فاصله ۷۰ درصدی قیمت پسته از خرید تا فروش/سرمازدگی و بی تدبیری نرخ پسته را افزایش داد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه ایران؛کشورمان در حوزه تولید پسته در جایگاه دوم جهان قرار دارد. پتانسیل تولید این محصول ارزشمند در گذشته ایران را در جایگاه اول تولید در دنیا قرار داده بود اما طی چند سال اخیر به‌دلیل معضلاتی از قبیل کم‌آبی، سرمازدگی، ضعف مدیریتی و تحریم‌های ظالمانه، تولید سالانه پسته در کشور روند کاهشی یافت و رتبه نخست تولید به امریکا رسید.
استان‌های کرمان، سمنان، یزد، مرکزی، قزوین، خراسان شمالی، جنوبی و رضوی و تهران از مناطق اصلی تولید پسته در ایران به‌شمار می‌آیند و ۸۰‌درصد پسته تولیدشده در ایران، از این مناطق به‌دست می‌آید، اما استان کرمان و به طور ویژه شهر رفسنجان قطب تولید پسته در ایران محسوب می‌شود و سالانه مقادیر قابل توجهی از نیاز بازار در این منطقه تأمین می‌شود.
از مجموع پسته تولیدی در ایران تنها ۱۰ تا ۲۰درصد از این محصول به مصرف داخلی می‌رسد. مصرف سالانه پسته برای هر خانواده ایرانی حدود ۲ کیلوگرم است و ۹۰ درصد دیگر صادر می‌شود.
ایران با در اختیار داشتن ۳۵۷هزار هکتار زمین سطح زیرکشت پسته در دنیا مقام اول را دارد، اما متوسط میزان برداشت محصول در واحد سطح در کشور در حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم است، این در حالی است که متوسط میزان برداشت پسته در واحد سطح امریکا به ۶ /۲تن می‌رسد. به همین جهت امریکا به اولین صادرکننده این محصول در سطح جهان تبدیل شده است.
از فاکتورهای مهم در تعیین قیمت پسته، عرضه و تقاضا، میزان تولید و صادرات است. با احتساب این عوامل در شرایطی که میزان تولید سالانه کاهش یابد و از طرفی حجم صادرات افزایش پیدا کند، قیمت پسته گران‌تر می‌شود. سال زراعی ۱۴۰۰ هم به‌دلیل بروز سرمازدگی تولید پسته را تحت‌الشعاع قرار داد و سطح آن را کاهش داد.
اکنون در آستانه سال نو قرار داریم و تقاضا برای خرید خشکبار و پسته نسبت به سایر ایام سال افزایش پیدا کرده و میزان تولید و نرخ قیمت‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. طبق برآوردهای قیمتی از سطح شهر، هم اکنون قیمت پسته از ۱۹۰ تا ۴۵۰ هزار تومان در هر کیلوگرم در بازار به فروش می‌رسد.

تأثیر هزینه‌های فروش بر گرانی پسته
محمد صالحی، رئیس انجمن پسته ایران در گفت‌وگو با «ایران»، با اشاره به قیمت بالای پسته در کشور گفت: طبق بررسی‌های انجام‌شده قیمت پسته از زمان خرید از کشاورز تا زمان رسیدن به مصرف کننده در حدود ۷۰ درصد گران‌تر می‌شود؛ به‌عنوان نمونه پسته کیلویی ۲۴۰ هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود و بیش از ۴۰۰ هزار تومان در مغازه‌ها به فروش می‌رسد.
وی ادامه داد: علت گرانی پسته به بالا بودن هزینه‌های فروش از جمله اجاره بهای مغازه‌ها ارتباط دارد. این در حالی است که در سایت‌های اینترنتی قیمت پسته ارزان‌تر از مغازه‌ها به فروش می‌رسد چون آنها هزینه مغازه داران را ندارند. وقتی قیمت کالایی در نقطه‌ای از شهر بالا برود، قیمت آن در همه مناطق گران می‌شود. متأسفانه بعضی از فروشندگان به دریافت سودهای منطقی قانع نمی‌شوند و سعی دارند قیمت محصول را نزدیک به قیمت‌های بالا در بعضی از نقاط شهر برسانند.
صالحی با اشاره به کاهش میزان تولید پسته در سال ۱۴۰۰ گفت: امسال بر اثر سرمازدگی میزان تولید پسته ۲۰ درصد کمتر از سال گذشته بود. ما در استان کرمان که قطب تولید پسته محسوب می‌شود، به طور پراکنده با سرمازدگی روبه‌رو شدیم اما بیشترین حجم سرمازدگی در سیرجان به وقوع پیوست.
رئیس انجمن پسته ایران با اشاره به آمار تولید محصول در سال‌جاری بیان کرد: ما امسال انتظار تولید ۲۰۰ هزار تن پسته داشتیم اما حدود ۱۳۵ هزار تن محقق گردید که سرمازدگی و گرمازدگی باعث شد تا مغز پسته‌ها پر نشوند.

کاهش تولید پسته در سال ۱۴۰۰
وی ادامه داد: به طور معمول تولید پسته یک سال در میان زیاد و کم می‌شود به طوری که یک سال تولید پسته بیشتر و سال بعد تولید آن کمتر می‌شود. طبق ارزیابی‌های انجام گرفته قرار بود سال ۱۴۰۰ تولید پسته زیاد باشد اما به علت مشکلات مذکور، میزان تولید کاهش پیدا کرد و میزان آن بین ۲۰ تا ۲۵‌ درصد کمتر از سال ۹۹ شد. میزان محصول سال ۱۴۰۱ هم در اردیبهشت ماه قابل برآورد و ارزیابی خواهد بود.
صالحی در ادامه گفت: سال محصولی پسته از مهرماه شروع می‌شود و تا مهرماه سال بعد ادامه دارد، بنابراین میزان صادرات پسته در مهرماه سال ۱۴۰۰، ۵۰ هزار تن بوده و حدود ۴۰۰ میلیون دلار نیز ارزآوری داشته است.
وی بیشترین صادرات پسته از کشور را به چین اعلام کرد و افزود: پسته ایرانی به کشورهای اتحادیه اروپا، کشورهای عربی و هند نیز صادر می‌شود. ما از ۲۰ سال گذشته با تحریم‌ها روبه‌رو بوده‌ایم اما باز هم با این شرایط صادرات را انجام داده‌ایم.
وی به رقابت میان ایران، ترکیه و امریکا در تولید و صادرات پسته اشاره کرد و گفت: با وجود تمام مشکلات، ایران بعد از امریکا، دومین صادرکننده پسته در جهان محسوب می‌شود. امریکا ۴۵۰ هزار تن پسته در سال تولید می‌کند که این میزان سه برابر تولید کشورمان است. ترکیه هم رقیب ایران در تولید پسته است اما آمارهایی که از تولید خود می‌دهد، خیلی قابل اعتماد نیست زیرا آمار داده شده این کشور با تولید و صادرات آن همخوانی ندارد. امسال لیر ترکیه سقوط زیادی داشت و به همین علت قیمت پسته این کشور پایین آمد و با استقبال زیادی در جهان روبه‌رو شد.
صالحی در پایان با اشاره به اینکه قیمت پسته با توجه به متغیرهای مختلف از سالی به سال آینده متفاوت می‌شود، گفت: صادرات پسته ایران در سال ۹۹ نسبت به سال قبل از آن رشد زیادی داشت که دلیل آن نیز پایین بودن قیمت محصول ایرانی به خاطر افزایش قیمت دلار در مقایسه با پسته امریکا بود. این موضوع عامل مهمی بود برای آنکه مشتریان پسته امریکا به خرید از بازار ایران تمایل پیدا کنند، اما کاهش تولید در سال ۱۴۰۰ باعث بالا رفتن قیمت پسته ایرانی در جهان بود.