به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد روزنامه فرهیختگان در گزارشی نوشت:شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار سرمایه به علت انجام عملیات خرید و فروش مشتریان بازار می‌توانند نقش بالایی در سرعت و دقت معاملات داشته باشند. از این‌رو بررسی عملکرد بازیگران و فعالان این حوزه می‌تواند به شفافیت وضعیت عوامل اجرایی بازار کمک کند؛ داده‌های عملکردی سال ۱۴۰۱ کارگزاران بورسی بر حسب سهم از حجم معاملات نشان می‌دهد از مجموع ۱۱۲ کارگزاری فعال در بازار سرمایه کشور، ۲۰ کارگزاری نخست سهم ۶۵ درصدی از کل حجم معاملات و ۱۰ کارگزاری با کمترین حجم معاملات پردازش شده، سهمی کمتر از ۲.۰ درصد را دارند. همچنین نگاهی به داده‌های صورت مالی ۲۰ کارگزاری نخست نشان می‌دهد که درآمد عملیاتی حاصل از کارمزد و حق‌الزحمه خرید و فروش سهام و همچنین سود سرمایه‌گذاری آنان به بیش از ۶ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان می‌رسد که با توجه به سهم از بازار معاملات و حجم درآمد عملیاتی، برآورد بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومانی را درخصوص درآمد عملیاتی کارگزاری‌های کشور در سال ۱۴۰۱ می‌توان داشت.
درآمد ۱۶ هزار میلیارد تومانی کارگزاری‌ها
نگاهی به درآمد عملیاتی شرکت‌های کارگزاری فعال در بازار سرمایه نشان می‌دهد میزان درآمد کارگزاران این بازار در سال ۱۳۹۶ به ۹۴۷ میلیارد تومان می‌رسیده که این میزان در سال ۱۳۹۷ با رشد ۷۵ درصدی به حدود هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسید. اما سال‌های معروف ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ که سال‌های رشد عجیب بورس بودند تاثیر خود را بر درآمد عملیاتی کارگزاری‌ها نشان داد چنانکه درآمد سال ۱۳۹۸ درآمد عملیاتی کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه با افزایش ۱۶۸ درصدی به ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسید اما نقطه اوج رشد شتابان درآمد کارگزاری‌ها در سال ۱۳۹۹ بود که با ثبت درآمد تقریبا ۲۱ هزار میلیارد تومانی نسبت به سال ۱۳۹۸ که اتفاقا از اواسط آن سال رشد بورس شروع شده بود، با این حال افزایش ۳۶۲ درصدی را در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال گذشته خود به جا گذاشت. علی‌ای‌حال همان‌گونه که خالی شدن حباب بورس در سال ۱۴۰۰ به زیان سهامداران تمام شد، کارگزاران نیز با کاهش درآمد عملیاتی روبه‌رو شدند چنانکه درآمد عملیاتی کارگزاری‌های بازار سرمایه با ۴۳ درصد کاهش نسبت به سال ۱۳۹۹ به ۱۱ هزار و ۶۴۰ میلیارد تومان رسید. همچنین علی‌رغم عدم انتشار اطلاعات درآمد عملیاتی کارگزاری‌های فعال بازار سرمایه در سال ۱۴۰۱ باید گفت مطابق با بررسی صورت مالی برخی کارگزاری‌های مطرح و دارای سهم عمده در بازار سرمایه کشور و همچنین سهم هر یک از آنان از حجم معاملات در سال ۱۴۰۱ برآوردها نشان می‌دهد مجموع درآمد عملیاتی صنعت کارگزاری کشور به بیش از ۱۶ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
همچنین خالی از لطف نیست که منظور از درآمد عملیاتی در شرکت‌های کارگزاری شامل درآمد کارمزد و حق‌الزحمه و سود (زیان) سرمایه‌گذاری‌ها است که از میان این دو قلم، کارمزد معاملات بورس اوراق بهادار و فرابورس بیشترین سهم از درآمد کارمزدها و سود حاصل از فروش اوراق بیشترین سهم را از سود سرمایه‌گذاری‌ها دارند. همچنین در سمت هزینه‌های عملیاتی صنعت کارگزاری که بیشترین سهم آن شامل هزینه بازاریابی، هزینه‌های حقوق و دستمزد و مزایا و هزینه ارائه خدمات شرکت‌های نرم‌افزاری می‌شود باید گفت میزان هزینه این صنعت به‌واسطه پشتیبانی از ورود خیل عظیم افراد تازه‌وارد به بازار سرمایه، روند افزایشی اما کمتر از درآمد آنان را داشته؛ برای مثال اگر طی سال ۱۳۹۹ و نسبت به سال قبل از خود درآمد عملیاتی کارگزاری‌ها با رشد ۳۶۲ درصدی روبه‌رو بوده، هزینه عملیاتی ۲۳۶ درصد افزایش داشته است.
برندگان و بازندگان بازار
اما یکی از اقلام مهم عملکردی کارگزاری‌ها و صورت سود و زیان آنان مربوط به سود خالص است، چراکه این قلم پس از برآیندگیری از تمام اقلام هزینه‌ای و درآمدی حاصل‌شده و به نوعی نشان‌دهنده توفیق مدیریت در اعمال سیاست‌های مدنظر خود است. در این رابطه باید گفت میزان سود خالص صنعت کارگزاری در سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ۲۴۵ و ۶۶۵ میلیارد تومان می‌رسید که این رقم در سال ۱۳۹۸ با رشد ۳.۵ برابری به ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد و در سال ۱۳۹۹ به رقم خیره‌کننده ۱۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسید؛ به عبارت دیگر سود خالص سال ۱۳۹۹ نسبت به سال قبل از خود ۵.۵ برابر گردید یا به بیان دیگر سود خالص صنعت کارگزاری در سال ۱۳۹۹ از مجموع سود خالص سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۶ نیز بیشتر بوده است. اما در سال ۱۴۰۰ و با افت شدید شاخص، میزان سود خالص کارگزاری‌ها نیز کاهش یافت و این رقم به ۵ هزار و ۵۲۴ میلیارد رسید و اگرچه نسبت به سال ۱۳۹۹ با کاهش ۵۶ درصدی همراه بود اما بازهم ۲.۵ برابر سود خالص سال ۱۳۹۸ بود. اما یکی از موارد جالب توجه درخصوص شرکت‌های کارگزاری مقایسه تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ است، چنانکه نگاهی به آمار نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۶ تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده به ۲۵ عدد می‌رسید که این میزان در سال ۱۳۹۷ به ۸ و در سال ۱۳۹۸ به ۳ عدد کاهش یافت تا درنهایت هیچ شرکت کارگزاری‌ای سال مالی ۱۳۹۹ را با زیان پشت سر نگذارد و تعداد شرکت‌های زیان‌ده به صفر برسد. اما در سال ۱۴۰۰ تعداد شرکت‌های زیان‌ده مجددا افزایشی شد و به ۶ عدد رسید و احتمالا تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده در سال ۱۴۰۱ بیش از این مقدار شود چراکه بررسی ۱۰ شرکت دارای کمترین تراکنش مالی از بازار سهام که اطلاعات مالی مربوط به سال مالی ۱۴۰۱ خود را منتشر کرده‌اند نشان از زیان‌دهی ۵ شرکت دارد و به‌دلیل آنکه صورت‌های مالی شرکت‌هایی که دارای کمترین سهم از بازار و درآمد بوده‌اند منتشر نشده، این تعداد افزایش خواهد داشت.
۶۵ درصد معاملات در ۲۰ کارگزاری
نگاهی به رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار انجام گرفته است نشان می‌دهد از میان ۱۱۲ کارگزاری فعال در سال ۱۴۰۱، ۲۰ کارگزاری نخست با بیشترین معامله براساس حجم خرید و فروش، ۶۵ درصد از معاملات بازار سرمایه را پوشش داده‌اند و در مقابل ده شرکت با کمترین میزان معامله و خرید و فروش، مجموعا سهمی کمتر از ۰.۲ کل معاملات را به خود اختصاص داده‌اند.
اما در میان شرکت‌های با بیشترین میزان معامله، کارگزاری مفید با ۱۴.۷ درصد در رتبه نخست میان کارگزاری‌ها قرار دارد و پس از آن کارگزاری آگاه با سهم ۸.۴ درصدی در رتبه دوم، کارگزاری خبرگان سهام با سهم ۵.۳ درصدی در رتبه سوم و کارگزاری‌های بانک ملی ایران، کاریزما، بانک پاسارگاد و کارآمد به ترتیب با ۴.۶ ، ۳.۵، ۳.۱و ۲.۹ درصد در رتبه‌های بعدی از کل حجم معاملات انجام‌گرفته در سال ۱۴۰۱ قرار دارند. همچنین در میان کارگزاری‌های با کمترین معامله نیز باید گفت به‌ترتیب کارگزاری شاخص سهام، بهپرور، پویان، دلیران‌پارس، سهم‌یار، جهان‌سهم، آبتین‌استاک، ایران‌سهام، امیدسهم و بهین‌پویا دارای کمترین سهم از حجم معاملات بوده‌اند و همان‌گونه که گفته شد سهم این ۱۰ کارگزاری کمتر از ۰.۲ حجم کل معاملات خرید و فروش در همه بازارها طی سال ۱۴۰۱ بوده است.
۴۰ درصد درآمد در اختیار ۲۰ کارگزاری
بررسی آخرین صورت مالی سالانه شرکت‌های کارگزاری منتهی به سال ۱۴۰۱ براساس کارگزاری‌های با بیشترین حجم معامله در سال گذشته نشان از آن دارد که ۲۰ شرکت کارگزاری نخست که دارای بیشترین میزان درآمد عملیاتی بوده‌اند مجموعا بیش از ۶ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان درآمد عملیاتی (متشکل از درآمد کارمزد و حق‌الزحمه و سود سرمایه‌گذاری) کسب کرده‌اند. نگاهی به این فهرست نشان می‌دهد که کارگزاری آگاه با درآمد کارمزد ۷۲۴ میلیارد تومانی و سود سرمایه‌گذاری هزار و ۲۳۸ میلیارد تومانی که مجموع درآمد عملیاتی هزار و ۹۶۲ میلیارد تومانی را برای این کارگزاری رقم زده است، در رتبه اول بیشترین میزان درآمد عملیاتی قرار دارد، همچنین توجه به آخرین ردیف صورت سود و زیان که اختصاص به سود خالص دارد، نشان می‌دهد کارگزاری آگاه در سال ۱۴۰۱ سود خالص هزار و ۱۷۷ میلیارد تومانی را کسب کرده است. پس از کارگزاری آگاه، کارگزاری مفید با درآمد کارمزدی هزار و ۷۰۱ میلیارد تومانی- اگرچه حدود هزارمیلیارد تومان درآمد کارمزد بیش از کارگزاری آگاه داشته- به‌دلیل تفاوت بالا در سود سرمایه‌گذاری خود که حدود ۶۷ میلیارد تومان بوده است، به درآمد هزار و ۷۷۰ میلیارد تومانی رسید و در رتبه دوم بیشترین درآمد عملیاتی قرار دارد، همچنین این کارگزاری در پایان سال مالی ۱۴۰۱ در صورت مالی خود، سود خالص ۴۴۸ میلیارد تومانی را به ثبت رسانده است.
از سوی دیگر توجه به مجموع درآمد عملیاتی این دو کارگزاری نشان‌دهنده آن است که آگاه و مفید در سال ۱۴۰۱ مجموعا درآمد عملیاتی ۳ هزار و ۷۳۰ میلیارد تومانی را کسب کرده‌اند که با توجه به درآمد ۶ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومانی ۲۰ کارگزاری نخست بازار سرمایه باید گفت این دو کارگزاری به‌تنهایی سهم ۵۹ درصدی از کل درآمد عملیاتی ۲۰ کارگزاری نخست را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین با توجه به سهم ۲۳.۱ درصدی این دو کارگزاری از کل حجم معاملات سال ۱۴۰۱ می‌توان برآورد ۱۲ هزار و ۴۸۷ میلیارد تومانی از درآمد عملیاتی را برای سایر کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه تخمین زد که درمجموع درآمد بیش از ۱۶ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی را برای صنعت کارگزاری بازار سرمایه می‌تواند به ارمغان آورد.
در ادامه بررسی‌های صورت مالی ۲۰ کارگزاری نخست نیز باید گفت کارگزاری مبین سرمایه با درآمد کارمزد و حق‌الزحمه ۳۰۶ میلیارد تومانی و سود سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد تومانی که موجب ایجاد درآمد عملیاتی ۳۲۶ میلیارد تومانی شده در رتبه سوم بیشترین میزان درآمد عملیاتی قرار دارد، علاوه‌بر آن سود خالص این کارگزاری نیز در سال ۱۴۰۱ به مبلغ ۱۱۲ میلیارد تومان رسیده است، پس از این کارگزاری نیز کارگزاری بانک پاسارگاد با درآمد عملیاتی ۲۵۳ میلیارد تومانی در رتبه سوم بیشترین میزان درآمد عملیاتی قرار دارد و همچنین سود خالص این کارگزاری در سال مالی گذشته به میزان ۱۲۴ میلیارد تومان در صورت‌های مالی آن ثبت شده است.
کارگزاری‌هایی که زیان‌ده هستند!
همچنین نگاهی به فهرست کارگزاری‌های دارای کمترین سهم از حجم معاملات بازار سرمایه و بررسی عملکرد آنان براساس صورت مالی منتشره نشان می‌دهد ۱۰ کارگزاری که صورت‌های مالی آنان منتشر شده، مجموع درآمد عملیاتی در این ۱۰ کارگزاری به ۱۵۰ میلیارد تومان می‌رسد که از این میان ۸۶ میلیارد تومان به درآمد کارمزد و حق‌الزحمه فروش سهام و ۶۴ میلیارد تومان به سود سرمایه‌گذاری آنان مرتبط است. نکته جالب‌توجه آن است که نگاهی به انتهای صورت سود و زیان این کارگزاری‌ها نشان می‌دهد ۵ کارگزاری سال مالی سال ۱۴۰۱ خود را با زیان خالص به پایان رسانده‌اند که در این میان کارگزاری راهبرد سرمایه‌گذاری ایران سهام با زیان خالص ۴۳ میلیارد تومانی بیشترین حجم زیان را در سال مالی خود به ثبت رسانده و پس از آن کارگزاری امید سهم با ۳ میلیارد زیان و کارگزاری‌های جهان سهم، پارس ایده بنیان و ایمن بورس هرکدام با دو میلیارد تومان زیان سال مالی خود را به پایان رساندند. همچنین در باقی این کارگزاری‌ها سود خالص سال گذشته کمتر از ۱۰ میلیارد بوده (از کمترین سود خالص ۲۰۰ میلیون تومانی تا بیشترین سود خالص ۷ میلیارد تومانی) که با جمع سود و زیان این ۱۰ کارگزاری باید گفت مجموع زیان ۳۱ میلیارد تومانی را در این ۱۰ کارگزاری می‌توان دید. البته باید گفت که اطلاعات ذکرشده درخصوص کارگزاری‌های با کمترین حجم معاملات مربوط به کارگزاری‌های در انتهایی فهرست نیست؛ چراکه برخی از این کارگزاری‌ها اطلاعات و صورت‌های مالی خود را منتشر نساخته‌اند.
نظر شما