گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی به تازگی از انتشار اوراق ودیعه به جای انتشار اوراق مشارکت به مردم خبر داده اند. وی انتشار اوراق ودیعه را راهکاری برای کاهش نرخ تورم و جمع آوری نقدینگی از سطح جامعه عنوان کرده است. رادار اقتصاد در گفت و گو با دکتر وهاب قلیچ عضو پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی نگاهی دارد به انتشار اوراق ودیعه، چگونگی و امتیازهای این اوراق با سایر اوراق قرضه و مشارکت و تفاوت های آن.
رئیس کل بانک مرکزی از انتشار اوراق ودیعه برای کنترل تورم خبر داده اند، اوراق ودیعه چیست و پگونه می تواند به کنترل تورم کمک کند؟
اوراق ودیعه بانک مرکزی اوراق جدیدی است که مراحل بررسی آن در شورای فقهی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار سپری و تایید شده تا جایگزین اوراق مشارکت به مردم عرضه شود. به این خاطر اوراق ودیعه قرار است جایگزین اوراق مشارکت شود چرا که اوراق مشارکت بانک مرکزی مشکلاتی از حیث مبانی فقهی و شرعی داشت، لذا بانک مرکزی ترجیح داد که اوراق مشارکت را کنار بگذارد و از اوراق جدید با عنوان اوراق ودیعه استفاده کند.
بانک مرکزی با انتشار اوراق ودیعه کوشش می کند که پول ها و وجوهی که در دست مردم قرار دارد بنا به صلاحدید خود جمع آوری کند تا براساس یک سیاست انقباضی پول های جمع آوری شده با فروش اوراق ودیعه جمع و بلوکه شود. ودیعه عقدی است که پول را حفظ و بلوکه می کند، یعنی مثل قرض و تملیک قابل استفاده نیست، یا شبیه سایر عقود انتفاعی که قابل استفاده باشد، نیست. ایرادی که در اوراق مشارکت بانک مرکزی وجود داشت این بود که پول ها باید در پروژه به مشارکت گذاشته می‌شد و نباید بلوکه می‌شد، این موضوع با هدف سیاستگذاری پولی بانک مرکزی در تناقض بود، لذا این بار تلاش شده تا از اوراق ودیعه استفاده شود. در اوراق ودیعه لازم است پولها در بانک مرکزی بلوکه شود و در سررسید بانک مرکزی با توجه به نرخ تورم، نرخی را افزون بر اصل پول اوراق به دارندگان اوراق به عنوان جبران کاهش ارزش پول پرداخت کند. در بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیدند که اوراق ودیعه قابلیت اجرا دارد به این نحو که خریدار اوراق متضرر نشود یعنی کاهش ارزش پول در اثر تورم به نحوی جبران می شود .
آیا برابر ارزش تورم جبران می شود؟
اما اینکه تا چند درصد جبران می شود، گفته شده تا حداکثر نرخ تورم، ممکن است کمتر از نرخ تورم یا نصف نرخ تورم باشد، این موضوع بستگی به صلاحدید و بررسی های بانک مرکزی دارد. بنابراین اوراقی است برای اعمال سیاست انقباضی و جمع‌آوری پول از سطح جامعه و کنترل نقدینگی و کنترل تورم. طبیعتا وقتی حجم پول و نقدینگی در جامعه به واسطه انتشار این اوراق کم می شود امکان کنترل تورم نیز به وجود می آید.
با توجه به فشارهای دائمی دولتها به بانک مرکزی، چه تضمینی وجود دارد که منابع اوراق ودیعه دوباره به چرخه اقتصاد برنگردد؟
قالب اوراق ودیعه و چارچوب آن به این نحو است که پول باید نزد بانک مرکزی بلوکه شود و بانک مرکزی حق استفاده از این پولها را ندارد. اصلاً هدف این اوراق سیاست انقباضی پولی است. اگر قرار باشد این پول ها از جریان بلوکه شدن خارج شود و به جریان اقتصاد وارد شود طبیعتا در اوراق ودیعه نقض غرض می شود. در مصوبه شورای فقهی این موضوع مورد اشاره و تاکید قرار گرفته که این پولها نزد بانک مرکزی حفظ می شود .طبیعتاً برای اینکه به مشکل بر نخورد باید رئیس کل بانک مرکزی بر وجوهی که توسط اوراق جمع آوری می شود نظارت داشته باشد و از حیث نظارت شرعی لازم است که شورای فقهی نیز بر این موضوع نظارت داشته باشد تا این وجوه از جریان خاص ودیعه بودن خود خارج نشود، تا هدف سیاستگذار پولی که کنترل نقدینگی و کاهش تورم است محقق شود.
راهکارهای دیگر شما برای کنترل نقدینگی و تورم جیست و چقدر به کنترل تورم با توجه به کسری بودجه بزرگی که داریم امیدوار هستید؟
کنترل نقدینگی نیاز به اصلاح نظام بانکی دارد. ما یک خلق پول درونی داریم که شبکه بانکی انجام می‌دهد، خلق پول بیرونی داریم که توسط بانک مرکزی و با تولید پول پرقدرت اتفاق می‌افتد. برای کنترل نقدینگی نیاز است که هر دوی این خلق پول ها به نحوی کنترل شوند. برای خلق پول درونی، قاعده کنترل رشد ترازنامه بانک ها مقرر کرده تا بانک ها نتوانند از یک حد مشخصی در سال یا در یک دوره زمانی مشخص ترازنامه خود را رشد دهند. البته برای رعایت این نکته نیاز است که بانک مرکزی نظارت بهتری بر عملکرد نظام بانکی کشور و بر جریان خلق پول توسط بانکها و از سمت خود خلق پول بیرونی داشته باشد تا کسری بودجه پوشش داده شود.بی تردیدی کسری بودجه باعث می شود دولت در نهایت اگر نتواند از طریق اوراق و یا درآمدهای مالیاتی هزینه‌های جاری و عمرانی خود را پوشش دهد، باز هم به سراغ منابع بانک مرکزی برود و از این طریق خلق پول و خلق نقدینگی اتفاق می افتد، لذا برای کنترل رشد نقدینگی از مسیر بانک مرکزی باید کسری بودجه کاهش پیدا کند. کاهش کسری بودجه نیز یک سمت هزینه و یک سمت درآمد دارد یعنی وابسته به مدیریت درست این دو سمت است. در سمت هزینه ها نیازمند اصلاح اساسی در ساختار بودجه ریزی و کاهش هزینه های مازاد هستیم. در بخش افزایش درآمدهای دولت هم نیاز است که بر روی اصلاح نظام مالیاتی، گشایش‌های تجارت بین المللی و فروش نفت و افزایش بهره‌وری کسب و کار و تولید کار شود وبرای این موارد مهم، تصمیمات مهمی اتخاذ شود. با کاهش هزینه های دولت و افزایش درآمدهای دولت در حد توان و در حد ممکن می توان در میان مدت یا بلند مدت کسری بودجه را کاهش داد تا دولت کمتر مجبور شود به سراغ منابع پر قدرت بانک مرکزی برود و از این طریق باعث گرم شدن تنور تورم در جامعه شود.
برای مهار تورم اوراق ودیعه منتشر می شود/نرخ رشد نقدینگی به ۴۲.۶درصد رسید!
نظر شما