هشدار به تهرانی ها/تهران در مضیقه آبی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از روزنامه ایران؛تهران در بهار امسال نه تنها با کمبود بارش مواجه بود بلکه بارش‌های بهاری آن به خاطر تداوم ریزگردها، هر بار همراه با گل و لای بود. باران‌های گلی که آنقدر از نظر حجم و مدت بارش محدود بود که بعید به نظر می‌رسد روی حجم آب‌های زیرزمینی تأثیر قابل ملاحظه‌ای گذاشته باشد. ضمن آنکه یکی از دلایل این ریزگردها نیز همین خشکی سطح خاک به خاطر از دست رفتن رطوبت آن است. بررسی داده‌های شرکت آب منطقه‌ای تهران نیز این کاهش بارش‌ها را تأیید می‌کند. به طوری که از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۰ تاکنون) حدود ۱۸۰ میلیمتر بارش در تهران رقم خورده و این میزان در مقایسه با میزان بارش متوسط بلند مدت حدود ۳۲ درصد کاهش داشته است. متوسط بلندمدت در این بازه زمانی ۲۶۳ میلی متر بوده است.
اما فراتر از بحث کاهش بارش‌ها و بحران ریزگردها در پایتخت، اکنون تهران در تأمین آب شرب نیز با مضیقه جدی مواجه است. در تهران اولویت اصلی تأمین آب، مصارف شرب است. به طوری که ۵ سد وظیفه تأمین آب شرب تهران را برعهده دارند و حدود ۷۰ درصد از مصارف شرب تهران از این منابع تأمین می‌شود. بررسی خبرنگار ما نشان می‌دهد که وضعیت سدهای پنجگانه تهران اکنون نگران کننده است. سدهای امیرکبیر، لتیان، طالقان، لار و ماملو اکنون با کاهش ۲۱ درصدی ورودی آب نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه‌اند و میزان ذخایر آنها حدود ۱۷۳ میلیون متر مکعب کاهش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران در خصوص وضعیت سدهای تهران به «ایران» می‌گوید: «در حال حاضر حجم ذخیره آب سدهای پنجگانه تهران ۶۳۲ میلیون مترمکعب است که این حجم در مقایسه با روز مشابه سال گذشته که ۸۰۵ میلیون متر مکعب بود؛ با کاهش ۱۷۳ میلیون مترمکعبی مواجه است.»
بهزاد پارسا، در خصوص اینکه شرایط چقدر بحرانی است توضیح می‌دهد: «با توجه به وضعیت نامناسب بارندگی‌ها از ابتدای سال آبی تاکنون که حدود ۱۸۰ میلیمتر بوده، شرایط به جهت تشدید خشکسالی و کمبود بیش از پیش منابع آبی، نیازمند توجه بیشتری است.»
تأمین آب شرب تهران در تابستان سخت
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز بر اساس همین وضعیت سخت انجام شده، بیان می‌کند: «با توجه به رودخانه‌های دائمی که به سدهای تأمین کننده آب تهران منتهی می‌شوند و ذخایر آبی موجود و همچنین منابع آب زیرزمینی در اختیار، برنامه‌ریزی به جهت تأمین پایدار آب شرب صورت پذیرفته است و امید آن داریم با همراهی شهروندان و مدیریت مصرف، بتوانیم این رسالت را به انجام برسانیم.»
مقایسه میزان بارندگی‌های سال آبی جاری با سال آبی گذشته که ۳۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد حکایت از تشدید روند خشکسالی و شرایط به مراتب نگران کننده‌تر نسبت به سنوات خشک گذشته دارد، به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران اکنون شرایط آبی تهران تا اندازه‌ای شبیه سال ۱۳۹۳ است. با این تفاوت که این موضوع کاهش بارش‌ها، اثر کاهشی خود را هم روی حجم آب ورودی به مخازن سدها و هم روی میزان ذخیره آب سدها گذاشته و این امر کاملاً مشهود است.
پارسا در خصوص تأمین آب شرب استان تهران اظهار می‌کند: «با توجه به تشکیل جلسات مشترک هم در کلان وزارت نیرو با حضور مقام عالی وزارت و هم جلسات در سطح شرکت‌های مادرتخصصی آب و آبفا، همه برنامه‌ریزی‌های لازم به منظور گذر از شرایط کم آبی صورت گرفته و هماهنگی‌های لازم با شرکت آبفا و پایش و مدیریت منابع و مصارف در دو بخش تأمین و توزیع در حال انجام است. امیدواریم که تأمین آب شرب تهران به شکل پایدار تأمین شود.»
او با اشاره به احتمال تداوم شرایط موجود می‌گوید: «براساس پیش‌بینی‌های فصلی سازمان هواشناسی کشور مبنی بر ادامه روند خشکسالی و بارندگی کمتر از نرمال در فصل پاییز و همچنین افزایش میانگین درجه حرارت نسبت به متوسط بلندمدت، احتمال تداوم شرایط فعلی با توجه به کمبودهایی که اشاره شده بسیار زیاد است.»
تأمین آب بخش کشاورزی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران در خصوص تأمین آب کشاورزی استان تهران نیز می‌گوید: «با توجه به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی و وضعیت منابع آبی و همچنین کاهش چشمگیر حجم نزولات جوی و هماهنگی‌هایی که از خرداد ماه سال گذشته، با استانداران استان‌های تهران و البرز به جهت تأمین آب شرب تهران و البرز انجام شد، مقرر شد باتوجه به اینکه امکان تأمین آب کشاورزی از سدهای امیرکبیر و ماملو میسر نیست به شکل محدود برای باغ‌ها آب تأمین شود و برخی مناطق نیز آبرسانی تانکری صورت بگیرد و تأمین آب مورد نیاز بخش کشاورزی نیز از طریق آب‌های زیرزمینی و در مناطقی، با تکیه بر پساب خروجی تصفیه خانه‌ها انجام شود.»
پارسا با تأکید بر لزوم اصلاح مصرف تمام بخش‌ها در سال‌جاری بیان می‌کند: «رسیدن به شرایط مطلوب و حجم استراتژیک مطمئن مستلزم رعایت الگوهای مصرف و صرفه‌جویی در همه بخش‌های مصرف اعم از صنعت، کشاورزی، فضای سبز بویژه همراهی بیش از پیش شهروندان است تا بتوانیم حداکثر بهره‌برداری را از این منابع آبی محدود داشته باشیم. البته برنامه‌ریزی‌های انجام شده در جهت مدیریت شرایط بحران آب موجود در دومقطع زمانی تا انتهای شهریور ماه سال‌جاری(انتهای سال آبی ۰۱-۱۴۰۰) و شروع سال آبی آتی بر این است که بتوانیم با یک ذخیره استراتژیک مناسب در انتهای شهریور ماه، وارد سال آبی جدید بشویم که حتی در صورت تداوم خشکسالی بتوانیم تأمین آب پایداری در سال آبی ۰۲-۱۴۰۱ داشته باشیم ولی این اصلاح مصرف و همراهی مردمی ضروری است.»
با مشترکان بدمصرف تهرانی از اول تیرماه برخورد می‌شود
با توجه به کاهش نزولات آسمانی و به تبع آن کاهش میزان ذخایر آبی استان، امسال نظارت‌ها بر تأمین آب شرب نیز بیشتر شده است. حتی امسال برای نخستین بار و براساس قانون قرار است که با مشترکان بدمصرف یعنی کسانی که بیش از دو برابر الگو، آب مصرف می‌کنند، برخورد شود.
شرکت آب و فاضلاب استان تهران در این رابطه می‌نویسد: «آب مشترکان بدمصرف تهرانی از ابتدای تیرماه قطع خواهد شد. در این راستا، به مشترکان پرمصرف و بدمصرف، از طریق قبض یا پیامک اخطارهای متواتر داده شده است و از ابتدای تیرماه و بدون اخطار مجدد، آب شرب این دسته از مشترکان به مدت دو تا پنج ساعت در زمان اوج مصرف، قطع خواهد شد.»
این شرکت اعلام می‌کند: «همچنین برای آن دسته از مشترکانی که بیش از الگو، آب مصرف کنند آب بها به‌صورت پلکانی افزایش خواهد یافت و با اجرای این طرح شاهد تفاوت معنادار در تعرفه مشترکان بدمصرف خواهیم بود.
گفتنی است، الگوی مصرف برای هر خانوار تهرانی ۱۴ مترمکعب در ماه یا ۱۴۰ لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز است. ۴۰ درصد مشترکان تهرانی مطابق الگو و ۲۰ درصد کمی بیش از الگو آب مصرف می‌کنند و مابقی مشترکان پرمصرف و بدمصرف هستند.
به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، هم اکنون به طور متوسط در هر ثانیه ۴۰هزار لیتر آب در شهر تهران مصرف می‌شود و تنها با صرفه‌جویی ۱۰ درصدی مشترکان یعنی ۴۰۰۰ لیتر در ثانیه، تهران از تنش آبی تابستان امسال عبور خواهد کرد.
بر اساس شرایط آبی سال‌های مختلف، بین ۳۰ تا ۴۰ درصد مصارف شرب استان از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود. اگر مصارف آب در تهران مدیریت نشود، کاهش منابع آب سطحی موجب می‌شود که از سفره‌های آب زیرزمینی –بواسطه چاه‌ها- بیشتر شود. این درحالی است که دشت‌های تهران از نوع ممنوعه است و باید برداشت آب از آن به شکل حداقلی باشد تا آبخوان‌های آن تخلیه و دچار مرگ تدریجی نشوند.