مدیران صندوق‌ها بابت خریدهای گران جواب پس می‌دهند؟

نوید قدوسی عضو هیأت مدیره کارگزاری اردیبهشت ایرانیان و کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با زهرا فعله‌گری خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد اظهار کرد: در گزارش‌های دوره‌ای صندوق‌ها سهام خریداری شده و میزان خرید هر نماد صندوق مشخص شده، ضمن اینکه ارکان صندوق نیز مشخص است.
قدوسی اضافه کرد: ارکان صندوق های سرمایه گذاری شامل مدیر، متولی و حسابرس است و مدیر صندوق که خود یک شخصیت حقوقی از نوع نهاد مالی بوده، سه شخص حقیقی را به عنوان مدیران صندوق معرفی می‌کند که وظیفه آنها خرید و فروش و مدیریت پرتفوی صندوق است؛ در حقیقت این افراد بر پیش‌برد اهداف صندوق گام بر می‌دارند؛ ضمن اینکه سازوکارهای نظارتی نیز برای رصد فعالیت آن‌ها و پیش‌گیری از تخلف‌های احتمالی وجود دارد.
وی درمورد این پرسش که اگر مدیر صندوقی یک سهام را خارج از سطح ارزندگی خریداری کند چه عواقبی در انتظار اوست؟ پاسخ داد: خرید یک دارایی در محدوده و یا خارج از سطح ارزندگی در اختیار مدیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده و هر یک از آن‌ها با توجه به تحلیل‌های خود اقدام به خریداری و یا فروش می‌کنند و نتیجه آن در گزارش عملکرد صندوق‌ها قابل رصد است.
کارشناس بازار سرمایه تشریح کرد: بازار خرید و فروش صندوق‌ها یک بازار رقابتی و تنظیم نشده (unregulated) بوده و صندوقی که عملکرد بهتری داشته باشد، موفق‌تر است و در عمل نتیجه بازدهی و ریسک‌پذیری آن‌ها به ترتیب امتیازدهی می‌شود.
وی افزود: واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ارزیابی عملکردشان رتبه‌بندی می‌شوند و تصمیمات اشتباه مدیر صندوق‌ها بازخورد دارد. اگر فردی که مسئولیت اوردرها (سفارش‌چینی) است، تصمیم اشتباهی را اتخاذ کند، صندوق نیز سود کمتری به دست می‌اورد و این موضوع در بازه زمانی مختلف (کوتاه و بلندمدت) بر بازدهی و ریسک آن تأثیر می‌گذارد و به طور حتم اگر تخلفی شکل بگیرد باید به سازمان بورس پاسخگو باشد.
قدوسی گفت: از طرفی سرمایه‌گذاران نسبت به صندوقی که عملکرد ضعیفی دارد، تمایل نشان نمی‌دهند و اگر یونیت‌های صندوق خریداری نشود، دارایی تحت مدیریت آن کاهش یافته و به عبارتی صندوق کوچک‌تر خواهد شد و حتی امکان عدم تمدید مجوز و مشکلات این چنینی برای آن‌ها به وجود می‌آید؛ بنابراین این تصور که تبعات منفی برای عملکرد سلیقه‌ای مدیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود ندارد، اشتباه است.
وی ادامه داد: در حقیقت اگر مدیر صندوق عملکرد خوبی داشته باشد، منافع شخصیت حقوقی صندوق تضمین می‌شود و بالعکس اگر رفتار قابل قبولی نداشته باشند مهمترین رکن برای سرمایه‌گذاران که اعتماد است را از دست می‌دهند؛ بنابراین می‌توان گفت که مکانیزم انگیزشی به درستی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد. مکانیزم های انگیزشی که مدیر صندوق (به عنوان شخصیت حقوقی) برای مدیران پرتفوی در نظر می‌گیرد، جای بررسی مجزا دارد؛ همین موضوع سبب می‌شود که برخی از صندوق‌ها نسبت نسبت به سایر صندوق‌های دیگر برتری داشته باشد.
قدوسی در پاسخ به این پرسش خبرنگار مبنی بر اینکه آیا عملکرد و بازدهی مثبت صندوق‌ها می‌تواند معیار صحیحی بر عدم شکل‌گیری انگیزه‌های پنهان مدیران در نحوه تخصیص منابع و جلوگیری از فساد باشد؟ گفت: زمانی که صندوق سرمایه‌گذاری سودده است و عملکرد خوبی دارد می‌توان این استنباط را داشت که به خوبی وظایف خود را انجام می‌دهد و در چنین شرایطی می‌توان تحلیل مقایسه‌ای داشت. معمولاً صندوق‌های بزرگ که منابع زیادی در اختیار دارند دارای مدیرانی با تسلط و آگاهی بیشتری هستند که کمترین اشتباه را خواهند داشت.
کارشناس بازار سرمایه مطرح کرد: البته نباید صرفاً به میزان بازدهی‌ها توجه بشود و تداوم بازدهی و مدیریت ریسک نیز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ کما اینکه در اوج صعود بازار سهام در سال ۹۹، تعدادی از صندوق‌ها بازدهی چشم‌گیری را داشتند اما با سقوط بازار، عملکرد غیرقابل پذیرشی را به ثبت رساندند و بعضا نقدشوندگی خود را نیز از دست دادند؛ در عوض صندوق‌هایی وجود داشت که بازدهی متناسب با شاخص کل و یا حتی کمتر از آن را داشتند اما در هنگام نزول بازار نه تنها در نقدشوندگی مشکلی نداشتند بلکه افت ناچیزی را متحمل شدند؛ بنابراین هرزمان که صحبت از بازدهی به میان می‌آید باید به میزان ریسک‌پذیری نیز توجه بشود.
قدوسی تصریح کرد: البته باید گفت که در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز امکان به وجود آمدن رقابت ناسالم و قیمت‌سازی وجود دارد اما این بحث تنها مختص به صندوق‌ها نبوده و متأسفانه در بازار سرمایه عمومیت دارد؛ همان‌طور که در واقعیت می‌بینیم چنین اتفاقاتی درمورد نمادها نیز رخ می‌دهد و عده‌ای صرفاً از طریق ایجاد حباب قیمتی و اصلاحا "پروژه کردن" کسب درآمد و منفعت می‌کنند اما سازمان بورس در صورت تشخیص چنین تخلفاتی با آنها برخورد خواهد داشت.