موگرینی: توافق برجام مهم‌ترین رویداد یک دهه گذشته است

فدریکا موگرینی این سخنان را روز سه‌شنبه در نشست بررسی تحولات سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در یک دهه گذشته مطرح کرد و افزود: ۱۴ جولای ۲۰۱۵ پس از سال‌ها مذاکرات با ایران که پیش از من خاویر سولانا آغازگر آن بود موفق شدیم به توافق برسیم و آن لحظه بسیار هیجان‌انگیز و حساس بود.

وی با مرور بر مذاکرات طاقت‌فرسا میان اعضای برجام پیش از رسیدن به این توافق و اینکه به گفته او گاهی شرکت کنندگان هفته‌ها از اتاق مذاکرات خارج نمی‌شدند یادآور شد که برجام یکی از پیچیده‌ترین توافقات تاریخ معاصر است که به لطف تلاش شبانه روزی دیپلمات‌ها و کارشناسان حاصل شد.  

مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا سپس خروج آمریکا از برجام را آزمونی سخت برای اتحادیه اروپا توصیف و تصریح کرد: اما ما توانستیم برجام را به رغم فشارهای آمریکا حفظ کنیم و اینک زمانی حیاتی است که به ایران و امریکا برای بازگشت به این توافق کنیم.

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه و غیرقانونی کشورش را از برجام خارج کرده و تحریم‌های رفع شده به واسطه این توافق را علیه ملت ایران بازگرداند.

کشورهای اروپایی طرف برجام که تلاششان برای متقاعد کردن ترامپ برای باقی ماندن در برجام شکست خورده بود، ابتدا قانون مسدودساز اتحادیه اروپا را برای جلوگیری از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران فعال کردند که کارآیی چندانی نداشت.

آن‌ها سپس اقدام به تأسیس سازوکاری برای انجام تبادلات مالی میان ایران و شرکت‌های اروپایی بدون نیاز به نظام مالی آمریکا ایجاد کردند که در بهمن ماه سال ۱۳۹۷ با تأسیس شرکت «اینستکس» عملی شد، اما چندان با استقبال شرکت های تجاری مواجه نشده است.

تهران نیز تلاش کرد توافق هسته‌ای را به شرط عمل دیگر طرف‌های این توافق به تعهداتشان، حفظ کند اما با گذشت نزدیک به دو سال و ناتوانی طرف‌های اروپایی به تعهدات برجامی، گام‌های کاهش تعهدات خود را در بازه زمانی شصت روزه آغاز کرد.

بر این اساس، ایران ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸، با صدور بیانیه‌ای آخرین گام کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد که طبق آن، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد.

ایران بارها اعلام کرده که اگر سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران قابل بازگشت خواهد بود.