان آل الله، به خوبی و در حد اعلای کمال به سرانجام رساندند.

رسالت راستین حضرت زینب کبری (س) به عنوان شیرزن دشت کربلا، زمانی آغاز شد که پس از به شهادت رسیدن حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و هفتاد و دو تن از یاران ایشان، با ایراد سخنان آتشین به بیدارگری مردم کوفه و ستیز با ستمکاران و یزیدیان پرداختند. پس از واقعه خونبار کربلا، نقش ایشان روند تازه تری یافت. آن حضرت (س) در این دوران، ضمن حضور در کاروان اسرای کربلا در برابر حکام جور قرار گرفتند و به افشاگری ظلم و ستم وارد بر آل طه (ص) از سوی خاندان امیه پرداختند و در این دوران سخت، با حضور در کاخ برخی حکمرانان جور زمان مانند یزید و ابن زیاد، با تأکید بر حقانیت طریق آل محمد (ص)، بر سخنان و تبلیغات مسموم خاندان امیه درباره بنی هاشم، خط بطلان کشیدند. سرانجام هم اهل بیت امام حسین (ع) را با عزت و احترام به مدینه بازگرداندند.

حضرت زینب کبری (س) به جهت علاقه فراوانی که به برادرشان امام حسین (ع) داشتند و این که می‌دانند که باید در تمام صحنه‌ها و لحظه‌ها در کنار آن امام همام (ع) باشند، در ازدواج با پسر عموی خویش (عبدالله بن جعفر) ـ که پنج سال از ایشان بزرگتر بود ـ شرطی بسیار نیکو مبنی بر اینکه هرگز و در هیچ لحظه‌ای از برادرشان (حضرت امام حسین (ع)) جدا نشوند و هر گاه امام حسین (ع) خواستند به سفر بروند، زینب (س) بتوانند همراه برادرشان بروند و عبدالله از رفتن وی ممانعت نکند، قرار دادند، تا از وظیفه مهم خود باز نمانند.

هوش، ذکاوت، فصاحت، بلاغت (امام سجاد (ع) در حق ایشان فرمودند: «اَنْتِ بِحَمدِ اللّهِ عالِمَةٌ غَیرَ مُعَلَّمَة وَ فَهِمَةٌ غَیرَ مُفَهَّمَة»؛ «ای عمّه! شما الحمدللّه بانوی دانشمندی هستید که تعلیم ندیده، و بانوی فهمیده ای هستی که بشری تو را تفهیم ننموده است.»)، شجاعت، شهامت، زهد، ورع، علم، عفاف، عدالت گستری، ظلم ستیزی، صبر و بردباری و ... از نکات بارز اخلاقی و شخصیتی در وجود باکرامت حضرت زینب کبری (س) است.

در بیان مقام علمی حضرت زینب (س) همین بس که ایشان در زمان اقامت پدر بزرگوارشان امام علی (ع) در کوفه، برای زنان، مجلس تفسیر قرآن برپا می‌کردند و در زمان بیماری امام سجاد (ع)، مردم برای پاسخ سوالات شرعی خود، مرجعی جز حضرت زینب (س) نداشتند.

حضرت زینب (س) که بانویی بزرگوار از دودمان پاک اهل بیت عصمت و طهارت (ع) هستند، دارای کرامات بسیار زیادی هستند.

ایشان پس از ۵۶ سال حیات مبارک دنیایی و تحمل آلام، محنت‌ها و مصائب گوناگون و دفاع شجاعانه از حریم مقدس ولایت و امامت، به دلیل قحطی در شهر مدینه [ یا در واقعه حرّه سال ۶۲ هجری] به همراه همسر گرامیشان عبدالله بن جعفر ـ که در شام (دمشق / سوریه) زمین هایی داشت ـ به آن شهر مسافرت کرده و در ۱۵ رجب سال ۶۲ هجری قمری (حدود یکسال و نیم پس از واقعه خونبار و جانسوز عاشورای حسینی (ع)) وفات کردند و بدن مطهر آن بانوی عظیم الشأن (س) در همان‎جا مدفون شد.

روستایی که حضرت زینب کبری (س) در آن مدفون هستند، در گذشته به راویه و اکنون به زینبیه مشهور است. در حال حاضر این روستا به شهر متصل و در ۷ کیلومتری شرق دمشق قدیم به طرف فرودگاه واقع است. در خیابان اصلی این شهرک از دور، گنبد و مأذنه‌های مقبره آن حضرت (س) دیده می‌شود. گنبد این مرقد مطهر، طلائی و در سمت شرقی و غربی آن، دو مناره کاشی کاری شده قرار دارد. قبر مطهر حضرت زینب کبری (س) در وسط حرم با ضریحی نقره‌ای و اطراف آن، هشت ستون کاشی کاری شده که گنبد حرم بر آن استوار شده، وجود دارد. دیوارهای حرم تا نصف آن سنگ سفید و بقیه آئینه کاری بوده و جلوه‌ای از هنر و معماری ایرانی اسلامی است. فضای حرم حضرت زینب (س) و صحن آن به صورت مربع مستطیل است که شبستان و گنبد و حرم در وسط آن قرار گرفته و دارای چهار درب ورودی است. سقف شبستان و حرم از سه قسمت تشکیل شده که به صورت پله‌ای بر روی هم قرار دارند و گنبد نیز در وسط آن واقع شده است. بر روی این گنبد، آیاتی از قرآن مجید نوشته شده و در سال‌های اخیر، طلاکاری شده است. مساحت کل صحن، حرم و سایر مراکز وابسته حدود ۱۰ هزار متر مربع است. در حرم جمعاً ۱۱۴ اتاق وجود دارد که ۶۴ اتاق آن در صحن بزرگ و بقیه در صحن دوم و حسینیه‌های اطراف است.