به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد جهان‌صنعت از پیش‌دستی تورمی کالاها خبر داده و نوشته است: به طور کلی دو عامل مهم روند عرضه و تقاضا در این بازار کالایی را مختل کرده‌اند؛ عامل نخست طولانی‌شدن روند مذاکرات ایران و آمریکا و چشم‌انداز نامطمئن تعاملات سیاسی ایران با جهان است. عامل دوم را نیز باید رشد قابل‌توجه قیمت دلار طی چند روز گذشته و پیشخور کردن افزایش قیمت ارز از سوی معامله‌گران دانست. از برآیند کنش‌ها و واکنش‌های خریداران و فروشندگان می‌توان پی به فعال‌شدن انتظارات تورمی فعالان صنعتی و اقتصادی و همچنین پیش‌دستی تورمی بازارهای کالایی برد.
از آنجا که اختلال در روند عرضه و تقاضای کالاهای قابل‌عرضه در بورس کالا می‌تواند موجب به‌هم زدن تعادل بازار این محصولات شود می‌توان از شاخصی با عنوان شاخص پیش‌نگر التهابات در بازارهای کالایی که برگرفته از تحولات قیمتی در بورس کالاست یاد کرد. این شاخص پیش‌نگر به ما می‌گوید زمانی که استراتژی معاملاتی در این بازار دستخوش تغییر می‌شود و رفتار خریداران و فروشندگان منجر به کشف قیمت‌های معاملاتی جدیدی می‌شود، باید منتظر پدیدارشدن نشانه‌های تورمی در بازار این محصولات باشیم. با توجه به تغییراتی که در قیمت برخی از محصولات عرضه‌شده در بورس کالا اتفاق افتاده به نظر می‌رسد که این شاخص پیش‌نگر فعال‌شده و فعالان صنعتی و اقتصادی روزهای پرتورمی را انتظار می‌کشند.
برای تحلیل آنچه در حال وقوع است باید به چیستی و چرایی تحولات قیمتی در بورس کالا بپردازیم. به طور کلی هر اتفاقی در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی، بر تصمیمات و سیاستگذاری‌های فعالان اقتصادی تاثیر می‌گذارد.
روند فرسایشی مذاکرات
در برهه کنونی مهم‌ترین اتفاق در جریان اقتصاد ایران مذاکرات بین ایران و آمریکاست. از زمان شروع مذاکرات تا به امروز اخبار ضدونقیضی منتشر شده و همین اخبار و شنیده‌ها بازارهای داخلی ایران را دچار التهاب کرده است. هرچند پیش از این مقامات ایرانی و آمریکایی از نتیجه‌بخش بودن مذاکرات خبر داده بودند اما اخبار تازه رسیده حاکی از آن است که دو طرف به نتایج مثبتی نرسیده‌اند، بنابراین احتمال اینکه برجام به زودی به نتیجه برسد ضعیف است. چشم‌انداز نامطمئن سیاسی ایران طی هفته جاری همه بازارهای معاملاتی ایران را تحت‌تاثیر قرار داده و بی‌ثباتی اقتصادی در همه حوزه‌ها اعم از بازار ارز، بورس، سکه و حتی حوزه‌های تولیدی دیده می‌شود. با این حال اولین بازاری که از این تحولات سیاسی تاثیر پذیرفته بازار ارز بوده است.
افزایش قیمت دلار و کشف کانال‌های جدید قیمتی بعد از هفته‌ها درجازدن نیز به درستی نشان می‌دهد که نااطمینانی به جان بازارهای داخلی ایران افتاده و فعالان اقتصادی را به تکاپو انداخته تا راهی برای کم‌اثر کردن افزایش احتمالی قیمت‌ها در آینده پیش‌رو بیابند. بازار سرمایه نیز از این تحولات قیمتی در امان نمانده و طی یک هفته اخیر شاخص بورس سراسر سبز و مثبت بوده است. به نظر می‌رسد بورس تحولات قیمتی بازار ارز را پیشخور کرده و پا به پای دلار در حال پیشتازی است. اما از میان همه این بازارها تحولات قیمتی کالاهای عرضه شده در بورس کالا بیش از همه جلب توجه می‌کند.
پیشران‌های تورمی
اخبار رسیده از بورس کالا و افزون شدن قیمت برخی از کالاها اعم از فولادی‌ها، میلگرد و تیرآهن می‌تواند نشانه‌های ملتهب شدن بورس کالا و فعال‌شدن انتظارات تورمی فعالان اقتصادی باشد که همین مساله به افزایش نگرانی فعالان صنعتی و اقتصادی از افزایش دوباره قیمت مواد اولیه تولیدی دامن زده است. آنچنان که از روند معاملات بورس کالا مشخص است خریداران و فروشندگان رفتار معاملاتی جدیدی از خود نشان داده‌اند. خریداران میل به خرید بیشتر کالا دارند، فروشندگان اما عرضه کالاهای خود را محدود کرده‌اند. در عین حال خریداران برای آنکه از قافله عقب نمانند و بتوانند پاسخ مناسبی به انتظارات تورمی خود بدهند حتی حاضر هستند کالاهای موردنظر خود را ۱۰ درصد بالاتر از قیمت پایه آنها خریداری کنند. تابلوی معاملات روز گذشته بورس کالا نیز این واقعیت را تایید می‌کند به طوری که برای مثال قیمت پایه تیرآهن ۱۴ حدود ۱۳۸۹۰ تومان بوده اما قیمت پایانی این محصول ۱۴۳۶۰ تومان تعیین شده است. چنانکه این روند در روزهای آینده نیز تداوم داشته باشد شاید باید منتظر تسری این مساله به سایر کالاهای عرضه شده در بورس کالا هم باشیم.
بازارهای ملتهب
به نظر می‌رسد اگر افزایش قیمت دلار تداوم داشته باشد و ایران و آمریکا نتوانند بر سر معاهده برجام به نتیجه برسند محصولات صنعتی و بازرگانی نیز دچار التهابات جدید قیمتی می‌شود. این مساله به این معناست که فعالان اقتصادی حوزه‌های یاد شده باید با قیمت‌های بالاتری مواد اولیه تولیدی خود را تامین کنند که این مهم هم به معنای افزایش هزینه تولید و هم افزایش قیمت تمام‌شده این کالاها خواهد بود. این اتفاق می‌تواند روند صادرات را مختل کند و رقابت‌پذیری این کالاها در بازارهای جهانی را کاهش دهد. در حالی که بخش زیادی از صادرات غیرنفتی ایران به حوزه محصولات فولادی و معدنی مربوط می‌شود. افزایش قیمت تمام‌شده محصولات نهایی این کالاها می‌تواند روند صادرات آنها را مختل کند.
در نتیجه یکی از نگرانی‌هایی که در خصوص افزایش تورم این کالاها وجود دارد تاثیرات منفی آن بر بازارهای مقصد است. در ادبیات پولی هرگونه افزایش قیمتی که در کالاها و محصولات داخلی اتفاق بیفتد به تدریج به سایر حوزه‌ها و کالاها نیز تسری پیدا می‌کند و قیمت‌گذاری آنها را دچار تحول می‌کند. در این مورد خاص، یعنی افزایش قیمت محصولات فولادی، میلگرد و تیرآهن باید نگران افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن باشیم. بازار مسکن به عنوان یکی از بازارهای موازی طی حداقل یک سال گذشته بارها هدف افزایش قیمت و حملات تورمی قرار گرفته است. احتمال تاثیرپذیری بازار خودرو از این تغییرات قیمتی به عنوان یکی از دیگر بازارهای موازی نیز قابل چشم‌پوشی نخواهد بود. بنابراین درمجموع باید انتظار داشته باشیم که التهابات قیمتی در بورس کالا عمده محصولات صنعتی را دچار افزایش قیمت کند و به التهاب در برخی بازارهای موازی هم منجر شود که گسترده شدن دامنه این التهاب و تسری آن به سایر بازارها و حتی احتمال افزایش قیمت کالاها و خدمات مصرفی در نهایت وجود خواهد داشت.
جهش قیمت‌ها در بورس کالا با افزایش انتظارات تورمی
بررسی عرضه‌های روز گذشته بورس کالا نشان از رشد تقاضا برای برخی محصولات به ویژه فولادی‌ها دارد. روندی که به رشد قیمت‌ها در روز گذشته انجامید و به نظر می‌رسد در صورت ادامه‌دار شدن، کاهش عرضه از سوی تولیدکنندگان را به دنبال داشته باشد. معاملات روز گذشته بورس کالا حاکی از رشد قیمت شگفت‌انگیز محصولات ذوب‌آهن اصفهان بوده است. در کنار ذوب‌آهن، محصولات عرضه شده از سوی گروه صنایع و فولاد صبح پارسیان و پالایش نفت تهران نیز با رشد مواجه بود. تغییرات قیمتی محصولات منتخب شرکت‌های گفته شده در جدول قابل مشاهده است. گفته می‌شود این روند در پی افزایش چشم‌اندازهای تورمی در میان خریداران ایجاد شده است.
افزایش نرخ دلار طی دو روز گذشته و نوسان در کانال ۲۵ هزار تومان در کنار تداوم رشد قیمت‌های جهانی محصولات پایه، بازار معاملات بورس کالا را داغ کرده است. روز گذشته نیز آلومینیوم، روی، سرب، نیکل، مس و قلع با رشد مواجه بوده‌اند. اگر چه محصولات عرضه شده از سوی برخی کشورها روند کاهشی را تجربه کرده‌اند اما با این حال نمای کلی بازارهای جهانی در حوزه کامودیتی‌ها صعودی ارزیابی می‌شود. از همین‌رو به نظر می‌رسد رشد قیمت‌ها در بورس کالای ایران نیز همچنان با روندی آرام ادامه داشته باشد. با این حال روز گذشته گروه فلزات اساسی در بازار سهام عملکردی متنوع داشته است. در حالی که فملی، فروی، فسرب و میدکو با رشد قیمت مواجه بودند اما نمادهای فولاد، ذوب، فجر و هرمز به عنوان نمادهای منتخب، با کاهش قیمت روبه‌رو شدند. این در حالی است که ذوب‌آهن اصفهان در بورس کالا با جهش قیمت محصولات خود مواجه بوده است.
عملکرد مثبت شرکت‌های تولیدکننده
مهران کاویانی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با جهان‌صنعت درباره روند معاملات بورس کالا، تحولات سیاسی و تحرکات نرخ دلار را حائز اهمیت دانسته است. او در این باره می‌گوید: انتشار اخبار مذاکرات وین طی روزهای اخیر حاکی از وجود برخی گره‌ها در روند گفت‌وگو میان طرفین است. در نتیجه انتظارات تورمی بالا گرفته و در نرخ دلار بازار آزاد پیشخور شده است. این روند سبب تحرکات دلار و ورود به کانال ۲۵ هزار تومانی شد. در بورس کالا نیز به دلیل پتانسیل و ظرفیت‌های معاملاتی، این نگاه تورمی خود را نمایان کرده است. کاویانی می‌افزاید: در بورس کالا به ویژه خریداران آهن و فولاد، جزو پیشتازان شناسایی روند بازار، نرخ دلار و چشم‌انداز تورمی هستند. از همین رو روز گذشته با افزایش تقاضا برای محصولات آهن و فولاد مواجه بوده‌ایم. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به فعالیت شرکت‌ها اظهار می‌کند: در واقع نه‌تنها شرکت‌های تولیدکننده این محصولات عملکرد مناسبی داشته و در داخل کشور از فروش خوبی برخوردار شده‌اند بلکه در بازار جهانی نیز شاهد آن هستیم که با توجه به سیاست‌های دولت چین، قیمت‌ها گاه متعادل و یا رو به پایین بوده است. در نتیجه می‌شود این نگاه را مبنا قرار داد که انتظارات تورمی توانسته است جهشی را در قیمت محصولات بورس کالا ایجاد کند.
اهمیت موقعیت جغرافیایی در رشد قیمت سیمانی‌ها
این کارشناس بازار سرمایه همچنین در پاسخ به این سوال که آیا این روند از گروه‌های فولادی به گروه‌های دیگر بازار نظیر سیمانی‌ها نیز سرایت خواهد کرد یا خیر می‌گوید: در گروه سیمانی اگر مناطق جغرافیایی و مسافت را در نظر بگیریم برای شرکت‌های فعال در شمال‌شرق کشور که می‌شود گفت از نظر وضعیت صادراتی مکان‌های مناسب‌تری را در اختیار دارند می‌توان گفت امکان افزایش نرخ وجود داشته باشد. همان‌گونه که طی هفته‌های اخیر مشاهده کردیم عرضه‌هایی که از سوی شرکت‌های حاضر در این مناطق جغرافیایی صورت گرفته مورد استقبال بیشتری بوده و حتی گاه بالاتر از قیمت‌های عرضه معامله شده است.
کاویانی ادامه می‌دهد: در مقابل نیز می‌بینیم که شرکت‌هایی که در نقاط مرکزی یا جنوبی کشور واقع هستند یا معامله‌ای نداشته‌اند یا در همان قیمت عرضه مورد داد و ستد قرار گرفته‌اند. این مساله نیز به دلیل آن است که کشورهای همجوار در آن مناطق جغرافیایی ایران را به عنوان یک بازار با ظرفیت‌های صادراتی مناسب در حوزه سیمان شناسایی نکرده‌اند. او می‌افزاید: بر همین اساس می‌توان تغییر قیمت گروه سیمانی را از این جهت نیز بررسی کرد. در همین حال اما با توجه به عدم‌توازن میان عرضه و تقاضای داخلی بعید می‌دانم جهش قیمتی به شدت رشد قیمت ورق مبارکه یا تیرآهن ذوب‌آهن در سیمانی‌ها رخ دهد.
محصولات اثرپذیر از چشم‌انداز تورمی
کاویانی اظهار می‌کند: با توجه به پتانسیل و انحصاری که شرکت فولاد مبارکه دارد فکر می‌کنم اگر سقف رقابت را برای این شرکت باز بگذارند بیشترین اثر را از چشم‌انداز تورمی خواهد پذیرفت. از سمت دیگر نیز ورق‌های گالوانیزه فجر و فولاد مبارکه در بورس کالا می‌توانند در انتظار عرضه هیجان‌انگیزی در هفته‌های آتی باشند. این کارشناس بازار سرمایه اضافه می‌کند: ذوب‌آهن و تولیدکنندگان شمش مانند فولاد خوزستان و کاوه که تولید یا عرضه‌کننده محصولات در بورس کالا هستند شاید کمتر در زمینه این محصول مورد توجه قرار گیرند. زیرا نرخ جهانی این محصول طی دو هفته اخیر در حال کاهش بوده است. در همین حال از آنجا که این شرکت‌ها مستقیما به پروژه‌های عمرانی کشور مرتبط هستند رشد قیمتی جهش‌گونه را تجربه نخواهند کرد. بر همین اساس فکر می‌کنم ورق گرم با توجه به موقعیتی که دارد بیش از دیگر محصولات مورد توجه خریداران قرار داشته باشد.
چشم‌انداز نامطمئن بازارها
با گذشت حدود دو سال از زمان شروع بحران کرونا نشانه‌های بازگشت به دوره‌های رشد اقتصادی آشکارتر شده است. از یک سو واکسیناسیون عمومی در بسیاری از کشورها روند شیوع ویروس کرونا را کند کرده و همین مساله به افزایش تقاضای محصولات و مثبت شدن رشد اقتصادی کمک کرده است. از این رهگذر افزایش قیمت مواد اولیه تولیدی همچون فولاد و دیگر مواد اولیه معدنی در جهان امری طبیعی است. اما اگر بخواهیم از زاویه دید داخلی به این مساله نگاه کنیم باید افزون شدن پیچیدگی‌های درونزا را نیز مد نظر بیاوریم. شواهد پیش از این نشان می‌داد که احتمال توافق ایران و آمریکا بیشتر شده است اما روند منفی مذاکرات ایران و آمریکا طی یک هفته اخیر احتمال به درازا کشیدن مذاکرات را تقویت کرده است.
مذاکرات فرسایشی ایران و آمریکا و نااطمینانی‌های فزاینده اقتصاد به اختلال در بازارهای داخلی ایران و افزایش قیمت دلار و افزایش قیمت برخی مواد اولیه همچون فولاد و مس دامن زده است. کاهش عرضه و افزایش تقاضا و رشد قیمت‌ها در سایه مازاد تقاضا نشانه بارز عدم تعادل در بازارهای اقتصادی است. در دوره‌هایی که پیچیدگی‌ها و نااطمینانی‌های اقتصادی افزایش می‌یابد انتظارات تورمی فعالان صنعتی نیز به دنبال آن فعال می‌شود و تداوم این شرایط نیز در افزایش نوسانات قیمتی، کمبود کالا و افزایش تورم نمایان خواهد شد. از آنجا که در سایه معکوس شدن روند معاملات و انعکاس اخبار منفی در خصوص روند مذاکرات ایران و آمریکا اخبار خوبی به بازارهای داخلی ایران شنیده نمی‌شود، تشدید این نااطمینانی‌ها جرقه رشد نقدینگی را روشن می‌کند که این مساله نیز در افزایش تورم بازار دارایی‌ها و بازار کالاها و خدمات خود را نشان می‌دهد.
از برآیند این مسائل می‌توان پیش‌بینی کرد که دولت سیزدهم با دشواری‌های زیادی در حوزه سیاستگذاری و تصمیم‌گیری مواجه باشد. در صورتی که برجام به نتیجه برسد دولت سیزدهم می‌تواند با آرامش کامل اصلاحات ساختاری را در جهت کاهش رشد نقدینگی در پیش بگیرد اما در شرایط نااطمینانی مهار رشد نقدینگی را می‌توان به تعمیر ماشین در حال حرکتی تشبیه کرد که عملا نشدنی است. در نتیجه تنها در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات و افزایش تعاملات ایران با جهان می‌توان به بهبود چشم‌انداز اقتصاد ایران خوش‌بین بود.
نظر شما