بررسی نسبت جنجالی قیمت به درآمد (P/E)؛ آیا همیشه P/E پایین خوب است؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از تحلیل بازار؛ نسبت P به E یکی از نسبت هایی است که تحلیلگران بورس از مردم می خواهند طبق آن سهامی را خرید و فروش کنند و تصمیم گیری بر اساس Pبر E پایین بگذارند، در این گزارش قصد داریم بررسی کنیم آیا واقعا Pبر E پایین برای یک شرکت بسیار مزیت دارد یا خیر.

نسبت قیمت به درآمد (P/E) چیست؟

ابتدا باید تعریفی از نسبت قیمت به درآمد داشته باشیم؛ نسبت قیمت به درآمد (نسبت P/E) نسبت ارزش گذاری شرکتی است که قیمت سهام فعلی آن را نسبت به سود هر سهم (EPS) اندازه گیری می کند. نسبت قیمت به درآمد نیز گاهی به عنوان مضرب قیمت یا مضرب درآمد شناخته می شود.

نسبت P/E توسط سرمایه گذاران و تحلیلگران برای تعیین ارزش نسبی سهام یک شرکت در مقایسه شرکت دیگر استفاده می شود. همچنین می تواند برای مقایسه یک شرکت با سابقه تاریخی خود یا مقایسه بازارهای کل با یکدیگر یا در طول زمان مورد استفاده قرار گیرد. P/E ممکن است بر اساس عقب نشینی (رو به عقب) یا رو به جلو (پیش بینی شده) برآورد شود.

نسبت قیمت به درآمد (P/E) قیمت سهام یک شرکت را به سود هر سهم مربوط می کند. نسبت بالای P/E می تواند به این معنی باشد که سهام یک شرکت بیش از حد ارزش گذاری شده است ، یا اینکه سرمایه گذاران در آینده انتظار نرخ رشد بالایی را دارند. شرکت هایی که هیچ درآمدی ندارند یا در حال از دست دادن پول هستند نسبت P/E ندارند زیرا چیزی برای قرار دادن در مخرج وجود ندارد.

نسبت P/E به زبان ساده

به بیان ساده تر ، نسبت P/E ۱۵ به این معناست که ارزش فعلی بازار شرکت معادل ۱۵ برابر درآمد سالانه آن است. به معنای واقعی کلمه ، اگر بخواهید ۱۰۰٪ سهام شرکت را به صورت فرضی خریداری کنید ، ۱۵ سال طول می کشد تا بتوانید سرمایه اولیه خود را از طریق سود جاری شرکت باز پس بگیرید.

فرمول و محاسبه نسبت P/E فرمول و محاسبه مورد استفاده برای این فرایند به شرح زیر است: 

پرایس(ارزش بازار به ازای هر سهم) تقسیم بر eps( سود هر سهم)

قیمت روزانه یک سهم که مشخص بوده و با تقاضا و عدم تقاضا رشد یا ریزش می کند اما برای بررسی تخصصی نسبت Pبه E در این گزارش، E یا همان EPS  را به صورت تخصصی بررسی می کنیم.

سود هر سهم (EPS) چیست؟

سود هر سهم (EPS) به عنوان سود یک شرکت تقسیم بر سهام برجسته سهام عادی آن محاسبه می شود. عدد حاصله به عنوان شاخص سودآوری شرکت عمل می کند. معمول است که یک شرکت EPS را گزارش کند که برای موارد فوق العاده و رقت احتمالی سهم تنظیم شده است.

EPS نشان می دهد که یک شرکت برای هر سهم از سهام خود چقدر درآمد دارد و یک معیار گسترده برای برآورد ارزش شرکت است. EPS بالاتر نشان دهنده ارزش بیشتر است زیرا سرمایه گذاران اگر تصور کنند که سود شرکت نسبت به قیمت سهام آن بیشتر است ، هزینه بیشتری را برای سهام شرکت پرداخت می کنند.

برای محاسبه EPS یک شرکت ، ترازنامه و صورت سود و زیان برای یافتن تعداد پایان دوره سهام عادی ، سود سهام پرداخت شده بر سهام ممتاز (در صورت وجود) و درآمد خالص یا درآمد استفاده می شود. استفاده از میانگین وزنی سهام عادی در مدت گزارش دقیق تر است زیرا تعداد سهام می تواند در طول زمان تغییر کند.

هرگونه تقسیم سود یا تقسیم سهام باید در محاسبه میانگین موزون تعداد سهام باقی مانده منعکس شود. برخی از منابع داده ای با استفاده از تعداد سهام باقیمانده در پایان دوره ، محاسبه را ساده می کنند.

 EPS اساسی در تأثیر رقابتی سهام قابل انتشار توسط شرکت تأثیر نمی گذارد. هنگامی که ساختار سرمایه یک شرکت شامل اقلامی مانند اختیارات سهام ، ضمانت نامه ها یا واحدهای سهام محدود (RSU) باشد ، این سرمایه گذاری ها - در صورت اعمال - می تواند تعداد کل سهام موجود در بازار را افزایش دهد.

در بورس های جهانی برای نشان دادن بهتر تاثیرهای اوراق بهادار اضافی بر سود هر سهم ، شرکت ها همچنین EPS تعدیل شده را گزارش می دهند ، که فرض می کند همه سهم هایی که می توانند برجسته باشند منتشر شده است.  گاهی اوقات هنگام محاسبه EPS به طور کامل رقیق شده ، تعدیل کننده لازم است. به عنوان مثال ، گاهی اوقات وام دهنده وامی ارائه می دهد که به آنها اجازه می دهد تحت شرایط خاصی بدهی را به سهام تبدیل کنند.

سهمی که با بدهی قابل تبدیل ایجاد می شود باید در مخرج محاسبه EPS محاسبه شود ، اما اگر این اتفاق بیفتد ، شرکت سود بدهی را پرداخت نمی کند. در این مورد ، شرکت یا تحلیلگر سود پرداخت شده از بدهی های قابل تبدیل را دوباره به حساب محاسبه EPS اضافه می کند تا نتیجه تحریف نشود.

سود هر سهم می تواند اعم از عمدی و غیر عمدی توسط عوامل متعددی تحریف شود. شرکتی را تصور کنید که صاحب دو کارخانه تولید صفحه نمایش تلفن همراه است. زمینی که یکی از کارخانه ها روی آن قرار دارد به دلایلی خاص بسیار ارزشمند شده است. تیم مدیریت شرکت تصمیم می گیرد کارخانه را بفروشد و کارخانه دیگری را در زمینی با ارزش کمتر بسازد.

این معامله سود ناگهانی برای شرکت ایجاد می کند. اگرچه این فروش زمین برای شرکت و سهامداران آن سود واقعی ایجاد کرده است ، اما به عنوان "مورد فوق العاده" در نظر گرفته می شود زیرا هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم شرکت می تواند در آینده این معامله را تکرار کند. پس به راحتی می توان در سود یا ضرر شرکت ها تحریف ایجاد کرد و سهامداران نمی توانند یک EPS همیشگی برای یک صنعت فرض کنند مگر اینکه شرایط خاص داشته باشد که جلوتر به آن اشاره خواهیم کرد.

محاسبه EPS به صورت میانگین چند ساله

شرکتی سال خود را با ۵۰۰ فروشگاه آغاز کرد و بر فرض EPS آن مساوی عدد پنج بود، با این حال ، فرض کنید که این شرکت در آن مدت ۱۰۰ فروشگاه را تعطیل کرده و سال را با ۴۰۰ فروشگاه به پایان رسانده است. یک تحلیلگر می خواهد بداند EPS فقط برای ۴۰۰ مغازه ای است که شرکت قصد دارد در دوره بعدی ادامه دهد. در این مثال ، این می تواند EPS را افزایش دهد زیرا ممکن است ۱۰۰ فروشگاه بسته با ضرر کار کنند. با ارزیابی EPS از عملیات مداوم ، یک تحلیلگر بهتر می تواند عملکرد قبلی را با عملکرد فعلی مقایسه کند. به علت وضعیت تحریمی کشور در صنایع باید با EPS میانگین دوران تحریمی و غیرتحریمی عملکرد شرکت ها محاسبه شود.

EPS و Capital

یکی از جنبه های مهم EPS که اغلب نادیده گرفته می شود ، سرمایه ای است که برای محاسبه سود (درآمد خالص) مورد نیاز است. دو شرکت می توانند EPS یکسانی تولید کنند ، اما یکی می تواند این کار را با دارایی خالص کمتر انجام دهد. آن شرکت در استفاده از سرمایه خود برای ایجاد درآمد کارآمدتر خواهد بود و در صورت مساوی بودن سایر موارد ، از نظر کارایی یک شرکت "بهتر" خواهد بود. معیاری که می تواند برای شناسایی شرکت های کارآمدتر استفاده شود ، بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) است.

EPS و سود سهام

اگرچه EPS به طور گسترده ای به عنوان راهی برای ردیابی عملکرد یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرد ، سهامداران دسترسی مستقیم به آن سود ندارند. ممکن است بخشی از درآمد به عنوان سود تقسیمی توزیع شود ، اما تمام یا بخشی از EPS می تواند توسط شرکت حفظ شود. سهامداران ، از طریق نمایندگان خود در هیئت مدیره ، باید بخشی از EPS را که از طریق سود تقسیمی توزیع می شود ، تغییر دهند تا به سود بیشتری برسند.

از آنجا که سهامداران خرد نمی توانند به EPS نسبت داده شده به سهام خود دسترسی داشته باشند ، تعیین ارتباط بین EPS و قیمت سهام دشوار است. این امر به ویژه در مورد شرکت هایی که سود سهام پرداخت نمی کنند صادق است. به عنوان مثال ، معمول است که شرکت های فناوری در جهان در اسناد اولیه عرضه عمومی خود فاش می کنند که شرکت سود سهام نمی دهند و در آینده برنامه ای برای این کار ندارد. در ظاهر ، توضیح اینکه چرا این سهام برای سهامداران ارزشی دارد دشوار است. به نظر می رسد ارزش واقعی واقعی EPS با قیمت سهم رابطه ای غیر مستقیم دارد.

EPS خوب چیست؟

آنچه به عنوان EPS خوب شناخته می شود به عواملی مانند عملکرد اخیر شرکت ، عملکرد رقبای آن و انتظارات تحلیلگران که سهام را دنبال می کنند بستگی دارد. گاهی اوقات ، ممکن است شرکتی گزارش رشد EPS را بدهد ، اما اگر تحلیلگران انتظار تعداد بیشتری را داشته باشند ، ممکن است قیمت آن کاهش یابد. به همین ترتیب ، اگر تجزیه و تحلیلگران منتظر نتیجه بدتری باشند ، کاهش تعداد EPS ممکن است منجر به افزایش قیمت شود. مهم است که همیشه EPS را در رابطه با قیمت سهام شرکت قضاوت کنید ، مانند نگاه کردن به P/E شرکت یا عملکرد سود.

تفاوت بین EPS و EPS تعدیل شده چیست؟

EPS تعدیل شده نوعی محاسبه EPS است که در آن تحلیلگر تعدادی را در صورتمالی انجام می دهد. به طور معمول ، این شامل افزودن یا حذف مولفه هایی از درآمد خالص است که به نظر می رسد تکرار نشده است. به عنوان مثال ، اگر درآمد خالص شرکت بر اساس فروش یکبار ساختمان افزایش یابد ، تحلیلگر ممکن است درآمد حاصل از فروش را کسر کرده و در نتیجه درآمد خالص را کاهش دهد. در آن سناریو ، EPS تعدیل شده کمتر از EPS اصلی خواهد بود.

محدودیت های EPS چیست؟

هنگام نگاه کردن به EPS برای تصمیم گیری در زمینه سرمایه گذاری یا معامله ، از برخی اشکالات احتمالی آگاه باشید. به عنوان مثال ، یک شرکت می تواندبا تغییر در سیاست حسابداری برای گزارش سود نیز می تواند EPS را تغییر دهد. EPS همچنین قیمت سهم را در نظر نمی گیرد ، بنابراین نمی تواند در مورد بیش از حد یا کم ارزش بودن سهام شرکت چیزی بگوید.

حال که با مفهوم EPS آشنا شدیم به این سوال مهم جواب می دهیم:

نسبت PبرE خوب چقدر باید باشد؟

این جواب لزوماً به صنعتی که شرکت در آن فعالیت می کند بستگی دارد. برخی از صنایع نسبت متوسط ​​قیمت به درآمد بالاتری دارند ، در حالی که برخی دیگر نسبت پایین تری خواهند داشت. به عنوان مثال ، در ژانویه ۲۰۲۰ ، شرکت های ذغال سنگ معامله شده در آمریکا به طور متوسط ​​نسبت P/E فقط ۷ داشتند ، در حالی که این نسبت برای شرکت های نرم افزاری بیش از ۶۰ بود.

Pبه E هر صنعت را با همان صنعت باید مقایسه کرد، به عنوان مثال Pبه E گروه فلزات همیشه پایین تر از گروه دارویی است و اینکه فردی بیاید عدد را ملاک قرار دهد بسیار غلط است، در شرکت های بزرگ برای اینکه طرح توسعه مدام اتفاق نمی افتد و سطح فروش و سود فروش به یک اندازه و قابل تخمین زدن است PبهE پایین ۱۰ بسیار ارزشمند است، اما ممکن است در صنعتی مانند دارو به علت طرح های توسعه ای مداوم و تغییرات مداوم در تجهیزات و تکنولوژی Pبه Eمتوسط عدد ۶۰ یا ۷۰ باشد.

آیا لزوما نسبت P/E پایین تر بهتر است؟

بسیاری از سرمایه گذاران می گویند خرید سهام در شرکت هایی با P/E پایین بهتر است زیرا این بدان معناست که شما به ازای هر ریال درآمد دریافتی کمتری پرداخت می کنید. از این نظر ، P/E پایین تر مانند برچسب قیمت پایین تر است ، و آن را برای سرمایه گذاران که به دنبال معامله هستند جذاب می کند. اما در عمل ، درک دلایل P/E شرکت مهم است. به عنوان مثال ممکن است شرکتی P/E پایینی داشته باشد و مدل تجاری آن اساساً در حال افول باشد و آن شرکت در ۱۰ سال آینده جایگاه بسیار پایینی در بازار داشته باشد.

نتیجه گیری

همانطور که در بالا به دلایل علمی متعدد اشاره شد، اولا شرکت ها می توانند با راهکاری مختلف EPS را دستکاری کنند که این دستکاری در بازار بورس ایران بسیار رایج است، به عنوان مثال اگر شرکت زمینی با ارزش را بفروشد ممکن است با این ترفند ، EPS را بالا برده و در نتیجه PبرE نیز کاهشی شود، در صورتی که فقط یکبار امکان فروش آن زمین وجود دارد و اگر عملکرد شرکت در فروش و توسعه محصول و سودآوری خوب نباشد ممکن است در سال های بعد نسبت P برE آن شرکت به مراتب بالاتر باشد.

دوما در ارزیابی هر صنعت باید PبرE  با شرکت های همگروه مقایسه شود و لزوما نسبت پایین تر نشان دهنده عملکرد بهتر یک شرکت نیست.

دلیل سوم این است که مثلا شرکت های دارویی یا رایانه ای برای توسعه کار مجبور هستند وجوه نقد را خرج تکنولوژی آینده کرده تا در سال های بعد حرفی برای گفتن داشته باشند.

دلیل چهارم این است که ممکن است شرکتی مانند فولاد مبارکه به سقف تولید خود رسیده باشد و P برE پایینی داشته باشد، اما شرکتی مانند برکت که دنبال توسعه و ساخت واکسن است هزینه های هزاران میلیاردی برای توسعه واکسن سازی کرده باشد، طبیعی است که طبق توسعه یک شرکت PبرE آن هم بسیار بالا خواهد رفت، اما وقتی طرح های توسعه ای جواب دهد و شرکت بتواند محصولات را در بازار به فروش برساند نسبت PبرE بسیار پایین تری را تجربه خواهد کرد زیرا EPS آن به یکباره چند برابر خواهد شد.

در نتیجه PبرE پایین یا بالا نمی تواند تنها معیار خرید یا فروش سهم باشد، باید موارد دیگر از جمله آینده شرکت ، آینده بازار جهانی و وضعیت شرکت، تازه سازی تکنولوژی ، سودآوری، فروش و عوامل متعدد دیگر را بررسی کرد.