گروه بورس پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد- پدرام احمدی؛ دولت در چهل و پنج روز گذشته که بازار سهام با نزول رو به رو شده، به دنبال یافتن راهی برای جلوگیری از افت بیشتر بورس است که سازمان بورس نیز در راستای همین سیاست حمایتی با ایجاد سازوکار جدید برای معامله‌گران و ممنوعیت استفاده از ابزارهایی که باعث ایجاد هیجان می‌شود، سعی درسامان‌دهی بازار سرمایه دارد.
هفته گذشته سازمان بورس و اوراق بهادار طی اطلاعیه اعلام کرد که به منظور حفظ شرایط تعادل عرضه و تقاضا، کلیه مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی (به جز بازارگردانان دارای مجوز که با شناسه مشخص شده برای معاملات اقدام به ارسال سفارش می کنند) انجام معاملات الگوریتمی در همه نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس تا اطلاع ثانوی غیرفعال است.
معاملات الگوریتمی در بورس به معنی استفاده از برنامه‌های کامپیوتری و کدنویسی برای رصد کلیه ی نمادها به روش سیستماتیک و انجام معاملات برنامه نویسی شده در بازار است که می تواند به انجام خرید و فروش در بازار ثانویه سرعت دهد اما عموم مردم و سهامداران خرد با چنین سازوکاری حتی آشنایی هم ندارند. در هر صورت به نظر می رسد شائبه ی دستکاری قیمتی و نوسان گیری روزانه با استفاده از هوش مصنوعی باعث شد تا سازمان بورس هفته ی گذشته معاملات الگوریتمی را موقتا متوقف و نوسان گیری روزانه را تا اطلاع ثانوی ممنوع کند.
بهنام صمدی؛ خبرنگار و کارشناس بازار سرمایه پیش از اخذ تصمیم سازمان بورس برای ممنوعیت معاملات الگوریتمی با انتشار تصویری از معاملات کامپیوتری نوشت: و این است معاملات الگوریتمی! یک شرکت داده کاوی ادعا کرده است که رباتش از معاملات یک روزه ۱۲۳ درصد سود کسب کرده است! به معاملات دقت کنید؛ هنوز نخریده می‌فروشد! به جدال نابرابر انسان و ربات پایان دهید.
یک عضو سابق شورای عالی بورس که درخواست کرد نامش فاش نشود به خبرنگار بورس رادار اقتصاد در رابطه با لغو معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه گفت: تصمیم سازمان بورس برای حذف معاملات الگوریتمی اقدامی موقت و راهکار کوتاه مدتی برای کنترل بازار است و پس از اینکه بورس به تعادل بازگشت محدودیت‌ها برداشته می‌شود.
سازمان بورس و اوراق بهادار قصد دارد که با اقداماتی همچون ممنوعیت فروش حقوقی‌ها مانع از ریزش شاخص شود که چنین محدودیت بزرگی در مقابل حذف معاملات الگوریتمی قابل قیاس نیست.
عده‌ای ممنوعیت استفاده از الگوریتم‌ها و ورود مستقیم بانک‌ها به بازار سرمایه را تصمیمی مخرب می‌دانند و معتقدند که با چنین تصمیماتی پیشرفت‌های بازار از بین رفته است اما به گفته مسئولین سازمان بورس چنین ادعاهایی صحیح نیست و این اقدامات تحت شرایط ویژه و به‌طور موقت اخذ شده است که می‌تواند به بهبود اوضاع فعلی بازار سرمایه منجر شود.
در بعضی مواقع فضایی که الگوریتم‌ها در دادوستدها ایجاد می‌کنند فریب‌دهنده است و عملا آنچه که انجام می‌شود با حقیقت و نتیجه تابلوی بورس متفاوت است.
برخی از سودجوها با ایجاد جو و هیجان، سهامدار را فریب داده و آنها را به خرید و یا فروش غیرمنطقی هدایت می‌کنند و با توجه به اینکه اکنون بخش زیادی از سهامداران تازه‌کار و بی‌تجربه هستند تسلیم این حقه می‌شوند و در جریان این مسیرسازی الگوریتم‌ها بخش زیادی از سرمایه خود را از دست می‌دهند. بنابراین با حذف معاملات الگوریتمی می‌توان تا حدی مانع از بازارسازی و هیجان‌های سازمان یافته شد.
البته در این میان این سوال به وجود می‌آید که چرا سازمان بورس و اوراق بهادار به‌طور کلی این نوع معاملات را محدود کرده است و اقدامی در جهت حذف نوع مخرب آن نداشته است؟ که در این باره باید گفت تفکیک نوع معاملات الگوریتمی و جداسازی نوع مخرب و سازنده آن امری پیچیده و زمان‌بر بوده که نیاز به هم‌اندیشی و بررسی طولانی مدت نیروهای متخصص دارد و در شرایطی که با وجود حمایت‌های دولت باز هم برخی از نمادها ریزشی هستند، فرصت بررسی وجود ندارد و نهاد متولی ناچار به اقدامی ضرب الاجل است.
اقدامات یک شبه عادت تصمیم‌گیری مسمولان شده است و در موارد بسیاری می‌بینیم که یا حمایتی انجام نمی‌شود و یا بیش از حد چارچوب برای فعالان یک حوزه ایجاد می‌کنند. متاسفانه عدم تعادل به وضوح در نفس اقتصاد و بازارهای ما دیده می‌شود.
برخی نظرات توئیتری در رابطه با لغو معاملات الگوریتمی
آرزو ترکتاز؛ خبرنگار حوزه بورسی نوشت: معاملات الگوریتمی ممنوع می شود تا اصل موضوع مخفی بماند.
شاهین احمدی؛ مدیر تحلیل و ارزشگذاری گروه مالی سپهر صادرات نوشت: حدود یکسال پیش در مطلبی به تهدیدهای معاملات الگوریتمی پرداختم، باید علت این همه رونق معاملات الگوریتمی در بازار کم‌عمق ما با این ریزساختارهای معیوب واکاوی بشه.
حسین سلاح ورزی؛ عضو شورای عالی بورس هم نوشت: مقررات گذاری در بورس باید به نفع حفظ کارایی بازار انجام شود،نه با هدف حفظ سطح شاخص!
امیر سیدی؛ فعال بازار سرمایه نیز نوشت: سقوط بازار با معاملات الگوریتمی یا فروش به سرخط خرید و معاملات چرخشی در منفی ممکن است. در سال ۲۰۱۰ اف بی ای فردی را در لندن به همین دلیل بازداشت کرد.
خبری زاد؛ دانشجوی دکتری مالی در روز لغو معاملات الگوریتمی از سوی سازمان بورس نوشت: قدرت فضای مجازی= ممنوعیت معاملات الگوریتمی (موضوعی که روز قبل در فضای مجازی از سوی فعالان بازار به آن اشاره شد).
به گزارش رادار اقتصاد، موافقان این اقدام سازمان بورس عنوان می‌کنند که این ابزار باعث ایجاد ناعدالتی در بازار می‌شود چرا که تنها در اختیار حقوقی‌های بازار و سهامداران عمده است. از آن طرف مخالفان لغو معاملات الگوریتمی با اشاره به انجام معاملات الگوریتمی در سایر بورس‌های پیشرفته جهان این تصمیم سازمان بورس را یک نوع دخالت بی تاثیر در بازار می‌دانند و معتقدند که اگر تخلفاتی در این زمینه صورت گرفته سازمان با ابزارهای قانونی باید با متخلفان این امر برخورد کند و لغو کلیت آن تصمیم درستی نیست. البته مخالفان لغو معاملات کامپیوتری اظهار می کنند که در بورس های پیشرفته عموم سهامداران خرد از طریق صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک، سبدگردان‌ها و مشاوران متخصص و به صورت غیر مستقیم در بازار سرمایه گذاری می کنند و به همین دلیل مسئله بی عدالتی ناشی از اینگونه معاملات مرتفع می شود در صورتی که در بورس ایران هنوز فرهنگ این شیوه از سرمایه گذاری در بورس جا نیفتاده است.
دکتر مهدی منصوری بیدکانی استاد اقتصاد و تحلیگر بازار سرمایه نیز در گفتگو با خبرنگار بورس رادار اقتصاد در خصوص اثرات لغو معاملات الگوریتمی و راهکارهای ثبات بخشی به بازار سرمایه توضیحاتی ارائه داده است که در لینک ذیل قابل مشاهده است.
منصوری بیدکانی: لغو معاملات الگوریتمی کمکی به بازار سرمایه نمی‌کند
در هر حال معاملات الگوریتمی یا معامله با ربات که بخش زیادی از بازارهای بورس جهان را در برمیگیرد دو کارایی عمده دارد؛ یکی برای خرید و فروش کردن سهام در یک زمان و قیمت خاص جهت انتفاع و نوسان گیری که اصطلاحا به آن اتو ترید می گویند و می تواند شائبه هیجانی کردن بازار و دستکاری قیمتی را به وجود آورد و یکی هم برای بازارگردانی الگوریتمی یا الگوریتم نقدشوندگی است که وظیفه آن بر اساس دستورالعمل‌های سازمان بورس عمق بخشی به بازار و افزایش نقدشوندگی سهم ناشر است. هلدینگ خلیج فارس با همین روش و با تایید رسمی از سازمان بورس و کد شناسه ی مشخص بازارگردانی می کند بنابراین به نظر می رسد تصمیم اخیر سازمان بورس گرچه اثر خیلی معنی داری روی بازار سرمایه و معاملات تابلو ندارد اما به لحاظ شائبه ی دستکاری قیمت از سوی حقوقی ها و اعتراض سهامداران حقیقی حداقل در شرایط کنونی بازار تصمیم به جایی است اما واقعیت این است که بازار برای رسیدن به ثبات و تعادل و کاهش ترس سهامداران خرد از تداوم ریزش شاخص به حمایت جدی تر و افزایش نقدشوندگی سهام نیاز دارد و با نظارت و برخورد قاطع با ناشران و سهامداران عمده شرکت های بورسی جهت بازارگردانی می توان شاهد اتفاقات بهتری در بورس بود و از فشار غیر منطقی و سنگین صف های فروش در قیمت های جذاب سهام به دلایل مختلف از جمله کاهش اعتماد به بازار جلوگیری کرد.
نظر شما