به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، بودجه مهمترین سند سالانه دولت است. دولت در انتهای هر سال اقدام به تدوین سندی تحت عنوان «بودجه» برای سال آینده می‌کند. دولت در این سند تمامی هزینه‌ها و درآمدهای خود را در سال پیش رو پیش‌بینی کرده و سعی می‌کند در سال آینده بر اساس آن عمل کند.
برای درک بهتر بودجه باید به ساختار آن رجوع کرد. بودجه کل کشور از دو بخش اصلی «بودجه عمومی دولت» و «بودجه شرکت‌های دولتی» تشکیل شده است. عموما زمانیکه از جزئیات بودجه و بندهای آن صحبت می‌شود هدف همان بودجه عمومی دولت است.
همانطور که گفته شد به طور کلی در سند بودجه و زیربخش‌های آن منابع و مصارف دولت برای سال آینده پیش‌بینی می‌شود. اگر بر این اساس به بررسی مصارف بودجه عمومی دولت بپردازیم مشخص است که این مصارف به ۴ بخش اصلی قابل تقسیم‌بندی است؛ «دستگاه‌های اجرایی»، «تملک دارایی‌های سرمایه‌ای»، «ردیف‌های متفرقه» و «بودجه استانی».
مهمترین و بزرگترین بخش در میان اجزای مصارف بودجه عمومی دولت، بخش «دستگاه‌های اجرایی» است. به بیانی این بخش اعتباراتی را نشان می‌دهد که دولت به دستگاه‌های اجرایی برای انجام تکالیف خود در سال جدید تخصیص داده است.
بر اساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌توان مشاهده کرد که اعتبار تخصیص داده شده به این بخش در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ معادل ۲۱۸۳ هزار میلیارد تومان (همت) بوده که ۷۷ درصد از سهم مصارف بودجه عمومی دولت را تشکیل می‌دهد. همچنین بر اساس آمارها بیشترین سهم از مصارف عمومی بودجه دستگاه‌های اجرایی به «وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی» اختصاص یافته است.
در ادامه این گزارش به بررسی دقیق‌تر ارقام لایحه خواهیم پرداخت و بر اساس یافته‌های مرکز پژوهش‌های مجلس سهم دستگاه‌های اجرایی را در این لایحه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
ارقام لایحه بودجه ۱۴۰۳ در یک نگاه
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۳ می‌توان گفت بودجه کل کشور معادل ۶۳۴۷ هزار میلیارد تومان بوده ۲۸۳۷ هزار میلیارد تومان آن به بودجه عمومی دولت و ۳۴۷۲ هزار میلیارد تومان آن به بودجه شرکت‌های دولتی تعلق دارد.
همانطور که پیش‌تر گفته شد اگر مصارف بودجه عمومی دولت را بررسی کنیم این مصارف به ۴ بخش اصلی قابل تفکیک است؛ «دستگاه‌های اجرایی»، «تملک دارایی‌های سرمایه‌ای»، «ردیف‌های متفرقه» و «بودجه استانی».
در این میان «بودجه استانی» ۱۲۲ هزار میلیارد تومان، «ردیف‌های متفرقه» ۲۴۹ هزار میلیارد تومان، «تملک دارایی‌های سرمایه‌ای» ۲۸۳ هزار میلیارد تومان و «بودجه دستگاه‌های اجرایی» ۲۱۸۳ میلیارد تومان از کل مصارف بودجه عمومی را تشکیل می‌دهند.
همانطور که می‌توان مشاهده کرد سهم مصارف بودجه دستگاه‌های اجرایی نسبت به سایرین بیشتر بوده و از اهمیت بالاتری نیز برخوردار است.
در ادامه به سهم این بخش در بودجه عمومی دولت خواهیم پرداخت و روند آن را از سال ۹۳ تا کنون بررسی خواهیم کرد.
سهم بودجه دستگاه‌های اجرایی به ۷۷ درصد رسید
آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد سهم بودجه دستگاه‌های اجرایی از کل مصارف بودجه عمومی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ به ۷۷ درصد رسیده است. به بیان دیگر ۷۷ درصد کل مصارف بودجه عمومی دولت مربوط به دستگاه‌های اجرایی از جمله وزارتخانه‌ها و نهادهای وابسته به دولت است.
این مرکز روند سهم بودجه دستگاه‌های اجرایی از مصارف بودجه عمومی دولت از سال ۹۳ تا ۱۴۰۳ را منتشر کرده که نشان می‌دهد این سهم در سال ۱۴۰۳ سومین رکورد در یک دهه اخیر بوده است.
بر اساس این ارقام از سال ۹۳ تا سال ۹۸ روند این سهم صعودی بوده است و در سال ۹۸ سهم دستگاه‌های اجرایی به بیشترین سطح یعنی ۸۰ درصد در یک دهه اخیر رسیده است. سپس روند این سهم وارد یک افت شده و در سال ۱۴۰۰ به کمترین سطح خود یعنی ۵۷ درصد در یک دهه اخیر رسیده است.
در ادامه در بودجه سال ۱۴۰۱، لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ و لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ این سهم روند افزایشی به خود گرفته است.
همانطور که تا به اینجای کار مشخص شد دستگاه‌های اجرایی مانند وزارتخانه‌ها مهمترین بخش در مصارف عمومی دولت هستند که در لایحه بودجه ۱۴۰۳ سهمی معادل ۷۷ درصد را به خود اختصاص داده‌اند. حال در ادامه به تفکیک این نهادها خواهیم پرداخت و سهمی که از مصارف دستگاه‌های اجرایی دارند را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.
وزارت کار در صدر اعتبارات دستگاه‌های اجرایی در سال ۱۴۰۳
تا به اینجای گزارش مشخص شد در لایحه بودجه ۱۴۰۳ مصارف دستگاه‌های اجرایی معادل ۲۱۸۳ هزار میلیارد تومان بوده است و این رقم سهمی ۷۷ درصدی در بودجه عمومی دولت در این سال داشته است.
حال سوال اینجاست که بر اساس این لایحه، بودجه دستگاه‌های اجرایی در این سال بیشتر به کدام یک از نهادها اختصاص یافته است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد در میان ۱۱ دستگاه اجرایی که بیشترین سهم از مصارف عمومی دستگاه‌های اجرایی را داشته‌اند وزارت کار بیشترین این سهم را به خود اختصاص داده است. بر این اساس سهم این دستگاه اجرایی معادل ۱۶.۶ درصد بوده است.
پس از آن وزارت بهداشت قرار گرفته که سهمی معادل ۱۳.۹ درصد از مصارف بودجه دستگاه‌های اجرایی را به خود اختصاص داده است. در جایگاه بعدی وزارت آموزش و پرورش است که سهم ۱۳.۲ درصدی در میان این ۱۱ نهاد داشته است.
در سمت دیگر وزارت علوم کمترین سهم در میان این ۱۱ دستگاه اجرایی را به خود اختصاص داده است. بر اساس آمارها، سهم این نهاد معادل ۳.۱ درصد بوده است. پس از آن ستاد مشترک ارتش و وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته‌اند که به ترتیب سهم ۳.۵ درصدی و ۳.۶ درصدی از مصارف عمومی دستگاه‌های اجرایی کشور داشته‌اند.
باید تاکید کرد که این ۱۱ دستگاه اجرایی بیشترین سهم اعتباری را در میان تمامی دستگاه‌های اجرایی کشور داشته‌اند و حتی سه دستگاهی که در میان این ۱۱ نهاد کمترین سهم را داشته‌اند همچنان در بین کل دستگاه‌های اجرایی کشور اعتبار بیشتری دریافت کرده‌اند.
نظر شما