ارزآوری از راه گردشگری معدن

گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛ گردشگری معدن یا ژئوتوریسم، با معرفی پدیده‌های زمین‌شناختی ضمن رشد آگاهی علاقه‌مندان، به درآمدزایی معدن نیز کمک کند. این مهم می‌تواند در خدمت بخش معدنکاری کهن و همچنین بخش زمین‌شناختی قرار گیرد.

زمین‌گردشگری یا ژئوتوریسم (به انگلیسی Geotourism) از دو بخش ژئو و توریسم تشکیل شده‌ است؛ بخش ژئو جاذبه‌های زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی و میراث معدنکاری را شامل می‌شود و بخش توریسم آن به‌عنوان موضوعی چندرشته‌ای، تمامی زیرساخت‌های صنعت گردش مخاطبان زمین‌گردشگری علاوه بر متخصصان و کارشناسان زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی، گردشگران عادی و علاقه‌مندان به طبیعت هستند. در جریان فعالیت‌های زمین‌گردشگری، بازدیدکنندگان ضمن بازدید از پدیده‌های زیبا و ویژه زمین‌شناسی با مبانی پیدایش آنها آشنا می‌شوند و اهمیت وجودی آنها را درمی‌یابند.

شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در چند سال اخیر فعالیت‌های ارزشمندی را در حوزه «گردشگری زمین» آغاز کرده و در برخی مناطق معدنی از جمله منطقه بزرگ معدنی انگوران استان زنجان، منطقه نمکی خور اصفهان، معادن متروکه و جذاب زغال‌سنگ البرز مرکزی شرایطی را برای بازدید و حضور گردشگران و علاقه‌مندان به «زمین گردشگری» فراهم ساخته است. حتی براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته آماده ارائه این تجارب به سایر مراکز و سازمان‌های خصوصی و دولتی در آینده نیز خواهد بود.

در همین زمینه چندی پیش سرپرست معاونت معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: معدن فیروزه این استان واقع در شهرستان فیروزه که محصول آن باعنوان «فیروزه نیشابور» معروف شده، بیش از جنبه معدنی، دارای مزیت مهم در حوزه گردشگری است.

محمد توکلی با اشاره به تدوین طرح ژئوتوریسم برای این معدن گفت: فیروزه نیشابور یک برند جهانی شناخته‌شده در عرصه سنگ‌های قیمتی است که معدن آن در صورت ایجاد زیرساخت‌های مناسب، یک مکان پر از جذابیت برای گردشگران خواهد بود. توکلی افزود: طرح ژئوتوریسم تاکنون علاوه بر معدن فیروزه نیشابور برای ۲ معدن نمک و یک معدن طلای دیگر در خراسان رضوی تدوین ‌شده است.

وی بیان کرد: پیگیری دریافت مجوزهای لازم از سازمان میراث فرهنگی برای اجرای این طرح در جریان است.

از گردشگری معدن غافل بوده‌ایم

غلامرضا نازپرور صوفیانی، نایب‌رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه ایران ظرفیت خوبی در بخش گردشگری معدن دارد، به «روزگار معدن» گفت: به‌طور قطع جاذبه‌های زیادی برای گردشگری در معادن کشور وجود دارد که باعنوان «ژئوتوریسم معدن» از آن یاد می‌شود. زیبایی کانی‌ها، نحوه استخراج، اکتشاف و قدمتی که معادن کشور دارند، می‌تواند برای دانشجویان، زمین‌شناسان و افراد علاقه‌مند به حوزه معدن جذاب باشد.

رئیس خانه معدن خراسان رضوی با اشاره به اینکه گردشگری معدن در کشورهای دیگر مدت‌هاست که مورد توجه قرار گرفته، خاطرنشان کرد: بسیاری از کشورها به‌دنبال چنین جاذبه‌هایی هستند، این در حالی است که ما به آن بهای چندانی نداده‌ایم. کشورهای دیگر و توریست‌های خارجی علاقه‌مندی بسیاری به چنین منابعی دارند. نازپرور صوفیانی تصریح کرد: ایران به‌دلیل جاذبه‌های طبیعی و ظرفیت‌های معدنی می‌تواند برای گردشگران داخلی و خارجی جذاب باشد، این در حالی است که تاکنون از گردشگری معدن غافل بوده‌ایم. اگر در استان‌های مختلف کشور کار کارشناسی و علمی انجام شود، ظرفیت‌های خوبی داریم که می‌تواند به رشد درآمد ارزی کشور کمک کند.

توانمندی‌های معدنی خراسان رضوی

رئیس خانه معدن خراسان رضوی با اشاره به توانمندی‌های معدنی این استان تصریح کرد: معدن فیروزه یکی از معادن بسیار قدیمی است که در این استان وجود دارد. به‌دلیل علاقه‌مندی مردم ایران به سنگ فیروزه، این ماده معدنی کشش و ظرفیت لازم برای جذب توریسم را دارد. او در ادامه با اشاره به معادن نمک این استان اظهار کرد: یکی از موارد دیگر برای جذب توریسم معادن نمک استان هستند. در این زمینه نمی‌توان از جذابیت تونل‌های بسیار بزرگ و بلورهای نمکی برای زمین‌شناسان و بازدیدکنندگان گذشت. نازپرور صوفیانی با اشاره به اینکه گردشگری معدن عاملی برای رشد درآمدزایی معادن به‌شمار می‌رود، تصریح کرد: جذب توریسم معادن، منبع درآمدی خوبی برای معدنکاران به‌ویژه معادن بخش خصوصی است، اما توسعه ژئوتوریسم کاری زودبازده نیست، بلکه فعالیتی ماندگار است که باید برای آن هزینه کرد. او با اشاره به راه‌های دیگر درآمدزایی از محل معادن تصریح کرد: تبدیل معادن به مراکز درآمدزا بعد از پایان فعالیت معدنی یکی از موارد دیگر است. ازآنجاکه کشورهای اروپایی معادن قدیمی را به هتل تبدیل کرده‌اند، ما هم می‌توانیم به همین ترتیب عمل کنیم. راه دیگر کسب درآمد، تبدیل بخشی از معدن به مراکز درمانی است. ازآنجاکه در معادن نمک هیچ ویروسی زنده نمی‌ماند، کسانی که بیماری آسم یا تنفسی دارند، می‌توانند از موهبت‌های نمک‌درمانی استفاده کنند؛ به‌این‌ ترتیب معادن از جوانب مختلف پزشکی و تفریحی درآمدزا خواهند بود.

رئیس خانه معدن خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که برای رشد گردشگری چه سیاستی را باید در پیش بگیریم، گفت: باید بیشتر در بخش معدن کار شود و سخنان زیبا را عملیاتی کنیم. در این ‌بین انتظار داریم بخش خصوصی ورود کرده و از توسعه راهکارهای درآمدزا استقبال کند.

توریسم معدنی موجب توسعه گردشگری می‌شود

سعید داداشی، مدیر ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست یک شرکت معدنی با اشاره به اهمیت توجه به گردشگری معدن در کشور، به «روزگار معدن» گفت: توریسم معدنی موضوع خلاقانه‌ای است که در صورت عملیاتی شدن می‌تواند دید وسیعی برای مردم و بازدیدکنندگان ایجاد کند و موجب توسعه صنعت گردشگری شود.

او تصریح کرد: توجه به معادن و بازدید مردم از آنها از جمله مواردی است که موجب رونق گردشگری خواهد شد. داداشی تصریح کرد: برای مردم جالب است که بدانند سنگ‌های قیمتی چگونه استخراج و تراش داده می‌شوند. علاقه‌مندان و دانشجویان و کارشناسان حوزه معدن با بازدید از معادن ضمن اینکه با نحوه کار معدن آشنا می‌شوند، می‌توانند ایده‌های جدیدی را برای توسعه معدنکاری مطرح کنند.

مدیر ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست یک شرکت معدنی با اشاره به اینکه معادن ظرفیت بالایی برای رشد گردشگری دارند، گفت: این موضوع را می‌توان درباره معادن سنگ ساختمانی، زینتی و نمک به‌وضوح دید. گاهی روش استخراج و اکتشاف برای مخاطبان و علاقه‌مندان این حوزه جذابیت خاصی دارد که می‌تواند برای معدن سودآوری داشته باشد. داداشی با اشاره به منافعی که درنتیجه رشد گردشگری معدنی عاید کشور می‌شود، تصریح کرد: گردشگری معدن می‌تواند به حفظ محیط‌زیست منطقه و رعایت نکات ایمنی کمک کند، چراکه معدنکار در راستای اجرای قوانین و رعایت مسئولیت اجتماعی ناچار است نکات بهداشتی و ایمنی را رعایت کند و به محیط‌زیست آن منطقه بیشتر از گذشته بها بدهد.

مزیت‌های اقتصادی سایت گردشگری

تا پیش از یک دهه قبل، صحبت جدی و آنچنانی از گردشگری معدنی نبود اما امروز کمتر کسی در خانواده زمین‌شناسی، معدن و صنایع معدنی کشور یافت می‌شود که اطلاعاتی هرچند اندک در این زمینه نداشته باشد. یک کارشناس توریسم معدنی با اشاره به اینکه ایجاد یک سایت گردشگری معدنی در هر مقیاس و با هر شرایطی دارای مزیت است، گفت: افزایش جذابیت‌های گردشگری یک منطقه و بازسازی و بازتوانبخشی یک سایت معدنی فعال یا متروکه از جمله مزیت‌های اقتصادی حائز اهمیت ایجاد سایت گردشگری معدنی به‌شمار می‌روند. آیدین زینال‌زاده ضمن بیان این مطلب افزود: در اصول ژئوتوریسم تاکید شده «مناطق زشت را زیبا و مناطق فقیر را غنی می‌کند». این اصل در گردشگری معدنی نیز دقیقا صادق است. بسیاری از معادن در نزدیکی نقطه‌های جمعیتی واقع شده‌اند و اگر در ابتدای کار با ممانعت بومیان مواجه نشوند و موفق به سپری کردن عمر معدنی خود شوند، پس از متروکه شدن، جامعه‌ای تک‌محصولی و وابسته به معدنی که دیگر وجود نخواهد داشت، به‌وجود می‌آید، به همین دلیل تبدیل یک سایت معدنی متروکه به سایت گردشگری معدنی، ناجی اقتصادی جامعه تحت تاثیر خود به‌شمار می‌رود.

به‌گفته این کارشناس گردشگری معدنی این امر برای برخی معادن فعال مزیت اقتصادی عجیبی به همراه داشته است؛ به‌عنوان مثال در معدن نمک زیرزمینی ویلیچکا در کشور لهستان درآمد حوزه گردشگری معدن از درآمد فروش ماده معدنی بیشتر است؛ ضمن آنکه پایدارتر به‌نظر می‌رسد. در کنار درآمد مستقیم معدن از گردشگر (با فروش بلیت برای ورود و بازدید گردشگر) درآمدهای دیگری نیز می‌تواند کسب شود که به هوشمندی، ذوق و سلیقه مجری طرح و جوامع محلی مرتبط می‌شود. ایجاد اماکن اقامتی و استراحت (ژئولاج و ژئوریسورت)، بازارچه‌های فروش صنایع دستی و محصولات محلی در کنار هدایای معدنی، کافی‌شاپ‌ها و رستوران‌های خاص و… می‌تواند درآمد یک سایت گردشگری معدنی را به‌طور تصاعدی افزایش دهد.

زینال زاده بااشاره به اینکه هر چه تعداد و مقیاس امکانات اصلی و جانبی سایت گردشگری معدنی بیشتر و مناسب‌تر باشد، در صورت وجود تبلیغات و برندینگ مناسب می‌تواند به درآمدزایی بیشتر و بهتر آن منجر شود، گفت: در ایران هم ظرفیت‌های خوبی برای این کار وجود دارد که نیازمند تعیین متولی در بدنه دولت، مداخله نکردن افراد فاقد تخصص و تشنه خودنمایی به‌جای افراد مطلع و توانمند، تعیین سازکارهای اجرایی و قانونی معدنی و گردشگری، تعریف مجاری تامین سرمایه اولیه و وجود مشاوران داخلی و خارجی حرفه‌ای در کنار سرمایه‌گذاران است. در این صورت معدنی مانند معدن فیروزه نیشابور از جهات بسیاری مستعد و منحصر به‌فرد است و جوامع مجاور آن از اقتصاد پویا و فعال‌تری بهره‌مند خواهند شد، در حالی که متاسفانه به‌واسطه بی‌اطلاعی برخی مسئولان و متولیان این حوزه از مزیت‌های گردشگری معدنی باعث شده باوجود برخورداری از ظرفیت‌های بالا، از درآمدهای اقتصادی آن محروم باشیم.

سخن پایانی

گردشگری معدن یا ژئوتوریسم، پدیده‌های زمین‌شناختی را معرفی می‌کند و می‌تواند به رشد آگاهی علاقه‌مندان این حوزه کمک کند. دیدن معادن نمک، سنگ‌های تزئینی و قیمتی برای مردم و علاقه‌مندان می‌تواند جالب باشد؛ ضمن اینکه دیدن مواد معدنی می‌تواند برای دانشجویان و پژوهشگران این رشته مفید باشد. درحالی‌که کشورهای دیگر بر گردشگری معدن تمرکز کرده‌اند، ما تاکنون کار جدی‌ای در این حوزه انجام نداده‌ایم. با اینکه ایران ظرفیت خوبی برای رشد گردشگری در این حوزه دارد، این موضوع ازسوی سیاست‌گذاران چندان موردتوجه قرار نگرفته است. به باور کارشناسان گردشگری معدن می‌تواند برای بخش خصوصی درآمدزا باشد و باتوجه به مشکلات اقتصادی و مالی که گاهی گریبانگیر معدنکاران می‌شود، منبع خوبی برای سودآوری معدنکاران ایجاد کند. همچنین به‌باور کارشناسان توجه به گردشگری معدن می‌تواند به توسعه پایدار، حفظ محیط‌زیست و توجه بیشتر به رعایت نکات ایمنی منجر شود.

منبع: روزگار معدن

انتهای پیام/