به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، اعیاد و جشن های ملی از نمادهای همبستگی به شمار می روند و نوروز از مناسبت‌هایی است که نه تنها در ایران، بلکه در کشورهایی که متاثر از فرهنگ نوروز هستند، از جشن هایی است که در سایه آن رشته های پیوند میان خانواده ها و جامعه مستحکم تر می شود، اگر چه در دو سال اخیر به دلیل شیوع کرونا آیین های دید و بازدید نوروزی به شدت کاهش یافته اما این فرهنگ ریشه دار ، به بقای خود در طول هزاران سال ادامه داده و در دوران پساکرونا نیز عامل پیوند میان مردم می شود.
مردم ایران با مشارکت در جشن های نوروزی همدلی و هم اندیشی خود را به گونه ای نمادین به نمایش می گذارند و به این شیوه سالی یک بار پیوند و پیمان خویش را با نیاکان، میراث های کهن، روح جمعی و هموطنان خود تازه می کنند و به میراث خود جانی دوباره می بخشند، مردم یزد به ویژه در روستاها، آداب و رسوم خاصی دارند که هنوز بخش قابل توجهی از آنها در بین مردم به شکل و سیاق گذشته رایج است.
استقبال از بهار از نخستین آدابی است که در قالب جنب و جوش روزهای پایانی اسفند، در قالب خانه تکانی و خرید نوروزی در تمامی مناطق ایران و همچنین یزد به چشم می خورد، اما امسال به دلیل شیوع کرونا و لزوم خانه نشینی با ملاحظات بیشتر و حضور در محافل خانوادگی نیز به صورت محدودتری برگزار شد.
خانه تکانی و فال کوزه
یکی از کارهایی که پیش از عید نوروز اکثر شهروندان انجام می‌دهند، خانه تکانی است که هنوز هم این رسم وجود دارد و از اوایل اسفند شروع می‌شود تا خانه برای برگزاری جشن سال نو آماده باشد.
مراسم فال کوزه که در گذشته بیشتر از این روزها رواج داشته از دیگر آداب همراه با نوروز است که در این مراسم دختر نابالغی باید کوزه را پر از آب کند و در مجلسی که زنان نشسته اند آن را بگرداند و زنان حاضر در مجلس شانه و یا گیره سر را به نیتی که دارند، درون کوزه می اندازند و سپس این کوزه به خانه ای که در آن درخت "مورد یا مورت" باشد، برده شده و به همراه یک آیینه کوچک و پارچه سبز در زیر درخت می گذارند تا یک روز از آن بگذرد.
روز بعد همان دختر با لباسی آراسته و پاک کوزه را برمی دارد و در یکی از اتاق های همان خانه زنان به دور کوزه جمع می شوند و فال گرفتن را آغاز می کنند، مراسم فال کوزه با شعرخوانی همراه است هر کسی شعری را که مرتبط با این رسم است و حالتی فالگونه دارد، می خواند و آن دختر دست در کوزه می کند و چیزی را از داخل کوزه بیرون می آورد، هر شیئی که از کوزه بیرون بیاید صاحب آن با شعری که خوانده شده، نیت خود را تعبیر می کند.
این عمل آنقدر تکرار می شود تا تمامی گیره و شانه ها از کوزه بیرون بیاید و اگر مفهوم و معنای شعر خوانده شده، خوب باشد، نیکی عمل و رسیدن به مقصود است و اگر معنای شعر مناسب نباشد، یعنی نیت صاحب فال خوب نیست و به مراد خود نمی رسد، اجرای این رسم بیشتر در بین ایرانیان باستان رایج بوده و اکنون نیز زرتشتیان عقیده بسیاری بر اجرای فال کوزه دارند.
آتش رو بوم و مراسم کلوخک
یکی از دیگر آداب که در آستانه سال نو در استان گذشته انجام می شد که اکنون زیاد رواج ندارد، در آخرین شب سال، آتش روی پشت بام روشن می‌کردند که در بین یزدیها به نام رسم آتش رو بوم کردن، شناخته می شود، تا سرما و سوز زمستان را از بین ببرند، یکی از چیزهایی دریزد قدیم مرسوم بود اعتقاد داشتند اگر اسفند در آتش بریزند تا یک سال از چشم زخم مصون می‌مانند و معمولا روی زغال برجامانده از آتش اسفند می ریختند.
از دیگر آداب و رسوم مردم استان یزد برگزاری مراسم کلوخک است که با برگزاری این رسم، سیب زمینی‌های کوچک را زیر آتش می‌کردند و با شادی و خواندن ترانه، سیب زمینی‌های پخته شده را می خوردند.
انداختن سفره هفت سین
سفره‌هایی که در یزد برای هفت سین استفاده می‌شد، سفید رنگ بود و یا سفره‌های یزدی راه راه پهن می‌کردند و آن را نشانه خوشبختی می‌دانستند، خانواده‌های یزدی، داخل سفره هم به غیر از هفت سین رایج، چیزهایی مانند نقل، بیدمشک یزدی، فالوده یزدی و نان شیری را که زنان یزدی خودشان می پختند، داخل سفره قرار می دادند.
همچنین گل بیدمشک را بر سر سفره هفت سین می گذاشتند چراکه معتقد بودند هر ماهی از سال متعلق به یک گل است و گل بیدمشک را متعلق به ماه نوروز می دانستند.
همچنین داخل ظرف بزرگ مسی چند عدد سیب، سکه، برگ های سبز به خصوص برگ مورد، یک عدد نارنج که برایشان ارزش زیادی داشت و مقدس بود قرار داده و سر سفره هفت سین می گذارند.
همچنین ماهی قرمز که نماد روزی حلال است داخل تنگ آب می اندازند و سر سفره هفت سین می گذارند.
یزدیها سه ظرف مسی پر از سبزه کرده و داخل سفره قرار می دهند و از اوایل اسفند، سبزه را با انواع دانه‌ها به علاوه تره تیزک می کارند و بعد از روز سیزدهم نوروز هم آن را دور نمی ریختند بلکه داخل باغچه می گذاشتند و آن را نماد برکت سال می دانستند.
کوزه آب
رسم دیگر ، رسم کوزه آب است که درگذشته رواج داشت در این رسم دختران نابالغ با استفاده از کوزه از سرچشمه یا آب انبارها آب می آوردند و گردن کوزه با جواهر یا روبان تزیین می شد و روی دهانه کوزه یک عدد سیب سرخ قرار داده می شد و سر سفره قرار می دادند.
همچنین نان به عنوان نماد برکت سر سفره می گذارند، انواع شیرینی‌های یزدی از قبیل نواع لوزها، باقلوا، پشمک، حاجی بادام و غیره در سفره هفت سین است.
یک ظرف آرد یا گندم نیز که در فرهنگ ایرانی مقدس است را به نشانه فرخ روزی داخل سفره می گذاشتند که بعدها مورد استفاده قرار می گرفت.
رفتن به دیدن اقوام درگذشتگان
در یزد، قبل از تحویل سال نو به دیدن اقوامی که کسی را از دست دادند می روند که این رسم هنوز هم برپاست و همچنین برخی نیز سفره هفت‌سین کوچکی بر سر مزار پهن می‌کنند و موقع تحویل سال چنانچه در ساعات روز باشد، در آنجا می‌مانند، عده‌ای نیز بر مزار درگذشتگان در پنج‌شنبه آخر سال شمع روشن می کنند.
بعد از آن به دیدن بزرگان دینی، آموزگاران، اقوام و آشنایان و دوستان می روند.
پختن آش رشته
از دیگر برنامه های سال نو پختن آش رشته است، زنان هر کوی و برزن با تهیه ملزومات آش رشته گردهم می آیند و سبزی آش را پاک می کنند و با تقسیم وظایف هرکسی کاری را برای پختن آش انجام می دهد تا عصر که این آش پخته شده و بین همسایگان توزیع می شود.
پختن این آش نیز به منظور طلب حاجت است و هرکسی که نذر داشته باشد چیزی از نخود، لوبیا، سبزی، رشته را می آورند و آش را به صورت گروهی می پزند.
پختن سهن
سِ‍‍ه‍ن یکی دیگر از خوراکی های مخصوص عید نوروز در شهر و روستاهای استان از جمله بافق است ، پختن ک‍م‍‍اچ و س‍م‍ن‍و از جمله آداب ق‍دی‍م‍‍ی و مراسم خاص مردم قبل از ایام عید است و برای این کار گندم را دو سه روز در آب خ‍ی‍س می کنند و سپس آب را خ‍‍ال‍‍ی کرده یک شب آن را در ق‍‍اب‍ل‍م‍ه در ب‍س‍ت‍ه قرار م‍‍ی‌دادن‍د تا ج‍وان‍ه ب‍زن‍د سپس ج‍وان‍ه ها را داخل یک س‍ب‍د یا ک‍ی‍س‍ه قرار م‍‍ی‌دادن‍د و هر روز آن را خ‍ی‍س می کنند تا ج‍وان‍ه ها ک‍‍ام‍لا در هم ف‍رو روند، سپس ج‍وان‍ه های در هم ت‍ن‍ی‍ده شده را خ‍ش‍ک و آرد کرده و از آن ن‍وع‍‍ی ک‍م‍‍اچ به نام ک‍م‍‍اچ سِ‍‍ه‍ن و س‍م‍ن‍و می پزند.
رها کردن سبزی هفت سین
در یزد رسم است که در آستانه سال جدید و نوروز خانواده ها در داخل منزل خود نسبت به کاشت انواع سبزه اقدام کرده و آن را تا روز ۱۳ نوروز نگهداری می کنند و در این روز سبزه ها را همراه خود به دامان طبیعت برده و آن را در جوی آب رها می کنند و معتقدند این کار موجب بیرون کردن درد و بلا از خانه و انتشار برکت در طبیعت می شود.
گره زدن سبزه
از دیگر آداب و رسوم خاص روز طبیعت می توان به گره زدن سبزه ها در باغ ها و کشتزارها اشاره کرد که بیشتر توسط زنان و دختران برای رسیدن به آرزوها انجام می شود.
بازی های بومی محلی
انجام برخی از بازی های بومی و محلی مثل هفت سنگ، کامسد، یه قل دوقل، وسط بازی و غیره بر اساس شرایط هر منطقه در یزد برای گذران روزی شادی در ۱۳ نوروز همچنان متداول است.
استان یزد در کنار استان های فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلایی گردشگری مرکز ایران، مقصد اول گردشگران خارجی و اروپایی است به گونه ای که استقبال گردشگران خارجی در سالهای اخیر از این مقصد گردشگری چند برابر افزایش یافته و صنعت گردشگری به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه استان مد نظر مسئولان قرار گرفته است.
استان یزد ۲ هزار ۲۷۰ هکتار بافت تاریخی دارد که شهر یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان دارای بافت تاریخی به مساحت ۷۴۳ هکتار با مساحت حریم پنج هزار هکتار است که به عنوان نخستین بافت تاریخی شهری ایران، ۱۸ تیر ۹۶ در چهل و یکمین اجلاس کمیته میراث بشری سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) در شهر کراکوف لهستان به ثبت جهانی رسیده، این موضوع انگیزه گردشگردان برای سفر به این استان کویری را افزایش داده است، اگرچه همه‌گیری کرونا تمامی جهان را تحت تاثیر قرار داده و به گردشگری آسیب‌هایی جبران ناپذیری وارد کرده اما فروکش بیماری کووید ۱۹، رونق دوباره را به گردشگری در کشور و استان یزد باز می گرداند
نظر شما