سیاستی درست با تصمیمی اشتباه / تولید پروپیلن در شمال کشور با چه هدفی صورت خواهد گرفت؟

به گزارش خبرنگار گروه صنعت پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد  صنعت پتروشیمی ایران سالهاست که بر روی متانول سرمایه گذاری کرده است به طوریکه حجم تولید متانول در ایران به اندازه ای است که روی قیمت آن در بازار جهانی نیز تاثیر گذار بوده است.

براساس آمار های ارائه شده از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، مجتمع های پتروشیمی بالادست در کشور به طور میانگین سالانه چیزی حدود ۹ میلیون تن متانول تولید می کنند که براساس برنامه ریزی صورت گرفته تا شهریور ماه سال ۱۴۰۰ تولید متانول در ایران به بیش از ۱۰ میلیون تن در سال و در سال ۱۴۰۴ به ۲۴ میلیون تن خواهد رسید

به گفته کارشناسان صنعت پتروشیمی ایجاد ظرفیت جدید برای تولید متانول با توجه به اینکه صنایع پایین دستی محدودی دارد صرفه اقتصادی ندارد ولی با این وجود شاهد هستیم که مجتمع های جدید متانولی در حال ایجاد هستند.

انتقادات مطرح شده از سوی کارشناسان صنعت پتروشیمی تاجایی ادامه داشت که در سال ۱۳۹۳ مسئولان وقت صنعت پتروشیمی اعلام کردند برنامه توسعه این شرکت برای مجتمع های جدید تغییر خواهد کرد و برنامه پتروشیمی ایران پروپیلن محور خواهد شد به طوریکه بخشی از متانول تولید شده در کشور در واحدهای پتروشیمیایی به پروپیلن و پس از آن به پلی پروپیلن تبدیل خواهند شد.

در همین رابطه معاون وقت مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال ۹۳ اعلام کرد؛ برنامه های متنوعی برای آینده صنعت پتروشیمی پیش بینی شده است  و این صنعت یکی از ارکان توسعه اقتصادی کشور در سالهای آتی خواهد بود.

محمد حسن پیوندی افزود: صنعت پتروشیمی محور و ستون توسعه اقتصادی کشور و با تمام بخشهای صنعت در ارتباط است، به همین دلیل، منابع به دست آمده در مرحله دوم هدفمندی یارانه ها می تواند در بخش تولید مصرف شود و سرازیر کردن منابع به سوی تولید و جلوگیری از اسراف می تواند  به جهش دوم صنعت پتروشیمی منجر شود.

وی با بیان این که امروز چالشها و مشکلات موجود در صنعت پتروشیمی ایران آسیب شناسی شده است، گفت: دلیل توسعه نیافتن صنایع پایین دست و تکمیلی پتروشیمی در ایران کمبود پروپیلن است، بنابراین در ١٠ سال آینده عملکرد شرکت، پروپیلن‌ محور خواهد بود و مساله ایجاد مشوق در بخش خوراک مایع بسیار حیاتی است تا تولید پروپیلن افزایش یافته و در نتیجه صنایع تکمیلی باوفور تولید پروپیلن توسعه یابد.

پیوندی تصریح کرد: دامنه محصولات پایین دستی پروپیلن و پلی‌پروپیلن بسیار بیشتر از پلی‌اتیلن و اتیلن است و کمبود پروپیلن عامل توسعه نیافتن صنایع تکمیلی مرتبط به پروپیلن است.  

*سیاستی درست با تصمیمی اشتباه

همانطور که گفته شد با تصمیم وزارت نفت قرار شده است صنعت پتروشیمی کشور از متانول محوری به سمت پروپیلن محور شدن کوچ کند که البته این تصمیم یک تصمیمی عاقلانه است و نتیجه آن می تواند منجر به رشد و توسعه صنایع پایین دستی صنعت پتروشیمی در صورتیکه توجه ویژه به این بخش شود خواهد شد.

اما ظاهرا وزارت نفت قصد دارد در قالب این تصمیم صحیح سیاست اشتباه خود را در خط  اتیلن غرب اما اینبار با عنوان خط پروپیلن شمال کشور تکرار کند.

بارها کارشناسان دلسوز صنعت پتروشیمی عنوان کرده اند که خط اتیلن غرب نماد بی برنامگی صنعت پتروشیمی با مدیریت بیژن زنگنه در طول دولت اصلاحات بوده است؛  این پروژه که قرار بود به توزیع متوازن ثروت در کشور کمک کند، نه تنها به هدف خود در استانهای غربی نرسید بلکه حالا باعث شده است خوراک اتیلن از جنوب کشور به دورترین نقطه در غرب کشور برسد تا مجتمع های پتروشیمی این خطه ار کشور بتوانند متانول تولید کننده و متانول تولید شده را دوباره برای صادرات به جنوب کشور بفرستند.

جالب اینجا است به تازگی مسوولان پتروشیمی، از مازاد عرضه اتیلن در این خط لوله برای سنوات آتی نیز خبر دادند، که خود مصیبت جدیدیست. زیرا مشخص نیست این اتیلن در کجا و چگونه مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

حالا با این سابقه درخشان در برنامه ریزی برای احداث این خط لوله مسئولان امر در دوران وزارت بیژن زنگنه تصمیم گرفته اند به بهانه پروپیلن محور شدن صنعت پتروشیمی دست به اقدام مشابه دیگری زنند

در ابتدای گزارش باید گفت محصولات تولیدی از پروپیلن به چند دسته اصلی تقسیم می شوند که متاسفانه این محصولات در کشور تولید نشده و اکثر نیاز کشور به این محصولات از طریق واردات تامین می‌شود.

 این محصولات کاربرد گسترده‌ای در صنایع رنگ و تولید جوهر، صنایع ساخت‌وساز و مصالح ساختمانی، صنایع آرایشی و بهداشتی و ... دارند و سالانه حدود یک میلیارد دلار صرف واردات مشتقات پروپیلن برای استفاده در این صنایع می‌شود.

در این راستا شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای توسعه زنجیره پروپیلن طرحی با عنوان «طرح جامع تولید پروپیلن» تدوین کرده است. این طرح بر مبنای توسعه زنجیره پروپیلن مبتنی بر احداث واحدهای GTP (تبدیل گاز به پروپیلن) و MTP (تبدیل متانول به پروپیلن) تدوین شده است تا علاوه بر تامین محصولات میانی موردنیاز، مشکل مازاد متانول موجود در کشور را نیز حل کند. یعنی شرکت ملی صنایع پتروشیمی در طرح جامع تولید پروپیلن دو هدف را برای خود متصور شده است: ۱- تولید مشتقات پروپیلن و تامین نیاز داخلی ۲- مصرف متانول مازاد در کشور در این طرح‌ها.

در نتیجه با هدف ایجاد زنجیره پروپیلن و استفاده از مازاد متانول تولیدی در کشور، ۳ طرح تولید پروپیلن جنوب، شمال و غرب توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی تدوین شد. کارشناسان معتقدند علیرغم هدفگذاری درست شرکت ملی صنایع پتروشیمی مبنی بر ایجاد زنجیره پروپیلن، طرح‌های سه گانه این شرکت فاقد پشتوانه مطالعاتی و کارشناسی است و باعث هدررفت سرمایه ملی می‌شود.

*تولید پروپیلن در شمال کشور

در این گزارش موضوع  خط پروپیلن شمال کشور را که یکی از طرح های سگانه تولید پروپیلن در شرکت ملی صنایع پتروشیمی است مورد بررسی قراردادیم؛ طبق طرح تولید پروپیلن شمال، شرکت ملی صنایع پتروشیمی در نظر دارد که یک واحد GTP را در شهر امیرآباد واقع در استان مازندران تاسیس کند. در این واحد گاز طبیعی به پروپیلن تبدیل می‌شود. با توجه به نزدیکی این واحد به دریای خزر آب موردنیاز این طرح نیز به راحتی تامین می‌شود. سپس پروپیلن تولید شده با یک خط لوله ۲۰۰ کیلومتری به شهر دامغان واقع در استان سمنان منتقل می‌شود. هزینه احداث این خط لوله بیش از ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده است.

طبق این طرح شرکت ملی صنایع پتروشیمی قرار است در شهر دامغان مخازن ذخیره‌سازی احداث کند و پروپیلن تولید شده در امیرآبادِ مازندران از طریق خط لوله به دامغانِ سمنان منتقل شده و در مخازن ذخیره‌سازی موجود در این شهر ذخیره شود. در این مرحله هر یک شرکت‌های خصوصی می‌توانند برای دریافت پروپیلن از مخازن دامغان درخواست داده و برای ایجاد و تکمیل زنجیره پایین‌دستی آن اقدام کنند.

*تولید پروپیلن در شمال کشور بدون ایجاد صنایع تکمیلی

سینا پاک روان  یکی از کارشناسان صنعت پتروشیمی در گفت وگو با خبرنگار رادار اقتصاد با اشاره به این طرح گفت: بررسی های صورت گرفته کارشناسان صنعت پتروشیمی نشان می دهد این طرح مانند طرح خط اتیلن غرب که در دولت اصلاحات انجام شد  فاقد طرح توجیه دقیق فنی - اقتصادی است.

وی ادامه داد: مطالعات بازار در این طرح صورت نگرفته است و هیچ برآوردی از اینکه پروپیلن ارسالی به دامغان در کجا مصرف خواهد شد، وجود ندارد.

پاک روان با تاکید براینکه امکان جذب تمام پروپیلن و زنجیره‌­های بعد از آن در منطقه دامغان و مناطق همجوار وجود ندارد تصریح کرد: احتمالا محصولات تولیدی در آن مناطق با هزینه‌­های انتقال قابل توجهی  به مبادی صادراتی منتقل خواهد شد که با این شریط طرح از توجیه اقتصادی خارج می­‌شود.

اسماعیل خنیفر یکی دیگر از کارشناسان صنعت پتروشیمی و مشاورین مرکز پژوهشهای مجلس به خبرنگار رادار اقتصاد می گوید برای احداث طرح پروپیلن در منطقه امیرآباد مازندران چند ابهام و سوال وجود دارد که شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای ابهام زدایی موظف به پاسخگویی به این سوالات و ابهامات است.

وی ادامه می دهد:  اولین ابهام سرنوشت پروپیلن موجود در مخازن شهر دامغان است به این مفهوم که بعد از انجام همه این کارها و صرف هزینه‌های گزاف، در پایان پروپیلن تولیدی در کجا مصرف خواهد شد؟

*هدف از احداث مجتمع تولید پروپیلن در شمال کشور چیست؟

خنیفر خاطرنشان کرد: موضوع دوم این است که اصلا هدف شرکت ملی صنایع پتروشیمی از طرح تولید پروپیلن شمال چیست؟ که در اینجا دو هدف را می‌توان برای این طرح در نظر گرفت که یکی تولید پروپیلن و تبدیل آن به مشقات دیگر و سپس صادرات آنها است و دیگری  توسعه زنجیره پایین‌دستی این مشتقات و تامین نیاز داخلی در شمال کشور است که در هر دو صورت شرکت ملی صنایع پتروشیمی باید مشخص کند که برنامه‌اش برای تبدیل پروپیلن به صنایع پایین دستی چیست و چرا منطقه شمال کشور برای ایجاد این طرح انتخاب شده است و آیا برای احداث ان آمایش سرمزینی صورت گرفته است یا خیر.

وی ادامه داد باید گفت:  خود پروپیلن نه قابلیت صادرات دارد و نه مصرف داخلی. به بیان دیگر اینکه طرح تولید پروپیلن شمال حتی در صورت اقتصادی بودن تا مرحله احداث مخازن در دامغان نیز طرحی ناقص است و در خوشبینانه‌ترین حالت نیز باعث هدررفت منابع ملی می‌شود مگر آنکه برای تبیدل آن به صنایع تکمیلی فکری اندیشیده شده باشد.

وی تصریح کرد: اگر هدف از تولید مشتقات پروپیلن صادرات آن باشد چرا باید این محصولات در شمال کشور تولید شده و برای صادرات دوباره به جنوب کشور منتقل شوند؟ یعنی اگر هدف صادرات است منطقی است که واحد GTP و مخازن آن در جنوب کشور احداث شوند تا هزینه‌های انتقال مشتقات از شمال به جنوب کشور اقتصاد این طرح را از صرفه نیندازد.

این کارشناس صنعت پتروشیمی خاطرنشان کرد: نکته جالب توجه این است که هنوز برای طرح تولید پروپیلن، شرکت صنایع پتروشیمی مجوز شورای اقتصاد را اخذ نکرده است و وزارت صمت نیز تا کنون برنامه خود را برای تکمیل زنجیره پایین‌دستی و تولید محصولات موردنیاز در این منطقه ارائه نکرده است. در نتیجه به نظر می‌رسد طرح تولید پروپیلن شمال نیز همانند طرح تولید پروپیلن جنوب بدون هدف‌گذاری دقیقی مطرح شده است و ظاهرا خود دست‌اندرکاران این طرح نیز نمی‌دانند دقیقا چه هدفی از اجرای این طرح دارند.

وی خاطرنشان کرد: خط پروپیلن شمال نیز همانند خط اتیلن غرب شائبه‌هایی درباره اهداف سیاسی وزارت نفت را به ذهن متبادر می کند به این معنا که وزارت نفت برای خوشایند عده ای حاضر است منابع ملی را ار بین ببرد و طرح های بدون پشتوانه علمی و کارشناسی را اجرا کند.

* ایرادات طرح برطرف نشود اجازه ساخت نمی دهیم

در همین رابطه هادی بیگی‌نژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است ایراداتی به طرح تولید پروپیلن مطرح شده است که در جلسه اخیری که با آقای زنگنه در کمیسیون انرژی برگزار شده است  منتقل کردیم و قرار شد وزارت نفت بررسی بیشتری پیرامون این طرح انجام دهد.

 این نماینده مجلس تصریح کرد: هفته آینده نیز جلسه‌ای برای بررسی مطالعات اقتصادی این طرح بین وزارت نفت و کمیسیون انرژی برگزار می‌شود. در صحبتی که بنده با آقای زنگنه داشتم، ایشان توضیح داد که قبل از اخذ موافقت از کمیسیون انرژی مجلس، طرح‌های پروپیلن جنوب، شمال و غرب اجرایی نمی‌شود.

انتهای پیام/