به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از خبرنگار ایبِنا؛ ثبات بازار ارز ایران در نیمه نخست امسال برای سه گروه بسیار سخت تمام شد. گروه نخست؛ دلالان در بازار ارز و سایر بازارهای دارایی که از جهش‌های ارزی و نوسانات قیمتی ارتزاق می‌کردند. گروه دوم؛ مخالفان دولت که یکی از مهم‌ترین بهانه‌های خود برای حمله به دولت و زیر سؤال بردن سایر دستاوردهای قوه مجریه را از دست دادند. گروه سوم نیز غربی‌ها بودند که یکی از حربه‌هایشان، تحریم اقتصادی برای تشدید نوسان در بازار ارز و امتیازگیری در میز مذاکره بود، ولی با سیاست‌های تثبیت ارزی، دستشان از این ابزار خالی شد.
این آرامش کم‌سابقه در بازار ارز که حتی به تخلیه بخشی از حباب قیمت در بازار مسکن و خودرو هم انجامید، به‌واسطه سیاست تثبیت ارزی در کنار برخی اتفاقات مثبت دیگر مانند رکوردشکنی صادرات نفت و دسترسی کشور به منابع ارزی آزادشده رخ داد. به همین علت غربی‌ها در یک توافق نانوشته با جریانات داخل کشور، ناچار شدند از هر دستاویزی برای ایجاد التهاب در بازار استفاده کنند.
موج اول التهاب
حوادث اخیر در سرزمین اشغالی فلسطین، تازه‌ترین محمل برای این جوسازی‌ها است. روز شنبه ۱۵ مهرماه با حمله مجاهدین حماس علیه دشمن اشغالگر صهیونیست، این ماجرا وارد مرحله جدیدی شد. هم‌زمان با حوادث فلسطین، در افغانستان زلزله آمد و بازار ارز هرات به‌عنوان یکی از مراکز اثرگذار بر بازار ارز غیررسمی تهران دچار التهاب شد. مجموع این دو اتفاق بهانه جدیدی به دست دلالان ارزی داد تا قیمت دلار در کانال‌های تلگرامی را از کانال ۴۹ هزار تومان تا ۵۳ هزار تومان افزایش دهند.
البته با فروکش کردن هیجانات و به‌ویژه پس از سخنان رهبر انقلاب در دانشگاه امام علی (ع) در روز سه‌شنبه ۱۸ مهرماه، قیمت ارز در بازار غیررسمی هم عقب نشست و به کانال ۵۱ هزار تومان بازگشت.
موج دوم
با خنثی شدن موج اول نوسانات، موج جدیدی این بار با یک خبرسازی آغاز شد. روز پنجشنبه ۲۰ مهرماه روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در ادعایی سؤال‌برانگیز مدعی شد آمریکا و قطر درباره مسدود کردن دوباره ۵.۵ میلیارد یورو از دارایی‌های ایران - که در سال‌های گذشته در کره جنوبی مسدود شده و با دیپلماسی سیاسی و اقتصادی دولت سیزدهم آزاد شده بود - توافق کرده‌اند. این خبر عجیب پس از آن مطرح شد که برخی مقامات و رسانه‌های غربی مدعی شده بودند ایران در ماجرای حمله مجاهدین فلسطینی علیه رژیم اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی به جنبش حماس کمک کرده است.
ابتدا دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل این ادعا را تکذیب کرد و دیری نپایید که این خبر از سوی مسئولان آمریکایی تکذیب شد تا این ادعا در نطفه خفه شود. رسانه‌های آمریکایی گزارش دادند که بلینکن؛ وزیر امور خارجه این کشور ادعای واشنگتن‌پست را تأیید نکرده است.
شوخی رسانه‌ای!
هرچند اظهارات بی‌اساس رسانه‌های آمریکایی از سوی مسئولان این کشور تکذیب شد، با این حال مسئولان ایرانی و قطری هم نسبت به آخرین وضعیت منابع آزاد شده ایران که هم اکنون در حساب ۶ بانک ایرانی نزد دو بانک قطری قرار دارد شفاف‌سازی کردند.
محمدرضا فرزین؛ رئیس‌کل بانک مرکزی ایران ۲۱ مهر ۱۴۰۲ در حاشیه اجلاس صندوق بین‌المللی پول در مراکش، در دیدار با همتای قطری خود در حاشیه اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول در مراکش، با رئیس بانک مرکزی قطر دیدار کرد و دررابطه‌با منابع ۶ میلیارد دلاری ایران گفت که «منابع ارزی آزاد شده ایران در قطر از طریق سوئیفت و با گشایش‌های LC قابل استفاده است».
رئیس‌کل بانک مرکزی قطر هم در این دیدار تأکید کرد: «شایعات مطرح شده درباره مسدودسازی مجدد ۶ میلیارد دلار ایران طی یکی دو روز گذشته ارزش واقعی ندارد و بیشتر یک شوخی و بازی رسانه‌ای بود.»
بازار ارز از نمای نزدیک
با گذشت ۱۰ روز از آغاز تحولات سیاسی و نظامی در غرب آسیا و چهار روز پس از خبرسازی رسانه‌های غربی که با موضع‌گیری مسئولان آمریکایی، قطری و ایرانی خنثی شد؛ کم‌کم حباب هیجانات تخلیه شده و بازار به سمت آرامش حرکت می‌کند.
دلار تلگرامی به‌صورت پله‌پله کانال‌های قیمتی را پایین می‌آید و تا ساعات پایانی روز یکشنبه ۲۳ مهرماه، نرخ ارز در تلگرام تا ۵۰ هزار و ۸۰۰ تومان عقب نشسته است. البته نرخ دلار در بازار هرات از این رقم نیز کم‌تر است، ولی با این حال در بازار آزاد تهران کسی حاضر به خرید دلار ۵۰ هزار تومانی هم نیست؛ چرا که قیمت‌ها روند کاهشی دارند.
هزینه‌ای که موج‌سواران داخلی ایجاد کردند
هر چند محتوای خبر واشنگتن‌پست و اختلاف فاحشی که با واقعیت داشت از همان ابتدا نشان می‌داد یک جای کار می‌لنگد، اما با این حال جریان‌هایی در داخل کشور که وجه مشترک آن‌ها مخالفت با دولت سیزدهم و سیاست‌های اقتصادی آن است، در اقدامی عجولانه سعی کردند در همان دقایق نخست انتشار خبر، روی موجی که واشنگتن‌پست و رسانه‌ها معاند خارجی راه انداخته بودند سوار شده و بدین‌وسیله دستاورد دیپلماسی ارزی دولت را زیر سؤال ببرند.
به عنوان مثال یکی از مسئولان دولت قبل با تکیه بر گزارش مخدوش رسانه‌های غربی، از فرصت استفاده کرد و به دولت سیزدهم کنایه زد که چرا قبل از گرفتن پالت‌های دلار در تهران، با غربی‌ها معامله کرده‌اید. این در حالی است که فارغ از نادرست بودن اصل خبر، کارشناسان اعتقاد دارند در شرایط کنونی، حواله‌های ارزی برای تجار ایرانی اهمیتی به‌مراتب بیشتر از اسکناس دارد و نیازهای کشور به واردات کالاهای مورد نیاز را مرتفع خواهد کرد.
لازم به ذکر است که واکنش‌های سیاست‌زده هرچند ممکن است از روی ناآگاهی از آثار اقتصادی آن باشد، اما در واقعیت به انتظارات تورمی و التهابات قیمتی دامن می‌زند و هزینه‌های جدیدی به مردم وارد می‌کند.
متغیرهای بنیادی
بر خلاف خبرسازی‌ها برای ایجاد نوسان در بازار ارز، اظهارات کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار نشان می‌دهد ثبات بازار ارز می‌تواند ادامه‌دار باشد.
درآمدهای ارزی کشور با رسیدن صادرات نفت و میعانات به ۲ میلیون بشکه در روز و همچنین مازاد تجاری قابل توجه ۲۰ میلیارد دلاری چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای را ترسیم می‌کند. ایران در شهریور ۱۴۰۲ با تولید روزانه ۳ میلیون و ۵۸ هزار بشکه نفت و با وجود تحریم‌های آمریکا، همچنان جایگاه سومی خود در اوپک را حفظ کرده است.
از طرفی بانک جهانی رشد اقتصادی ایران در ۲۰۲۳ را ۴.۱ درصد و صندوق بین‌المللی پول ۳ درصد پیش‌بینی کرده‌اند. البته آمارهای بانک مرکزی و مرکز آمار ایران حاکی از رشد ۶.۲ و ۷.۹ درصدی اقتصاد ایران در بهار ۱۴۰۲ است. نرخ رشد تشکیل سرمایه هم پس از رشد ۶.۷ درصدی در سال ۱۴۰۱، در بهار امسال رشد ۲ درصدی را ثبت کرده است. این موارد نشان می‌دهد چشم‌انداز رشد تولید، صادرات و ارزآوری روشن است و کشور مشکلی برای تأمین ارز نخواهد داشت.
دسترسی بازارساز به ۱۶ میلیارد دلار آزادشده
در این بین، آزادسازی دارایی‌های ارزی کشور و دسترسی به این منابع، قدرت مضاعفی به بازارساز بخشیده است. علاوه بر ۵.۵ میلیارد دلار آزادشده از کره جنوبی، اخیراً موانع حقوقی دسترسی به ۱.۷ میلیارد دلار در لوکزامبورگ هم برداشته شد.
همچنین دسترسی بانک مرکزی به ۱۰ میلیارد دلار در عراق نیز گشایش بزرگ دیگری است که فرصت بزرگی در برابر ما قرار داده است.
این موضوع در دیدار رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان با همتای عمانی در حاشیه اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول در مراکش مطرح گردید. با توجه به انتقال بخشی از منابع ارزی ایران در عراق به عمان و همچنین تجربه قبلی همکاری‌های خوب بانک مرکزی عمان در انتقال و مصرف منابع مسدودی، ضرورت تسریع در استفاده از این منابع جدید ارزی برای اهداف تجاری و توسعه همکاری‌های سازنده اقتصادی ایران و عمان، در مذاکرات رؤسای کل بانک مرکزی دو کشور مورد بررسی قرار گرفت.
در همین زمینه سید امیر برهانی نائینی؛ رئیس صندوق ضمانت صادرات ایران در پاسخ به سؤال خبرنگار ایبنا دررابطه‌با اثر آزادسازی منابع ارزی کشور بر اقدامات صندوق ضمانت صادرات، گفت: در کشور عراق با تعامل با دو بانک این کشور ارتباط خوبی برقرار شده است. با رایزنی انجام شده قرار بر آن است که بخشی از منابع ارزی آزاد شده در کره جنوبی که هم اکنون در حساب‌های ایران در بانک‌های قطر است، به‌عنوان پشتوانه صندوق ضمانت صادرات در نظر گرفته شود.
آینده بازار
ثبات؛ ویژگی برجسته بازار ارز ایران در ماه‌های گذشته بوده است و همین ثبات باعث شده تا گروه‌های ذی‌نفع سیاسی و اقتصادی برآشفته شوند و از هر امکانی برای بر هم زدن این ثبات استفاده کنند. اما از یک طرف بلوغ رسانه‌ای مردم و فعالان اقتصادی باعث شده میزان اثرگذاری خبرهای ساختگی به حداقل برسد. از سوی دیگر همین خبرسازی‌ها نشان می‌دهد که دولت مسیر درست را می‌رود و مخالفان راه دیگری جز متوسل شدن به خبرسازی و عملیات روانی ندارند.
نظر شما