مدل جدید رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در راه است

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از صدای بورس؛ قاسم محسنی مدیرعامل شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان در رابطه با درجه و رتبه‌بندی صندوق‌ های سرمایه‌گذاری گفت: سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای با توجه به تعداد زیاد صندوق‌هایی که تشکیل شده است، نیازمند راهنمایی هستند برای اینکه دریابند در چه صندوقی سرمایه‌گذاری کنند. اینکه عملکرد گذشته صندوق سرمایه‌گذاری به چه صورت بوده و کدام بهتر بوده، کدام صندوق عملکرد ضعیف‌تری داشته و... می‌تواند به ارزیابی آینده صندوق‌ها براساس عملکرد گذشته آنها کمک کند.

به گفته او موضوع دیگری که وجود دارد به دلیل بزرگی صندوق‌ها نیاز است که مدیریت مناسبی در صندوق‌ها حاکم باشد تا بتواند این اطمینان را به وجود بیاورد که‌ در آینده صندوق می‌تواند کارایی گذشته خود را تکرار کند.

محسنی افزود: با ترکیب درجه‌بندی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و رتبه‌بندی کیفیت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به مدل درجه‌بندی و رتبه‌بندی رسید. او در ادامه توضیح داد: شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان در سایت فیپ ایران صندوق‌های سرمایه‌گذاری را رتبه‌بندی کرده و از یک تا پنج ستاره به آنها رتبه داده است. این مدلی که در ادامه برای رتبه‌بندی توضیح داده می‌شود، مدل جدیدی است که هنوز اجرایی نشده و مدل قدیمی همچنان پا بر جاست.

به گفته وی صندوق‌ها ابتدا باید تقسیم شوند به صندوق‌هایی که از نظر مقررات و تشکیل دارایی‌ها با یکدیگر شباهت دارند و سپس بازده آنها را با یکدیگر مقایسه کرد.

مدیرعامل شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان در رابطه با گروه‌های همتا گفت: گروه‌های همتا شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار پول که البته در حال حاضر در بازار سرمایه ایران حضور ندارند و صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالا (برای سرمایه‌گذاری در فلزات یا محصولات کشاورزی) می‌شوند.

وی در مورد مدلی که برای رتبه‌بندی وجود دارد تصریح کرد: برای درجه‌بندی عملکرد ابتدا بازدهی مازاد را برای عملکرد صندوق به دست آورده و سپس ریسک نامطلوب را از آن کم می‌کنیم. همچنین در درجه‌بندی عملکرد عوامل تعدیل‌گری وجود دارد که شامل سه ریسک تمرکز دارایی‌ها، نقدشوندگی دارایی‌ها، تمرکز مالکان و رتبه کیفیت مدیریت صندوق می‌شود.

محسنی با اشاره به نحوه درجه‌بندی عملکرد صندوق‌ها اضافه کرد: درجه‌بندی عملکرد صندوق‌ها از یک ستاره تا پنج ستاره است که به ترتیب یک ستاره بازدهی ضعیف، دو ستاره پایین‌تر از متوسط، سه ستاره متوسط، چهار ستاره خوب و در نهایت پنج ستاره بازدهی عالی را دارد.

او ادامه داد: محاسبه عملکرد صندوق‌ها از طریق محاسبه میانگین مازاد امکان‌پذیر است که در آن بازده روزانه از تغییرات ارزش خالص داریی‌های صندوق (NAV) _به نرخ ابطال_ محاسبه می‌شود و فرض می‌شود که سود نقدی در همان روز مجددا سرمایه‌گذاری می‌شود. همچنین اثر ذخایر افزایش ارزش دارایی‌ها و سود توزیع شده از این محل، برای محاسبه بازده خنثی می‌شوند. مورد دوم محاسبه میانگین ریسک نامطلوب است که سرمایه‌گذاران نگران زیان هستند، به همین علت برای اندازه‌گیری ریسک از معیار ریسک نامطلوب استفاده شده است. بازدهی زمانی نامطلوب است که کمتر از بازدهی بدون ریسک باشد، همچنین میانگین بازدهی نامطلوب، بیانگر ریسک نامطلوب است.

مدیرعامل شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان با اشاره به اینکه برای رتبه‌بندی باید بازدهی مازاد را از ریسک آن کم و هم مقیاس کنیم افزود: برای هم‌مقیاس کردن از به‌ هنجارسازی داده‌ها استفاده می‌شود. به‌ هنجارسازی باعث بی‌مقیاس شدن داده‌ها شده و آنها را بین صفر تا یک محدود می‌کند. روش‌های مورد استفاده آن هم به‌هنجارسازی فازی و به‌هنجار سازی با حداقل رضایت بخشی است.

وی در رابطه با نرخ بازده بدون ریسک تاکید کرد: میانگین وزنی بازده تا سر رسید اوراق خزانه اسلامی برای محاسبه نرخ بازده بدون ریسک ماهانه استفاده شده است؛ تنها اوراق خزانه اسلامی که حداکثر سه ماه تا سر رسید آنها باقی مانده است در محاسبات استفاده شده‌اند و حجم روزانه معاملات روی هر ورقه اوراق خزانه اسلامی به عنوان وزن آن در نظر گرفته شده است.

او با بیان اینکه سه عامل تعدیل کننده ریسک داریم، ادامه داد: در رابطه با ریسک تمرکز سبد سرمایه‌گذاری می‌توان گفت، ریسک نامطلوب لزوما دربرگیرنده ریسک تمرکز نیست، از شاخص هرفیندال ـ هیرشمن برای اندازه‌گیری ریسک تمرکز سبد سرمایه‌گذاری استفاده شده است، ریسک تمرکز در سطح صنعت و شرکت اندازه‌گیری شده و با هم ترکیب می‌شود، برای به‌هنجار سازی ریسک تمرکز، از روش حداقل رضایت بخش استفاده شده است و حد مطلوب شاخص HHI در سطح صنعت حداکثر برابر ۰/۲۲ و در سطح شرکت حداکثر برابر ۰/۳۵ است.

به گفته محسنی نسبت میانگین وزنی ارزش معاملات ۹۰ روز گذشته سبد دارایی‌های صندوق به کل بازار به عنوان شاخص نقدشوندگی در نظر گرفته می‌شود. ریسک تمرکز مالکان نیز با استفاده از شاخص HHI محاسبه می‌شود.

او درمورد سایر معیارهای مورد استفاده افزود: سایر معیارها بازدهی تعدیل شده بر مبنای ریسک مورنینگ استار، بازدهی تعدیل شده بر مبنای ریسک مودیگلیانی، نسبت شارپ، نسبت شارپ بر مبنای نیم واریانس، نسبت شارپ بر مبنای ریسک نامطلوب، نسبت T و نسبت اطلاعات هستند.

مدیرعامل شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان در بخش دوم ارائه خود تشریح کرد: رتبه‌بندی کیفیت مدیریت، درمورد شرایط حال و آتی مدیریت صندوق سرمایه‌گذاری قضاوت می‌کند و گزارش رتبه‌بندی کیفیت مدیریت، اطلاعات جامعی را راجع به وضعیت حال و آتی مدیریت صندوق ارائه می‌دهد که می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد.

وی از جمله عوامل کیفیت فرآیند و سیاست سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک را انطباق سیاست‌های سرمایه‌گذاری با نیازها و سلایق سرمایه‌گذاران، رعایت محدودیت های مقرراتی و تحلیل‌های اقتصادی ـ مالی، وجود منابع انسانی کافی و ماهر برای اجرای فرآیند سرمایه‌گذاری و در پایان ارزیابی انواع ریسک‌ها اعم از ریسک بازار، ریسک نقدشوندگی ریسک نکول و... و. و تعریف سطح ریسک قابل قبول بیان کرد.

محسنی همچنین درمورد موارد مورد نیاز مدیریت و ساختار سازمانی گفت: باید توجه کرد که آیا سازمان دارای تعریف شرح وظایف، آموزش مدیران و کارکنان، حاکمیت شرکتی، ثبات مدیریت ساختار سازمانی متناسب، تخصص و تجربه هیات مدیره و مدیران و نظام‌های انگیزشی مدیران و کارکنان کلیدی است یا خیر.

او در باره حاکمیت شرکتی به ارائه توضیحات بیشتری پرداخته و توضیح داد: حاکمیت شرکتی تمام جنبه‌های وظایف مدیریت در پیگیری اهداف اعم از برنامه‌های عملیاتی، کنترل داخلی و بیرونی و ارزیابی عملکرد را در بر می‌گیرد؛ بررسی استقلال مدیران سرمایه‌گذاری با تحلیل روابط تجاری، نسبت خانوادگی، مشاغل و سهامداری آنها انجام می‌شود؛ همچنین باید تصمیمات خرید و فروش دارایی‌های تحت مدیریت حاوی حداکثر یا حداقل قیمت، تعداد قابل خرید و فروش و دوره زمانی مجاز برای خرید یا فروش باشد و پیش از اخذ هر تصمیم راجع به سرمایه‌گذاری باید بررسی شود که آیا اجرای آن منجر به نقض محدودیت‌های مربوط به ترکیب سرمایه‌گذاری می‌شود یا خیر.

وی با اشاره به حاکمیت شرکتی و نظام کنترلی در این بحث تصریح کرد: پیشگیری از وقوع اشتباهات، سوء استفاده، تقلب، گم شدن، سرقت و اختلاس اموال شرکت و همچنین ارتقای رعایت مقررات با اجرای نظام کنترل داخلی صورت می‌گیرد. موارد دیگری که در این موضوع می‌توان به آنها اشاره کرد مستندات مربوط به ثبت و گزارشگری رویدادهای مالی، اطمینان از دریافت درخواست‌های صدور و ابطال از شخص سرمایه‌گذار، کنترل‌های تعبیه شده برای اطمینان از واریز مبالغ پرداختی به سرمایه‌گذاران به حساب ایشان و وجود واحد مستقل برای حسابرسی داخلی با نیروی انسانی کافی و صلاحیت‌دار است.

قاسم محسنی با بیان اینکه باید دانست که آیا صندوق سرمایه‌گذاری تداوم فعالیت دارد یا خیر افزود: با ارزیابی توانایی مالی مدیر صندوق با بررسی عواملی چون تنوع محصولات و خدمات، میزان سودآوری، میزان سرمایه در گردش و کفایت جریانات نقدی؛ بررسی تنوع درآمدهای عملیاتی و انعطاف‌پذیری در هزینه‌ها و عوامل دیگر می‌توان به این موضوع که آیا صندوق تداوم فعالت دارد یا خیر رسید.

به گفته وی از دیگر موارد مهم در رتبه‌بندی و درجه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، روابط آنها با صندوق‌ها و فعالیت‌های پشتیبان آنهاست که با ترکیب تمام موضوعاتی که ذکر شد می‌توان به رتبه‌بندی از مدیریت دست یافت.