گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد: صنعت گردشگری طی سالهای اخیر اهمیت بسیاری در اقتصادهای بزرگ پیدا کرده به طوری که این صنعت سهم قابل توجهی از اقتصاد بسیاری از کشورها را در اختیار دارد. برخی آمارهای ثبت شده از صنعت گردشگری، این صنعت را نسبت به بسیاری دیگر از صنایع متمایز می کند. به عنوان مثال سازمان جهانی گردشگری با انتشار آماری نشان داد میزان رشد صنعت گردشگری در جهان طی سالهای اخیر بالاتر از میانگین رشد اقتصادی در اقتصاد بین الملل بوده است.
میزان رشد اقتصاد جهان و رشد صنعت گردشگری در سالهای اخیر (منبع: سازمان جهانی گردشگری)
اهمیت صنعت گردشگری برای ایران اما با توجه به شرایط ویژه ای که کشور در آن قرار دارد، بیش از سایر کشورهاست. گذشته از تاثیر شگرف ورود گردشگران خارجی در مقابله با تصویرسازی های غلط از ایران، گسترش ورود گردشگران خارجی به کشور، مزایای اقتصادی قابل توجهی برای کشور به همراه دارد. با توجه به گسترده و عمیق شدن تحریم های اقتصادی، منابع ارزی کشور در تنگنای کم سابقه ای قرار گرفته است. هرچند آماری رسمی از فروش نفت کشور ارائه نمی شود اما گزارش های غیررسمی و اظهارات پراکنده مقامات مختلف از فروش نزدیک به صفر نفت خام کشور حکایت می کند. این شرایط باعث بروز فشار سنگین ارزی به منابع کشور شده که نتیجه آن را می توان در جهش نرخ ارز از سال ۹۷ به این سو دید.
افت ارزش پول ایران، مهمترین عامل جذب گردشگر!
در چنین شرایطی اهمیت صنعت گردشگری بیش از پیش آشکار می شود. گردشگری در مقابل بسیاری دیگر از صنایع کشور از جمله صنعت نفت و گاز، تقریبا غیرقابل تحریم است. علاوه بر این درآمدهای ارزی حاصل از این صنعت می تواند تاثیر بسزایی در رهایی کشور از تنگنای ارزی کنونی داشته باشد. با این حال آمارها از بی توجهی به این صنعت به ویژه در چند سال اخیر حکایت دارد. مطابق آمارهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سابق)، تعداد گردشگران ورودی به کشور از حدود ۲.۲ میلیون نفر در سال ۸۶ با رشد بیش از دو برابری به رقم ۴.۸ میلیون نفر در سال ۹۲ رسید. با این حال پس از سال ۹۲ این آمار تقریبا ثابت ماند تا جایی که در سال ۹۶ این شاخص به رقم ۵.۱ میلیون نفر رسید. البته در سال ۹۷ ورود گردشگران خارجی به کشور با رشدی چشمگیر به رقم ۷.۸ میلیون نفر رسید. همچنین طبق اظهار نظر اخیر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، این رقم برای سال ۹۸ هم افزایش یافته است. بررسی آمار میزان ورود گردشگران خارجی به کشور نشان می دهد رشد جهشی ورود گردشگر به کشور عموما در سالهای مقارن با التهابات ارزی اتفاق افتاده است. این موضوع باعث کاهش چشمگیر بهای تمام شده گردشگری در ایران برای مسافران خارجی شد. به بیان دیگر بخش عظیمی از رشد گردشگران ورودی به کشور هیچ ارتباطی به برنامه ریزی ها و اقدامات دستگاه های مختلف نداشته بلکه تغییر نرخ برابری ارز ملی در مقابل ارزهای دیگر، به عاملی برای رونق گردشگری تبدیل شده است. این موضوع هرچند نشان دهنده ضعف سیاستگذاری در کشور است، اما امتیاز دیگر گردشگری برای کشور را نشان می دهد. در واقع طبق تجربه سالهای اخیر، هر زمان کشور با تنگنای ارزی مواجه شده و بر اثر آن نرخ ارز به شکلی جهشی افزایش یافته است، رونق صنعت گردشگری باعث سرازیر شدن منابع ارزی به کشور و کاستن از فشار ارزی شده است.
ضربه سنگین کرونا به صنعت گردشگری کشور
رونق ناگزیر ایجاد شده در صنعت گردشگری کشور در سال ۹۸ اما با شیوع کرونا در اواخر این سال دچار آسیبی جدی شد. بخشی از ابعاد بحران ایجاد شده در صنعت گردشگری کشور ناشی از شیوع کرونا در اظهارات اخیر وزیر گردشگری آشکار شد.
سه شنبه ۴ شهریور ماه جاری بود که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به مناسبت هفته دولت به ارائه آمارها و توضیحاتی در رابطه با صنعت گردشگری کشور پرداخت. علی‌اصغر مونسان گفت: گردشگری تا قبل از کرونا روند به رشدی داشت، درآمد آن در سال ۲۰۱۹ به ۱۱.۷ میلیارد دلار رسیده بود که ۲.۸ درصد از سهم تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌داد و تقریبا به متوسط سهم گردشگری در تولید ناخالص جهانی که عدد ۳.۲ درصد است، نزدیک شده بود.
او با یادآوری این که تعداد گردشگران خارجی در سال گذشته به هشت میلیون و ۷۰۰ هزار گردشگر خارجی رسیده بود و برپایه داده‌های سازمان جهانی جهانگردی، ایران رتبه دوم سریع‌ترین کشور در جذب گردشگر خارجی را بدست آورده بود، افزود: با شیوع کرونا گردشگری با افت شدیدی در دنیا مواجه شد که به تبع آن کشور ما را هم درگیر کرد. به طوری که در سه ماه نخست سال ۹۸ تعداد گردشگران خارجی دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بود که سه ماه نخست امسال این عدد به ۷۴ نفر رسید؛ تقریبا به صفر نزدیک شد.
وی درباره خسارت کرونا به صنعت گردشگری کشور نیز گفت: برآورد میزان خسارت کرونا به صنعت گردشگری تا مرداد حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان بوده است و تعداد افرادی که بیکار شدند نیز بسیار زیاد بود. برای حمایت از این بخش‌ها اقدام فوری داشتیم و امهال اقساطی که گرفته بودند انجام و فرصتی برای پرداخت حق بیمه‌ها و اقساط داده شد. تا الان از ۱۲ هزار میلیارد تومان خسارت تنها ۱۷۵ میلیارد تومان، آن هم در قالب وام پرداخت شده است و منوط شده به اینکه حفظ اشتغال داشته باشند این اتفاق جذابیتی برای بخش‌های گردشگری نداشت.
گردشگری؛ صنعتی تزئینی در اقتصاد ایران
تشکیل وزارت گردشگری اقدامی بود که باهدف انسجام سیاستگذاری در صنعت گردشگری در سال ۹۸ صورت گرفت. با این حال رونق این صنعت نیازمند هماهنگی های فراقوه ای است. تامین و تجهیز ناوگان حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده ای، توسعه کمی و کیفی هتلداری، توجه به ظرفیت های بخش غیردولتی و استفاده از سرمایه های این بخش برای توسعه صنعت گردشگری، تحول در بازاریابی گردشگری و معرفی جاذبه های کشور در سطح جهانی بخشی از مهمترین اقدامات لازم برای رونق صنعت گردشگری کشور است. بخش عظیمی از بی توجهی ها به صنعت گردشگری ناشی از نگاه مسئولان کشور به این صنعت است که گردشگری را موضوعی حاشیه ای پنداشته اند. تا کنون تقریبا هیچ زمانی نگاهی جدی به این حوزه نشده و به تبع آن برنامه ریزی جامعی برای رونق این صنعت نشده است.
نظر شما