علیرضا توکلی کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا سوت زنی می‌تواند نقش موثری در کاهش جرایم داشته باشد؟ اظهار کرد: بازار سرمایه هم مانند هر بازار دیگری مستعد بروز تخلفاتی است که می‌تواند به دیگران آسیب وارد کند به همین دلیل حضور سوت‌زن‌ها در بازار سرمایه به‌عنوان بازوی نظارتی می‌تواند بسیار مفید عمل کند. نظام سوت‌زنی به منظور مبارزه با فساد، کشف تخلفات و جرایم قطعا راهکاری مفید بوده و فکر نمی‌کنم کسی بتواند منکر کارکردهای آن باشد؛ با توجه به اقبال سرمایه گذاران به بازارسهام این الزام به وجود می‌آید که از هر راه حلی که مانع از ایجاد جرم و تخلف می‌شود، استفاده بشود و چنین سازوکارهایی می‌تواند به حاکمیت و دولت‌ها کمک کننده باشد.
وی با تاکید بر اینکه اشاعه این سازوکار با تمرکز بر قوانین مربوطه ممکن است، مطرح کرد: سوت‌زنی یکی از روش‌های مردمی کشف خطا، تخلف و جرم است که در کشورهای پیشرفته سالهاست از آن بهره می‌برند؛ به طور نمونه در اروپا و آمریکا بیش از ۲۵ سال است که این قانون نوشته و فرآیندهای مهم و نقاط ضعف این قانون مشخص و برای آن راهکاری تبیین شده است، از این رو باید از تجربیات کشورهای پیشرو استفاه کرد و با شناسایی نکات کلیدی الگوبرداری برداری صحیحی داشته باشیم. استفاده از این روش نظارتی در بازار سرمایه ما می‌تواند موجب کاهش تخلفات، افزایش اطمینان و آسودگی سرمایه‌گذاران و همچنین شفاف‌تر شدن بازار بشود.
توکلی با بیان اینکه حفاظت از شخص سوت‌زن یکی از مهمترین راهکارهایی بوده که می تواند به رواج این سازوکار بیانجامد، افزود: حمایت و محافظت از شخص سوت‌زن است، به دلیل اینکه افراد متخلف وقتی جرمی را مرتکب می‌شوند بدون شک منافعی دارند و اگر شخصی آن را فاش و اصطلاحا لو بدهد، بر ضد فردمتخلف اقدام کرده و طبیعتا عواقبی در کمین شخص سوت‌زن است بنابراین این افراد برای همکاری نیاز به محافظت دارند و برای کسی که سوت‌زنی می‌کند باید منفعتی درنظر گرفته شود که خوشبختانه سازمان بورس نیز چنین پروتکل‌هایی را در اجرای طرح سوت‌زنی رعایت می‌کند و در روزهای اخیر از سوت‌زنان بدون افشای نام تقدیر کرد.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: سوت‌زنی در راستای اجرای قانون یا جلوگیری از تخلفات خیلی به ایجاد انگیزه در همه‌گیری این عمل، کمک نمی‌کند؛ کاری که در جهان صورت می‌گیرد این است که از محل سوت‌زنی و تخلفی که مانع از بروز آن شده درصدی در قالب امتیازات مالی برای شخص سوت‌زن درنظر گرفته می‌شود تا انگیزهای برای انجام این کار داشته باشد اما انگیزه هم نباید آنقدر بزرگ باشد که افراد اصطلاحا کار و زندگی خود را رها کنند و فقط این کار را انجام بدهند یا گاهی با یک مکانیزمی شرایط وقوع تخلف را فراهم کرده و بعد آن را لو بدهند!
وی با اشاره به اینکه هویت سوت‌زن باید ناشناس باقی بماند، تاکید کرد: مجموعه سیستم حاکمیتی که قصد استفاده از سوت‌زن برای اعلام تخلفات را دارد باید از نظر امنیتی مستحکم باشد تا هیچ‌کدام از افرادی که در آن سیستم حضور دارند به این شخص و اسامی دسترسی نداشته باشند. بارها مشاهده شده که قبل از اعلام حکم دادگاه، افرادی که در سیستم بودند زودتر به مجرم خبر داده‌اند. افشای هویت سوت‌زن دلیلی برای عدم ادامه همکاری افراد با سیستم خواهد بود.
توکلی افزود: سادگی در طراحی این سازوکار بسیار مهم است چراکه اگر این فرآیند پیچیدگی داشته باشد فرد سوت‌زن به دنبال تشکیل پرونده نخواهد رفت و این خود مانعی برای ادامه همکاری افراد در کشف جرم و تخلف با سیستم سوت‌زنی خواهد شد. سازوکارهای طراحی شده باید از اطلاعاتی که توسط یک سوت زن گفته می‌شود به‌عنوان یک سرنخ استفاده و تخلف را کشف کند چراکه سرنخ برای مکانیزم‌های نظارتی بیشترین اهمیت را دارد.
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی، پیشنهاد می‌شود افراد برای سیستم سوت‌زنی تعریف شوند، به‌عبارت دیگر با هویت‌دار شدن سوت‌زن‌ها می‌توان رسیدگی به تخلفات اعلام شده اولویت‌دار بشود و گزارشاتی که درجه اهمیت بالاتری دارند، زودتر مورد بررسی قرار بگیرند.
توکلی گفت: سطح اطلاعات قانونی عموم مردم پایین است و خیلی از اتفاقاتی که طبق ضوابط و مقررات انجام می‌شود شاید از نظر مردم تخلف و جرم محسوب شود، درحالیکه اینگونه نیست. سازمان بورس باید در راستای باید اطلاع‌رسانی و بیان قوانین فرآیند سوت‌زنی فعالیت بیشتری داشته باشد تا تمامی افراد به ویژه آنهایی که مستعد انجام تخلف هستند، بدانند که افراد زیادی بر کار آنها نظارت دارند.
نظر شما