گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، در شرایط تحریمی که امکان ورود ارزهای نفتی ممکن نیست، نرخ دلار در حال افزایش است، افزایش نرخ دلار روی قیمت همه ی کالاها و خدمات تاثیر می گذارد اما یکی از توجیهات اصلی دولت عدم واردات کالاهای اساسی و سایر کالاهای مورد نیاز تولید به دلیل عدم ورود ارز به کشور است. از این جهت که ارزی وارد کشور نمی شود نمی توان بر دولت خرده گرفت یا صحت این موضوع را رد کرد اما اینکه چرا دولت راه های دیگری برای واردات کالاهای اساسی را به غیراز تخصیص ارز به آنها دنبال نمی کند جای سوال دارد. حیدر مستخدمین حسینی اقتصاددان و معادن اسبق بانک مرکزی و وزارت اقتصاد درباره راه های مختلف واردات و تجارت و بازرگانی در شرایط تحریمی توضیح داده و به این موضوع پرداخته که چرا دولت راه های دیگری را امتحان نمی کند؟
چه راه هایی در شرایط تحریمی برای واردات کالا قابل امتحان است و چرا دولت این شیوه ها را به کار نمی گیرد ؟
یکی از موضوعات حائز اهمیت در شرایطی که به واسطه تحریم های آمریکا فشارهایی بر ما تحمیل شده تدوین برنامه های مناسب برای استفاده از ظرفیت‌های فکری جامعه است اما دولت از ظرفیت های فکری و نخبگی جامعه به نحو احسن بهره‌مند نشده است، یعنی دولت مایل به رخ دادن چنین اتفاقی نبوده است و گرنه در خصوص مبادلات تجاری ما صفر تا صد هر گونه مبادله تجاری چه به صورت سنتی و قدیمی و چه به صورت نوین و الکترونیکی را تجربه کرده ایم. ما در شرایط اقتصاد باز و آزاد و رقابتی و جهانی کار کرده ایم. زمانی که امکان نقل و انتقال از طریق سوئیفت را داشتیم این شیوه را امتحان کردیم یعنی شیوه های تجارت در دنیای امروز را به کار گرفتیم، همچنین شیوه کالا به کالا را در مبادلاتمان تجربه کردیم. بازرگانان ما این فرآیند را سینه به سینه طی کردند، جاده ابریشم در دنیای قدیم یکی از مهم ترین محورهای مواصلاتی و تجاری دنیا بود لذا ما هم تجربه تجارت به شیوه های سنتی و قدیمی را به خوبی داریم و سیستم های نوین را پشت سر گذاشته ایم بنابراین دست ما برای تجارت به شیوه های مختلف حتی در شرایط تحریمی باز است، حتی برخی کشورهای جهان سوم تا کنون شیوه های نوینی که ما در تجارت اجرا کردیم را هم به خود ندیده اند. اما در پاسخ به سوال شما که چرا دولت از شیوه‌های مختلف مبادلاتی و تجربیات ما با توجه به ویژگی ها و شرایطی که بر ما تحمیل شده بهره مند نمی شود و آن را تدوین و اجرا نمی‌کند باید گفت این خرده بر دولت وارد است نباید بازرگانان و تجار را مورد سرزنش و انتقاد قرار داد چرا که بازرگانان و تجار ما از قدرت و توان خوبی برای ایفای نقش تجاری و بازرگانی خود برخوردارند و می توانند ایفاگر مبادلات خوبی در منطقه و جهان باشند. اما دولت راه را برای تجار و بازرگانان ما باز نمی کند. به هر حال دولت باید بسترهای لازم را با عوامل و نیروهای خود در داخل و خارج برای تسهیل تبادلات تجاری و واردات و صادرات رقم بزند.
ظرفیت نخبگان اقتصادی کشور اگر به کمک دولت بیاید می توان منتظر گشایش های اقتصادی بود؟
کم کاری دولت در همه ی زمینه ها شرایط را به جایی رسانده که فشار زیادی روی معیشت مردم وارد شده است. مردم دائما از دولت و بانک مرکزی می شنوند که ما اوضاع را رصد و کنترل می کنیم، نگران آینده اقتصاد نباشید، نگران کاهش ارزش پول ملی نباشید، دلار نخرید و بر روی دلار و سایر دارایی ها سرمایه‌گذاری انجام ندهید که حتما متضرر می شوید! سکه نخرید، خانه نخرید، خودرو نخرید که ضرر می کنید. دولت اینها را به مردم می گوید اما مردم شاهد عینی اتفاقات بازارهای مختلف هستند، لذا مردم به سخنان دولت چندان توجهی نمی کنند و کار خود را می کنند. جالب است دولت حرف می‌زند اما تلاشی برای استفاده از ظرفیت فکری دانشگاهی و نخبگان اقتصادی کشور نمی کند. هفت سال از عمر دولت آقای روحانی گذشته و کمتر از یک سال دیگر کارنامه فعالیتی دو دوره دولت آقای روحانی باید توسط مردم نمره بگیرد. با توجه به اینکه همه مشکلات امروز ما مباحث اقتصادی است نمره خوبی به دولت داده نمی شود، ضمن اینکه دولتی که شاهد اعتراضات و نگرانی های اقتصادی مردم بوده و هست در همه ی این سالها تلاش نکرد تا از راهکارهای کارشناسان اقتصادی، دانشگاهیان و اساتید اقتصادی استفاده کند. فقط یکی دو بار بعضی از اساتید اقتصادی به دولت دعوت شدند، آقای روحانی چند دقیقه با آنها در جلسه ای صحبت کرد و تمام.. این تمام بهره گیری از ظرفیت نخبگان اقتصادی کشور برای حل مسائل و چالش های اقتصادی بود. در حالی که دولت می توانست با راهکارهای کارشناسان اقتصادی زمانی که امکان تجارت و تعامل به صورت شیوه‌های جدید به دلیل تحریم ها برای ما ممکن نیست مانع تعطیلی یا کاهش حجم تجارت ما شود تا زمانی که شرایط مساعد شود، لذا دولت از مجموعه اقداماتی که ظرفیت آن در کشور موجود است استفاده نمی‌کند بنابراین بابت این مسئله باید تاسف خورد که خود دولت عامل اصلی مشکلات اقتصادی کشور است.
چون دولت نبود ارز را برای واردات بهانه می کند آیا امکان مبادله به غیر از روش های معمولی که کشورهای بدون تحریم انجام می دهد وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال که آیا بدون ارز می‌توان مبادلات تجاری انجام داد باید گفت،حتما می شود، چرا نشود؟ ما می توانیم از کشورهایی که دلارهای نفتی ما دست آنهاست و تحریم های آمریکا را بهانه کرده اند ما به ازای دریافت دلار کالا به ایران منتقل کنیم. حالا اینکه چرا دولت این شیوه را دنبال نمی‌کند و از کشورهایی که طلب دارد چرا به جای ارز کالا نمی گیرد، خود دولت باید جواب قانع کننده ای به افکار عمومی بدهد. و اینکه چرا فقط بر اعطای ارز برای واردات کالا اصرار دارد خود دولت باید این موضوع را روشن کند اینکه بنا به دلایل مختلفی تجارت ارزی ما بسته است، دسترسی به سوئیفت برای نقل و انتقال ارزی نداریم درست است، اما کشورهایی مثل چین و روسیه که با مبادلات تجاری بیشتری دارند هم در مجموعه ای قرار گرفته اند که دولت حاضر نیست ما به ازای ارز از آنها کالا وارد کند را دولت باید جواب دهد که چرا چنین رویه ای را دنبال می کند . واردات کالا مانند تحریم بانکی و نفتی، تحریم نیست، چرا دولت مثل تجارت با هند که از آنها کالا دریافت کردیم علاقه ای به واردات کالاها و قطعات مورد نیاز کشور ندارد، کالا وارد نمی کند جای سوال دارد. به هر حال مجلس هم نباید دست روی دست نظاره گر دولت باشد. مجلس شورای اسلامی باید برای انتقال کالا و قطعات به جای ارزی که نزد کشورهای مختلف داریم به لحاظ قانونی مکانیزمی تعریف کند تا این امکان برای کشور فراهم شود.
وارد کنندگان و تجار چگونه می توانند در واردات کالاهای اساسی مورد نیاز کشور کمک کننده باشند؟
حتما باید از بازرگانان و تجار که زمان زیادی از عمر خود را برای فعالیت درعرصه واردات و صادرات صرف کردند حمایت شود، بگذریم از تعدادی از وارد کنندگان و صادر کنندگان که با عدم عرضه ارز کشور را دچار مشکلات کردند، اما باید پای حرف و درد دل صادرکنندگان و وارد کنندگان مردمی بنشینیم حتما آنها هم حرفهای زیادی برای گفتن دارند، لذا نباید به دید منفی به همه بنگریم و همه را به یک چوب برانیم چرا که تجار و بازرگانان ما کشورشان را دوست دارند و به هموطنان خود علاقه‌مند هستند و موی خود را در راه تجارت و بازرگانی سفید کرده اند لذا حتما باید از تجربیات آنها استفاده کرد. اگر دولت از تجربیات تجار و بازرگانان استفاده کند می تواند با روش ها و شیوه های معمول هم مواد اولیه و محصولات نهایی مورد نیاز کشور را وارد کند. قطعا با تجارب بازرگانان و تجار می توان راه های ساده تری برای تسهیل تجاری و فضای واردات به کشور ایجاد کرد.
بخش خصوصی نمی تواند در بخش واردات با نظارت کامل و صحیح دولت به این موضوع ورود کند؟
وقتی بحث انحصار مطرح می‌شود به خصوص انحصار دولتی، بالاخص در حوزه ارزی و اینکه دولت صد درصد معتقد است که ارز متعلق به اوست، نمی توان انتظار کاهش مشکلات را داشت، لذا مبادلات به انحصار دولت در می آید و کشور از تجارب و شیوه های مختلف وارداتی و صادراتی که توسط تجار و بازرگانان ابداع می‌شود بی بهره می ماند و از وجود و تخصص آنها استفاده ای به عمل نمی آید. باز هم تاکید می کنم دولت علاقه ای به سپردن کار به دست بخش خصوصی ندارد اما اینکه چرا هیچ راهکار جدیدی متناسب با شرایط تحریمی اتخاذ نمی کند جای سوال است. چرا از تجار و بازرگانان، اتحادیه های تجاری و علم اساتید دانشگاهی که مملو از تجربیات تئوری و عملی هستند و کار اقتصاد تبحر دارند استفاده نمی کند، چرا مدیران با سابقه بازنشسته وزارت خانه های مهم مثل وزارت صمت، وزارت بازرگانی و اقتصاد که در گذشته مسئولیت‌های بالایی برای مشورت فراخوانده نمی شوند، چرا از مدیرانی که تجربیات دوران مختلف انقلاب بخصوص شرایط جنگ را دارند استفاده نمی شود از کسانی که علی رغم حمله صدام به کشتی هایی که وارد خلیج فارس و لنگرگاه ها می شدند با برنامه ریزی های مختلف خطر حمله را دفع می کردند و با هزار راهکار کالاهای اساسی از جمله آرد را برای اینکه مردم احساس کمبود نکنند وارد کشور می کردند استفاده نمی شود جای تعجب دارد! در شرایطی که دولت اذعان دارد که در جنگ اقتصادی هستیم، اقتصاد کشور رها شده است و دولت هیچ برنام جامع تکمیلی برای این شرایط تدوین نکرده است، نه بازرگان تکلیف خود را می‌داند نه وارد کننده، نه صادر کننده و نه تولیدکننده هیچ کدام تکلیف خود را نمی‌دانند. اساتید دانشگاه در حوزه‌های مختلف اقتصادی متعجب هستند که چرا دولت از نقطه نظرات رایگان آنها استفاده نمی کند، در حالی که اساتید تلاش می کنند تا نقطه نظرات خود را به شیوه های مختلف بیان کنند اما چرا دولت از این نقطه‌نظرات به درستی استفاده نمی کند جای تعجب دارد.
آیا راهکارهایی به جای تخصیص ارز برای واردات وجود دارد که از آن بهره مند شویم؟
راه های مختلفی وجود دارد از پیمان‌های پولی تا انتقال کالا بدون ارز. درست است در حال حاضر با توجه به شرایط تحریمی ارتباط ما با دنیا کم شده اما می توانیم با برخی کشورها پیمان‌های پولی و کالایی ببندیم. نفت ما تحریم شده اما کالاهای دیگر را می توانیم وارد کنیم و کالاهای مورد نیاز سایر کشورها را که تولید داخلی است به آنها صادر کنیم. روش کالا به کالا، روش پیمان‌های پولی و پیمان‌های کالایی از صفر تا صد قابل تحقق است اما دولت تمایلی به اجرای این شیوه ها ندارد، لذا به جای آدرس کاخ سفید، آدرس دولت آقای روحانی را باید به مردم بدهیم تا حق و حقوق خود را از دولت و بانک مرکزی مطالبه کنند.
نظر شما