گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، ایجاد شفافیت یکی از شعارهای مهم دولت بود که در راستای تحقق آن، سامانه‌های متعددی طراحی شد. در نخستین روزهای طراحی این سامانه‌ها در وزارتخانه‌های مختلف بسیاری از فعالان اقتصادی بر این باور بودند که با راه‌اندازی ساختارهای الکترونیکی جلوی رانت و امضای طلایی گرفته می‌شود اما کمی که از راه‌اندازی سامانه‌های متعدد در دولت گذشت، صدای فعالان اقتصادی به هوا بلند شد.
سامانه بهین یاب یکی از این سامانه‌ها بود که توسط وزارت صمت طراحی شده بود. فعالان اقتصادی قیمت‌های غیر واقعی فولاد را ناشی از عملکرد ضعیف سامانه بهین یاب معرفی می‌کردند. حمید رستگار رییس اتحادیه آهن و فولاد و فلزات تهران تیرماه سال جاری گفته بود که نبود نظارت‌های دقیق بر میزان عرضه محصولات فولادی و عدم پالایش درست خریداران و در نتیجه حضور خریداران غیرواقعی در سامانه بهین‌یاب وزارت صمت از مهم ترین عوامل افزایش التهاب در زنجیره تولید فولاد به شمار می‌رود.
سامانه جامع تجارت که ارز صادرکنندگان در آن مبادله می‌شد و از سامانه‌های وزارت صمت به شمار می‌رفت هم بارها با اختلال مواجه شد و تجار را به دردسر انداخت. سامانه بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی به گفته فعالان اقتصادی به جای آنکه امکان تبادل راحت محصولات کشاورزی را فراهم کند به مانعی بزرگ برای کسب و کار آنها تبدیل شده است و هزار یک و سامانه ریز و درشت دیگر که برای فعالیت‌های بین وزارتخانه‌ای، تولیدکننده ناگزیر است با ارائه اسناد مجزا، درون هر یک از این سامانه‌ها ثبت نام کند تا بتواند به روند تولید خود ادامه دهد به معضلی بزرگ برای فعالیت تولیدکنندگان یا صادرکنندگان تبدیل شده است. اما آیا این سامانه‌ها به اهداف خود رسیده‌اند و توانسته‌اند جلوی رانت و فساد را بگیرند؟
* اهداف دولت الکترونیک محقق نشد
حسین سلاح‌ورزی نائب رئیس اول اتاق بازرگانی به رادار اقتصاد می‌گوید: واقعیت این است که هدفگذاری که در دولت الکترونیک انجام دادیم، به دلایل مختلف محقق نشده است.
او اضافه می‌کند: درست است سامانه‌های متعددی ایجاد شده است اما به دلیل عدم تطابق و لینک شدن این سامانه‌ها و نبود پایگاه اطلاعاتی جامع، کماکان می‌بینیم که این سامانه‌ها نتوانستند به هدف اصلی خود برسند و نتیجه مورد نظر را داشته باشند.
به گفته سلاح‌ورزی این سامانه‌ها در شفافیت بی‌تاثیر نبوده‌اند اما به هدفگذاری اصلی خود هم دست نیافته‌اند.
او ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد که هدف اصلی از طراحی این سامانه‌ها، یکی ایجاد شفافیت و دیگری کاهش بوروکراسی و دیوان سالاری بود. به دلیل لینک نبودن و تطابق سامانه‌ها همچنین برخط نبودن آنها، کارکردشان نسبت به هم دچار اشکال است.
نائب رئیس اول اتاق بازرگانی می‌گوید: با وجود راه‌اندازی سامانه‌ها می‌بینید که فرایندها طولانی است و از کاغذ بازی و امضاهای طلایی نتوانستند جلوگیری کنند و هنوز در این رابطه موثر نیستند.
او یادآور می‌شود: بخشی از این مسایل شاید به خاطر مقاومت‌هایی است که در سیستم‌های دولتی وجود دارد و بخشی هم به خاطر همین کاغذ بازی و موضوعات مختلف است.
* ایجاد سامانه جدید برای حل مشکل سامانه قبلی
علی شریعتی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نیز در ارتباط با مشکلات سامانه‌های طراحی شده به رادار اقتصاد می‌گوید: این سامانه‌ها اکثرا تنظیمشان بر اساس معلول‌ها و نه علت‌ها بوده است. بنابراین وقتی مشکلی پیش می‌آید، می‌گوییم که سامانه‌ای جدید طراحی کنیم که مشکل سامانه قبلی را رفع کند.
او اضافه می‌کند: در کل وقتی نگاه می‌کنید، نفس وجود این سامانه‌ها با قانون بهبود فضای کسب و کار مغایر است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بیان می‌کند: کسانی که این سامانه‌ها را طراحی می‌کنند، اکثرا خودشان کاسب و تاجر نیستند و صرفا سعی می‌کنند با کاغذ بازی و ایجاد سامانه به شفافیت کمک کنند. این اقدامات اکثرا باعث ایجاد گلوگاه شده و سامانه را فاقد اثربخشی می‌کند.
او ادامه می‌دهد: دولت برای حل این مشکل، سامانه تکمیلی می‌گذارد که این رویه از چاله به چاه افتادن است. متاسفانه اکثرا در سامانه‌ها این مشکل را داریم.
شریعتی درباره ایجاد شفافیت توسط این سامانه‌ها عنوان می‌کند: به هر حال هر چیزی که در راستای شفافیت باشد، خوب است اما حساس می‌کنم طراحی خیلی از این سامانه‌ها رجحان شکل بر محتوی است و باعث می‌شود یکسری بدیهیات تکرار شود.
او ادامه می‌دهد: این مسئله باعث کندی کار می‌شود و سبب خواهد شد کاربران عطای آن را به لقایش ببخشند. سامانه‌ها با یک دید مثبتی طراحی شده‌اند اما در عمل و در زمان پیاده‌سازی به دلیل اینکه کار حرفه‌ای نبوده است، روند انجام فعالیت‌ها را کند می‌کند.
* ایجاد پنجره واحد خواسته فعالان بخش خصوصی
بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران هم درباره مشکلات سامانه‌های طراحی شده به رادار اقتصادی بیان می‌کند: به نظر می‌رسد که سامانه‌ها شاید چیز بدی نباشند. اما آنچه فعالان اقتصادی توقع داشتند، بحث پنجره واحد بود. یعنی آنچه برای فعالان اقتصادی می‌تواند موثر و مفید واقع شود، پنجره واحد است.
او ادامه می‌دهد: از پنجره واحد باید برای گرفتن مجوزها و راه‌اندازی فعالیت‌ها و کسب و کارها استفاده شود و الباقی هرچه سامانه ایجاد کنیم، مشکلاتی را برای فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند و دردی را دوا نخواهد کرد.
به گفته شکوری، رزم حسینی که سابقه فعالیت در بخش خصوصی هم داشته است، با این مشکلات آشنا است و جالب اینکه کتابی درباره همین رویه‌های غلط و سیاستگزاری‌های نامناسب نوشته است.
او اضافه می‌کند: وزیر فعلی صمت در کتاب خود درباره موانعی که ایجاد شده است، سخن گفته است و به جد دنبال روان‌سازی فعالیت‌های اقتصادی از نقطه شروع فعالیت تا تجارت و تولید است.
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی ادامه می‌دهد: طبیعتا اگر این اتفاق بیفتد، روند کار را برای فعالان اقتصادی تسهیل می‌کند و فعالیت‌های در هر برهه‌ای به راحتی انجام می‌گیرد.
او از برگزاری جلسه با وزیر صمت و ابراز علاقه او برای حل مشکلات و موانع خبر می‌دهد.
به گفته شکوری مهمترین ابزارهای دولت برای کنترل عرضه و تقاضا در بازار تعرفه است. با سد تعرفه‌ای اگر کمبودی در بازار وجود داشته باشد، دولت مانع صادرات می‌شود و بالعکس. به این ترتیب بازار متعادل می‌شود.
او یادآور می‌شود: حمایت از تولیدکننده و مصرف کننده جزء وظایف دولت است اما گاهی به سمت تولیدکننده غش می‌کنیم و مصرف کننده را فراموش می‌کنیم، مثل صنعت خودر و گاهی هم حمایت بیش از حد از مصرف کننده، بخش تولید را دچار خسارت می‌کند.
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی بیان می‌کند: به نظر می‌رسد وزیر صمت به دنبال ایجاد تعادل بین حمایت از بخش تولید و مصرف است.
به اعتقاد او اگر تمام سامانه‌های مورد نیاز فعالان اقتصادی در یک پنجره واحد جمع شود و نیازی نباشد تیک صادراتی بزنند و امضاهای طلایی وجود نداشته باشد، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
* حذف رانت تقاضا را واقعی می‌کند
شکوری اضافه می‌کند: پایه ایجاد این سامانه‌ها به خاطر رانتی است که ما با سیاستگذاری‌های غلط ایجاد کرده‌ایم مثلا اختلافی که بین دلار نیمایی با ارز آزاد وجود دارد یا اختلاف ارز سنا با ارز آزاد یا تفاوت قیمت بازار بورس با قیمت نیمایی، این اختلافات رانت‌هایی را ایجاد کرده است. بنابراین کسانی که تولیدکننده هم نیستند، مایلند وارد بازار شوند.
او ادامه می‌دهد: تمایل خرید ناشی از یک رانت است؛ اگر رانت را بردارید، دیگر نیازی به سامانه ندارید. زیرا آدمی که محصول را می‌خرد به آن نیاز دارد.
رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی می‌گوید: چرا همه برای این خودروهای بی‌کیفیت داخلی با این قیمت صف می‌کشند زیرا می‌دانند که در کارخانه ۱۵۰ میلیون تومان خودرو را می‌خرند و بیرون می‌توانند دو برابر بفروشند اما اگر بدانند که بیرون هم قیمتش همین است، چرا باید خودرو بخرند؟ پس صرفا کسی که واقعا ماشین لازم دارد، اقدام به خرید می‌کند.
او ادامه می‌دهد: به این ترتیب به شدت تقاضا برای خوردو کاهش می‌یابد زیرا نیازها واقعی می‌شود.
شکوری یادآور می‌شود: سامانه‌های ایجاد شده بیشتر مانع تولید هستند. برخی کارخانه‌ها ظرفیت اسمی‌شان ۵۰۰ هزار متر است اما آنچه در واقع تولید می‌کنند، ۳۰۰ هزار متر است، ولی وقتی رانتی ایجاد می‌شود آن تولیدکنندگان بر مبنای تولید ۵۰۰ هزار تا در سامانه درخواست می‌دهند. ما می‌گوییم باید رانت‌ها را از وسط برداریم.
انتهای پیام/
نظر شما