باغانی: قیمت‌گذاری دستوری دولت چالش اساسی بازار سرمایه است / چرا بسیاری از سهامداران سهام‌باز شده‌اند؟!

معامله کوتاه‌مدت می‌تواند در بازه زمانی یک تا شش ماه انجام شود. ولی نوسان گیری ممکن است در نهایت دو هفته تا یک ماه سرمایه شخص را درگیر کند. از طرفی، انتخاب سهم‌هایی که می‌خواهید استراتژی نوسان گیری را روی آن‌ها پیاده کنید به مواردی مانند خرید و فروش روی تابلو معاملات، حجم معاملات و بازی‌های قیمتی که بازیگران سهم روی آن انجام می‌دهند بستگی پیدا می‌کند. از این تعاریف علمی و کارکردی تعریف شده که بگذریم اینکه چرا نوسان گیری و سرمایه گذاری در بورس ایران زمان کوتاه تری نسبت به سایر بورسی‌های دنیا دارد و اصولا چرا سهامداری بلند مدت در میان سرمایه گذاران بورسی آنچنان دیده نمی‌شود را با علیرضا باغانی؛ فعال و کارشناس بازار سرمایه در میان گذاشتیم تا توضیحات وی را دراین باره بشنویم و بخوانیم.


اصولا روند نوسان گیری در بورس‌های دنیا بر چه اساسی استوار است و نوسان گیران چه افرادی در بازار سرمایه هستند؟
در بازارهای سرمایه دنیا نوسان گیری یک امر معمول است به عبارت بهتر نوسان گیری هم یک نوع سهامداری واقعی است و نوسان گیران در بازارهای مالی دنیا غیر قابل انکار در بازارها هستند. در واقع بخش قابل توجهی از خرید و فروش روزانه سهام توسط نوسان گیران انجام می‌شود. به عبارت بهتر می‌توان گفت نوسان گیری در بازارهای سرمایه دنیا کار حرفه‌ای هاست، اگر فردی دراین کار حرفه‌ای بازار نباشد اصلا نمی‌تواند نوسان گیری کند. از این جهت نوسان گیری کاری حرفه‌ای است که نوسان گیر در بازار باید به لحاظ تکنیکال تشخیص دهد کجا کف سهم است که برای خرید سهم برود و کجا باید سهم خود را بالاتر بفروشد، بنابراین نوسان گیری کار و حرفه بورس بازهای حرفه‌ای است، کار هر کسی نیست که بعد از چند ماهی حضور در بورس فکر کند در نوسان گیری خبره شده است.

نوسان گیری وسهامداری در بورس ایران چه تفاوت‌های قابل تشخیصی با بورس‌های دنیا دارد؟
بازار سرمایه ایران را اگر از نگاه سهامداران مورد بررسی قرار دهیم به مواردی برمی خوریم که با دنیا تفاوت‌های اساسی دارد و آن هم نوع نگاه به سرمایه گذاری و سودی است که دراین بازار حاصل می‌شود یا سهامداران ما خواهان آن هستند. اصولا سرمایه گذاران ما اگر حرفه‌ای رفتار کنند صرف نظر از اتفاقاتی که در چند ماه گذشته از ریزش یا صعود شاخص رخ داده، سهامداران ما که نگاه بلند مدتی به بورس دارند سهمی را برای اینکه سه چهار سال بعد چند برابر بفروشند نگه می‌دارند، در حالی که متاسفانه این نگاه به سهم و سود آوری آن اصلا خوب نیست. سرمایه گذار معروفی به نام آقای وارن بافت که جزء بلند مدت‌ترین نگه دارندگان سهم است با دید ده تا بیست ساله سهام یک شرکت را خریداری می‌کند و بر روی آن سرمایه گذاری می‌کند و اتفاقا سود چنین سرمایه گذاری را هم نصیب خود می‌کند، در حالی که در ایران چنین دیدهای بلند مدتی برای بورس و سهامداری دیده نمی‌شود.

این مساله در ایران ناشی از چه عواملی است؟
متاسفانه به دلیل بی اعتمادی که در ماه‌های اخیر در بازار به وجود آمده است، مخصوصا بی اعتمادی به دولت و سازمان بورس از رویه‌ای که در چند ماه گذشته بر سرمایه افراد غیر حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای در بازار گذشت این افراد بیش ازاینکه به سهامداری بلند مدت و سرمایه گذاری طولانی فکر کنند به خرید و فروش‌های روزانه متمایل شدند.

یعنی فقط بی اعتمادی به دولت عامل اصلی در سرمایه گذاری کوتاه مدت در بورس است؟
نه فقط به خاطر بی اعتمادی به دولت، البته این مسائل در هم تنیده است. هم به دلیل بی اعتمادی به سیاست‌های دولت و سازمان بورس و هم اینکه واقعا نمی‌دانند چه اتفاقی در بازار سرمایه رخ می‌دهد، بنابراین، چون نمی‌دانند چه اتفاقی رخ می‌دهد بنا را برخرید سهمی می‌گذارند، مثلا ماهی یک سهم می‌خرند بین ۱۰ تا ۱۵ درصد سود می‌برند و می‌گویند سالی ۱۵۰ درصد سود کرده ایم، این رویه را به اینکه سهمی را بخرند و در دراز مدت نگه دارند ترجیح می‌دهند، چرا که معتقدند معلوم نیست دولت چه دخالتی و تصمیم جدیدی برای بورس می‌گیرد. مثلا می‌گویند الان نرخ پتروشیمی‌ها یک ریسک است، نرخ دلاری که در بودجه می‌بینند، نرخ نفت و بهره مالکانه معادن یک ریسک است.

درباره نقش دولت در موضوع سهامداری کوتاه مدت در بورس توضیح دهید که دولت چه می‌کند که سهامدار چنین تصمیمی را اتخاذ می‌کند؟
در واقع قیمت گذاری‌های دستوری و عرضه‌های نامشخص در بورس آنگونه که دولت برای تامین منابع خود دنبال و اجرا می‌کند و الزاماتی که دولت به بورس تحمیل می‌کند همین موارد باعث بی اعتمادی به بورس می‌شود. متاسفانه، چون دولت ما دولت کارآیی نیست و، چون دائما به دلایل سیاسی و اقتصادی در فضای کسب و کار شرکت‌ها دخالت می‌کند، نه تنها سرمایه گذار حرفه‌ای بلکه سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای جرات نمی‌کنند مثلا سهام فولاد مبارکه را بخرند چرا که در حالی که مشغول تحلیل نرخ سود است به یک باره و همزمان می‌بیند که مجلس یک لایحه راجع به قیمت گذاری فولاد در دست دارد که با این مدل شیوه‌های قیمت گذاری دولت در خصوص فولاد زمین تا آسمان فرق دارد، سهامدار از خرید منصرف می‌شود بنابراین تا زمانی که نسبت به سیاست‌های دولت اعتماد وجود نداشته باشد سهام بازی به جای سهامداری در بورس امری عادی است. ما نه تنها در حوزه بورس، بلکه در اقتصاد کلان هم با سیاست‌های دستوری و نرخ گذاری‌های دولتی مشکل داریم. مثلا دولت به بهانه تورم و تنظیم بازار، ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای خرید کالاهای اساسی به نفع اقشار ضعیف جامعه اختصاص داد، اما دیدیم که همین اقلام اساسی هم با گران‌ترین قیمت و به نرخ روز دلار به دست مردم رسید.

همان موقع محصولی مانند فولاد با دلار ۴۲۰۰ تومانی هیچوقت معامله نشد، درواقع دلال بر اساس دلار ۴۲۰۰ تومانی فولاد می‌خرید، اما در بازار به قیمت آزاد به مصرف کننده نهایی می‌فروخت، بنابراین برای اینکه اقتصاد و بازارها کار خود را به درستی انجام دهد حتما دولت باید از مداخله در فضای کسب و کار دست بردارد. به هر حال دولت باید به مکانیزم عرضه و تقاضا احترام بگذارد. مادامی که دولت در فضای اقتصادی و کسب و کار شرکت‌ها دخالت می‌کند، سرمایه گذار از سرمایه گذاری طولانی مدت در هراس است، ضمن اینکه ریسک‌های سیاسی، امنیتی و تحریم هم در ایران بالاست، لذا سهامدار همه‌ی این ریسک‌ها را لحاظ می‌کند و، چون می‌داند دولت در فضای کسب و کار شرکت‌ها دخالت می‌کند به فضای سرمایه گذاری در بورس خدشه وارد می‌شود.

تداوم نادیده گرفتن ترس و وحشت از سرمایه گذاری بلند مدت در بورس چه عواقب اقتصادی به ما تحمیل می‌کند؟
وقتی سرمایه گذاری بلند مدت در بورس صورت نگیرد عملا فلسفه بورس یعنی تامین مالی برای بخش تولید از دست می‌رود. مثلا اگر شما امروز ۱۰۰ میلیون تومان سهام ایرانخودرو را خریداری کنید مثلا در تولید سمند سرمایه گذاری می‌شود و سمند هم با پول شما حقوق کارمندان ایران خودور را می‌دهد و چند طرح توسعه‌ای خود را آغاز می‌کند که منجر به راه اندازی خط تولید جدیدی می‌شود، این یعنی تامین مالی از سرمایه من و شما، اما وقتی من یا شما امروز ۱۰۰ میلیون وارد بورس کنیم و یکی دو روز دیگر برداریم عملا شرکت تولید کننده از سرمایه ما منفعتی نمی‌برد درحالی که فلسفه بورس در تمام دنیا سرمایه گذاری طولانی مدت برای کمک به تولید است تا شرکت‌ها به جای اینکه برای دریافت وام دست نیازشان به سوی بانک دراز باشد، برای دریافت تسهیلات از محل سرمایه گذاری من و شمای سرمایه گذار تولید کنند و به کار و تولید خود ادامه دهند. به هر حال وقتی فضای اقتصادی ما این همه تنش دارد یعنی خود دولت بسترهای لازم را برای سرمایه گذاری بلند مدت برداشته و فضای خوبی برای نوسان گیری و سهامداری و سرمایه گذاری کوتاه مدت باز شده است.