گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛با وجود اعلام مکرر بانک مرکزی مبنی بر مازاد عرضه ارز نسبت به تقاضای ارز در سامانه نیما، تغییری در نرخ ارز مشاهده نمیشود .در حالیکه بر اساس اصول اولیه علم اقتصاد ، اگر این ادعا صحیح باشد لازم است حداقل نرخ ارز نیمایی که از تقابل عرضه و تقاضای ارز در سامانه شکل می گیرد روند کاهشی به خود بگیرد .فارغ از اینکه آمار و اطلاعات دقیقی از روند عرضه ارز در سامانه نیما توسط صادرکنندگان وجود نداشته و از دی ماه سال گذشته تا کنون هیچ گزارش از روند ایفای تعهدات ارزی صادرکنندگان توسط مقامات مسوول بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت ارائه نگردیده است به نظر می رسد سامانه نیما که از نظر بانک مرکزی به عنوان لنگرگاه نرخ ارز معرفی گردیده است نتوانسته آنگونه که شایسته و بایسته است مسوولیت خود را به خوبی ایفا نموده و علیرغم تغییر مکرر مقررات مربوط به ایفای تعهدات ارزی از طریق سامانه نیما ، آزمون و خطاهای مکرر ، پایانی نداشته و هنوز به نتیجه کارشناسی دقیقی از ضرورت وجود سامانه نیما دست یافته نشده است.
از الزام کلیه صادرکنندگان به عرصه ارز در سامانه نیما گرفته تا تعیین سقف و کف برای عرضه ارز و همچنین الزام گروههای کالایی خاص جهت عرضه ارز در سامانه نیما و در نهایت آزادی عمل بازگشت ارز با روشهای مختلف و همچنین تشکیل تالارهای دوم برای عرضه ارز ناشی از صادرات گروههای کالایی خاص جهت واردات گروههای کالایی منتخب (که به دلیل عدم وجود مبنای کارشناسی )به نتیجه نرسید از جمله تغییراتی است که به وسیله بانک مرکزی و در جهت فعال وچابک نمودن هر چه بیشتر سامانه نیما صورت پذیرفت .اگر گزاره بانک مرکزی در خصوص مازاد عرضه ارز در سامانه نیما صحیح باشد سوالی که مطرح می شود و لازم است تصمیم گیران بانک مرکزی با توجه به مسوولیت تفویضی ازسوی هیات دولت به آن پاسخ دهند این است که چرا با وجود این موضوع ، نرخ ارز نیمایی چسبندگی به سمت بالا داشته و حاضر نیست در مقابل سیاستهای تسهیل گر، روند کاهشی به خود بگیرد که در این صورت سایر نرخ‌ها از جمله نرخ سنا ، بازار توافقی و... عکس العمل نشان خواهند داد .خوشبینانه اگر به ادعای بانک مرکزی بنگریم و بپذیریم در سامانه نیما مازاد عرضه وجود دارد می توانیم اینگونه تحلیل کنیم که کمبود تقاضای ارز از سوی واردکنندگان در سامانه به علت ساختار سامانه نیما بوده که علیرغم تذکرات کارشناسی نتوانسته است آنگونه که لازم است اصلاح شده و در جهت تسهیل و تسریع ایفای تعهدات ارزی صادراتی و تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان گام بردارد .شاید یکی از دلایل ، عدم تمایل صادرکنندگان به عرضه ارز در سامانه نیما علیرغم الزام گروههای کالایی خاص به عرضه ارز در سامانه مذکور بوده و هر چند آمار بانک مرکزی افزایش عرضه ارز را نشان می دهد ولی بخشی از عرضه ارز ، اسمی بوده و واقعی نمی باشد چرا که عرضه کنندگان حاضر نیستند با نرخ‌های نیمایی ، نسبت به عرضه ارز خود اقدام نموده و بعضا مبادلاتی در خارج از سامانه نیما در جهت افزایش دریافتی خود از عرضه ارز انجام داده و در پاره ای موارد نرخ دیگری از ارز ایجاد می شود که بالاتر از نرخ نیما و پایین تر از نرخ آزاد می باشد .
ازسوی دیگر واردکنندگان نیز دو رویه پیش می گیرند .نخست اینکه تلاش می کنند تقاضای خود را حفظ کرده و در فضای چانه زنی، ارز را باقیمت کمتری خریداری کرده و دوم اینکه تقاضای خود را از نیما خارج نموده و ارز مورد نیاز خود را از روشهای دیگری تامین نمایند. نکته دیگر اینکه علیرغم اصرار و تأکید بانک مرکزی بر حضور صرافان در بازار نیما هنوز دلیلی کارشناسی جهت این حضور ارایه نشده و به نظر می رسد در صورت ارتباط مستقیم و بدون واسطه صادرکنندگان و واردکنندگان در یک فضای رقابتی و با نظارت صحیح ،بانک مرکزی می تواند گامهای موثری در جهت مدیریت ارز حاصل از صادرات بردارد.
نظر شما