به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از تحلیل بازار ۲۴ آبان پارسال را کسی فراموش نمی کند. صبح جمعه ای که به یکباره قیمت بنزین آزاد از هزار تومان به ۳ هزار تومان رسید و بنزین سهمیه ای دوباره به اقتصاد ایران بازگشت و حتی رییس جمهور هم خودش دیر فهمید! حالا یک سال از آن روزها می‌گذرد؛ اما کمتر مسئولی حاضر به سخن گفتن راجع به آن است. از سخنگوی پخش و پالایش گرفته که اعلام آمار مصرف بنزین را خط قرمز این شرکت می‌داند تا سخنگوی گمرک که رقم دقیق صادرات را محرمانه می‌خواند. طرحی که مسئولان در آن روزهای بار تورمی آن زیر ۱۰ درصد ارزیابی می‌کردند طبق گفته‌های آرش نجفی رییس انجمن بهینه سازی مصرف انرژی ۶۰ درصد به هزینه‌های مردم افزوده است در حالیکه تغییر چندانی در میزان مصرف بنزین در کشور ایجاد نشده است. او میگوید: در حالت عادی بار تورمی گرانی بنزین در کشور باید ۸ تا ۱۰ درصد می‌بود. اما به دلیل سطح بالای حساسیت جامعه به این مساله و البته نبود سیستم نظارتی گرانی بنزین ۶ تا ۷ برابر حالت عادی بار تورمی در کشور ایجاد کرده است.
بر اساس آخرین آماری که مدیرعامل شرکت پخش و پالایش اعلام کرده میزان مصرف بنزین در کشور به روزانه ۷۵ میلیون لیتر رسیده است. هرچند در ظاهر قضیه مصرف بنزین حدود ۲۰ میلیون لیتر نسبت به روزهای قبل از سهمیه بندی کاهش یافته اما بسیاری دلیل این افت را مدیون همه گیری ویروس کرونا در کشور می‌دانند. اما قاچاق بنزین دیگر مشکلی است که افزایش قیمت و سهمیه بندی هم نتوانست دردی از آن دوا کند. یک حساب کتاب ساده نشان می دهد که با وجود رشد قیمت ها، همچنان قاچاق هر لیتر بنزین دست کم ۶ هزار تومان سود دارد. سودی که در شهرهای محروم مرزی با نرخ بالای بیکاری، بهایش جان است.
آمار مصرف و صادرات بنزین خط قرمز دستگاه‌ها شد
«مساله بنزین خط قرمز ماست و نمی توانیم آمار میزان مصرف آن را اعلام کنیم.» این بخش از گفته‌های فاطمه کاهی سخنگوی شرکت و پخش و پالایش در گفتگو با بازار است. این گفته در شرایطی مطرح می‌شود که پیش از اجرای طرح سهمیه بندی و افزایش قیمت، میزان مصرف هر روز روی خروجی رسانه‌ها قرار می‌گرفت. اما به نظر می‌رسد که بعد از اجرای این طرح حساسیت‌ها به این سوخت بالاتر رفته و حتی اعلام رقم مصرف هم محرمانه شده است. البته پخش و پالایش تنها دستگاهی نیست که چنین نظری دارد. روح الله لطیفی سخنگوی گمرک در گفتگو با بازار به ذکر این جمله که بنزین هم اکنون نخستین کالاهای صادراتی ماست بسنده کرد و گفت که اجازه ندارد که آمار دقیق صادرات را اعلام کند. هرچند که این مقام مسئول حاضر به اعلام آمار دقیق صادرات این سوخت نشده اما پیشتر رییس کل گمرک طی سخنانی رقم صادرات ۵ ماه بنزین را یک میلیارد دلار اعلام کرده بود. البته سخنگوی گمرک میگوید که آقای اشرفی رییس کل گمرک از زبانش در رفته و این آمار را داده است.
درآمد ۸.۸ هزار میلیاردی صادرات ماهانه بنزین
افزایش قیمت بنزین در آبان سال گذشته تلاشی برای نزدیک کردن قیمت این کالا با قیمت بنزین با کشورهای همسایه و به‌تبع آن کاهش قاچاق بود، با وجود این اما دولت از مسوولیت تامین بار مالی بنزین یارانه‌ای و کمک‌های نقدی برای کاهش تبعات گرانی بنزین که رقمی ۱۲۳ هزار میلیارد تومانی است، رهایی نیافت. البته کم نیستند کسانی که می‌گویند که اجرای این طرح به نفع دولت بوده است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد ظرفیت تولید بنزین به حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز رسیده است. در واقع اگر میزان مصرف را حدود ۷۵ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم، می توان ادعا کرد که ظرفیت صادراتی کشور به ۳۵ میلیون لیتر افزایش یافته است. حالا اگر بهای هر لیتر بنزین را حدود ۳۰ سنت در نظر بگیریم، می توان ادعا کرد که صادرات بنزین مازاد کشور روزانه دست کم می تواند برای دولت روزانه ۲۹۴ میلیارد تومان و ماهانه ۸ هزار و ۸۲۰ میلیارد تومان درآمد کسب کند. البته باید توجه داشت که افزایش قیمت بنزین در داخل کشور هم دست کم درآمد دولت از محل گرانی این سوخت ۳۱ هزار میلیارد تومانی بالا برده است.
درآمد قاچاق ۵۰۰ لیتر بنزین معادل حقوق یک ماه کارگر
اما مشکل اصلی از آنجا آغاز می شود که مازاد تولید و مصرف کشور نه به صورت رسمی بلکه از غیر رسمی از کشور خارج می‌شود. البته بیژن زنگنه وزیر نفت مدعی است که قاچاق بنزین نداریم اما مردمان شهرهای جنوبی نظر دیگری دارند. هم اکنون متوسط قیمت فوب خلیج فارس بنزین حدود ۳۲ سنت است. البته بهای این سوخت در کشورهایی همچون ترکیه به ۱.۲ دلار هم می رسد. با اوصاف قاچاق هر لیتر بنزین حتی به قیمت آزاد هم دست کم ۶ هزار تومان سود دارد. یک حساب کتاب ساده نشان می دهد که با قاچاق تنها ۲۵۰ لیتر می‌توان ۱.۵ میلیون تومان که معادل حقوق ۱۵ روز یک کارگر ساده است، درآمد کسب کرد. نرخ بالای بیکاری در کنار کاهش ارزش پول ملی حالا موجب شده که بسیاری از مردم در شهرهای مرزی و محروم کشور خطر مرگ را به جان بخرند و برای کسب لقمه نانی راهی مسیرهای سخت و خطرناک شوند.
خبری از کاهش مصرف سوخت در خودروهای داخلی نیست
حالا یک سال از افزایش قیمت بنزین و تحمیل بار تورمی آن به مردم می گذرد؛ اما به نظر می رسد که مسئولان همچنان از قیمت های فعلی این سوخت ناراضی اند و از حجم بالای یارانه بنزین سخن می گویند. یارانه ای که بخش زیادی از آن در خودروهای پر مصرف داخلی سوخت می‌شود. نجفی رییس انجمن بهینه سازی مصرف انرژی در اینباره می گوید: «قرار بوده که درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین برای کاهش مصرف سوخت هزینه شود، اما هیچ گاه این اتفاق رخ نداده است. دولت هنوز که هنوزه از خودروساز داخلی با این سطح از کیفیت حمایت می کند. دولت به به خاطر ۵۰ هزار کارگر شرکت های خودروسازی ۸۰ میلیون از مردم کشور را به بردگی و گروگان گیری کشانده است.»
به‌طور میانگین خودروهای داخلی در هر ١٠٠ کیلومتر، حدود ٧,٥ لیتر بنزین می‌سوزانند، درحالی‌که متوسط جهانی مصرف بنزین ٥.٥ لیتر برآورد می‌شود. براساس اطلاعات شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، پژو ۴۰۵ جی‌ال‌ایکس با حجم موتور ۱۸۰۰ سی‌سی دارای مصرف سوخت ٣. ٨ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است، حال آن‌که مدل جی‌ال‌ایکس دوگانه‌سوز ٦٩. ٩ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر می‌سوزاند. این حجم از بنزین درحالی از این خودروی ایرانی می‌سوزد که مصرف سوخت در خودرویی همچون پورشه‌کاین با حجم موتور ۳۰۰۰ سی‌سی تنها ٣,٤ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است.
اما پراید که ایرانی‌ها از آن به‌عنوان خودروی کم‌مصرف یاد می‌کنند، تقریبا به اندازه مرسدس بنز C٢٠٠ بنزین می‌سوزاند. پراید که براساس اطلاعات شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت ٦,٤ لیتر بنزین می‌سوزاند، مصرفی بالاتر از تویوتا کمری هیبریدی XLE، هیوندای I٢٠ و تویوتا یاریس دارد. با این وجود به نظر می رسد که خودروسازان هیچ برنامه ای برای تولید خودروهای کم مصرف و مطابق با استانداردهای بین المللی ندارند. از آن طرف دولت هم هیچ اصراری بر حل این مشکل ندارد.
نظر شما