بحران در انتظار بازار گندم، ذرت و روغن/جنگ روسیه قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود خواهد رساند!

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه ایران،در پی حمله روسیه به اوکراین بیشتر بازارهای جهانی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و در ۲ روز گذشته با نوسانات زیادی روبه‌رو بودند به طوری که قیمت نفت و گاز به‌شدت افزایش یافت و از مرز ۱۰۰ دلار در هر بشکه گذشت، سهام بازارهای آسیایی و اروپایی رشد کرد و قیمت طلا نیز از مزر ۱۹۰۰ دلار به ازای هر اونس عقب‌نشینی کرد.
یکی دیگر از بازارهایی که به‌شدت تحت تأثیر قرار گرفت، بازار محصولات کشاورزی و مواد غذایی بود که با رشد خیره‌کننده‌ای روبه‌رو بوده است به‌طوری که رویترز در این‌باره نوشته تشدید تنش‌ها بین دو غول بزرگ تأمین‌کننده مواد غذایی دنیا (روسیه و اوکراین) سبب خواهد شد واردکنندگان گندم، ذرت و روغن آفتابگردان کشورهای دیگر را برای واردات محصولات مورد نیاز خود انتخاب کنند هر چند که باید هزینه بیشتری برای این امر پرداخت کنند. روسیه همراه با اوکراین ۲۹ درصد از صادرات جهانی گندم، ۸۰ درصد از صادرات روغن آفتابگردان و ۱۹ درصد از صادرات ذرت جهان را به خود اختصاص داده، از طرف دیگر آمارهای صادراتی محصولات غذایی این کشور نشان می‌دهد خاورمیانه و آفریقا مقصد ۷۰ درصد از صادرات گندم روسیه بوده است. کارشناسان معتقدند این تنش بین این دو کشور قیمت مواد غذایی را به بالاترین حد خود خواهد رساند به‌طوری که از همین حالا روزانه ۵۰ سنت قیمت گندم صادراتی امریکا افزایش می‌یابد. از طرف دیگر قیمت گندم و سویا به بالاترین سطح در ۹ سال گذشته رسیده است. به عبارت دیگر معاملات آتی گندم و ذرت امریکا با محدودیت‌های معاملاتی روزانه خود افزایش یافت، در حالی که دانه سویا به بالاترین میزان خود از سال ۲۰۱۲ رسید و عمدتاً به دلیل نگرانی‌ها در مورد عرضه جهانی غلات بوده است، به همین دلیل باید در روزهای آینده شاهد افزایش ۳۰ درصدی قیمت گندم و ۲۰ درصدی قیمت ذرت باشیم.
میزان واردات گندم ایران
میزان مصرف گندم در ایران بین ۱۱ تا ۱۲ میلیون تن در سال است ولی با این حال معمولاً دولت بین ۲ تا ۴ میلیون تن گندم نیز برای ذخایر استراتژیک خود خریداری می‌کند به همین دلیل می‌توان گفت که کشورمان سالانه به‌طور میانگین به ۱۵ میلیون تن گندم نیاز دارد. شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرد که در سال زراعی گذشته تنها ۴.۵ میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری کرده است. در همین خصوص حجت براتعلی، مدیرکل هماهنگی توزیع و فروش شرکت بازرگانی دولتی ایران می‌گوید: ایران از ابتدای سال تا پایان بهمن ماه ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن گندم وارد کرده است. به گفته براتعلی، در مدت زمان یک ماهه بهمن امسال میزان مصرف نسبت به سال گذشته در همین ماه رشد شش درصدی داشته به طوری‌که حدود ۶۳ هزار تن بیشتر شده است. از طرف دیگر آن‌طور که شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرده از ابتدای سال ثبت سفارش ۹ میلیون تن گندم صورت گرفته و در روزها و ماه‌های آینده شاهد واردات ۲.۸ میلیون تن گندم دیگر خواهیم بود. بنابراین با یک حساب سرانگشتی متوجه خواهیم شد که میزان خرید گندم از کشاورز داخلی و واردات توسط شرکت بازرگانی دولتی ۱۰.۷ میلیون تن بوده، این در حالی است که کشورمان همچنان ۴.۳ میلیون تن دیگر گندم نیاز دارد.
ایران از کدام کشورها گندم وارد می‌کند؟
بیشتر واردات گندم ایران در طی سال‌های گذشته از شرق اروپا صورت گرفته است به طوری که حجم زیادی از این واردات از دو کشور روسیه و قزاقستان بوده و در وهله بعدی اوکراین و آلمان نیز بخش کوچکی (حدود ۱۰ درصد) از نیاز ایران به این محصول اساسی را تأمین کردند. گفتنی است کل تولید گندم کشورهای دنیا سالانه ۸۰۰ میلیون تن است که روسیه و اوکراین ۱۰۰ میلیون تن آن را تولید می کنند.
قیمت خرید تضمینی گندم سال آینده چقدر است؟
آن‌طور که علی قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران ایران می‌گوید دستورالعمل خرید گندم برمبنای قیمت کیلویی ۷۵۰۰ تومان تنظیم شده اما کمیسیون تلفیق بودجه قیمت کیلویی ۹۵۰۰ تومان را پیشنهاد داده است که اگر تأیید و قانونی ‌شود و به رئیس شورای قانون‌گذاری ابلاغ شود دستورالعمل خرید بر این مبنا صورت خواهد گرفت. احتمال اینکه این نرخ تأیید شود وجود دارد بنابراین همه دستگاه‌ها باید از حالا برای خرید تضمینی گندم خود را آماده ‌کنند.
چرا واردات گندم افزایش یافته است؟
طی دو سال گذشته به دلیل خشکسالی و تغییر اقلیم از طرفی و عدم مدیریت صحیح منابع آبی و سوء‌مدیریت در این زمینه شاهد کاهش برداشت گندم از مزارع دیم و آبی کشورمان بوده‌ایم. از طرف دیگر با وجود اینکه دولت یازدهم از سال ۱۳۹۳ توانست با اجرای صحیح قانون خرید تضمینی گندم، زمینه را برای خودکفایی در تولید گندم فراهم کند؛ اما در ۵ سال اخیر، این قانون به درستی اجرا نشده و این خطر را ایجاد کرده است که امنیت غذایی کشور با چالش جدی مواجه شود. این درحالی است که خودکفایی کشور در تولید گندم به‌عنوان یک محصول اساسی و راهبردی، برگ برنده ایران بویژه در شرایط تحریم است و باید از آن حراست شود. این در حالی است که در سال‌های گذشته دولت همواره با افزایش منطقی و متناسب با تورم و افزایش هزینه‌های تولید گندم؛ با افزایش قیمت این محصول مخالفت می‌کرد به همین دلیل رفته رفته کشاورزان به کشت دیگر محصولات روی آوردند و کشاورزان که گندم کشت می‌کردند نیز از فروش محصول خود به دولت امتناع می‌ورزیدند به طوری که نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در دولت قبل همواره در پاسخ به رسانه‌ها برای عدم خرید تضمینی گندم با قیمت منطقی آن می‌گفت بودجه را باید بین نهاده های دیگر نیز تقسیم کرد به همین دلیل اگر آن را به خرید تضمینی گندم بدهیم نمی‌توانیم به دیگر بخش‌ها بودجه اختصاص دهیم! در سال‌جاری نیز کشورمان باید ۴.۳ میلیون تن گندم دیگر وارد کند تا بتواند امنیت غذایی ۸۵ میلیون نفر را تأمین کند، این در حالی است که کارشناسان معتقدند ایران می‌تواند تا ۲۰ میلیون تن گندم هم تولید کند تا علاوه‌ بر تأمین امنیت غذایی خود به صادرات این محصول اساسی نیز بپردازد.