گروه صنعت و معدن پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، تولید مهمترین رکن توسعه اقتصادی و راهکار بنیادین برون رفت از معضلاتی است که گریبان گیر اقتصاد شده است.دقیقا بر اساس همین اهمیت است که دوسال پی در پی مقام معظم رهبری مساله تولید را به عنوان شعار سال برگزیده اند.در گفتگو با حمید حاج اسماعیلی فعال بازار کار و کارگری درباره چرایی عدم تحقق شعار سال در برخی حوزه ها گفت و گویی داشته ایم .
رادار اقتصاد:آیا دولت از تولید حمایت کافی کرده و وضعیت تولیدی که باید جهش می یافت دراین شش ماه به سامان بوده است؟اگر بخواهیم بین اقتصاد سال ۹۹ با سال های دیگر تفاوتی قائل شویم به دلیل تحمیل کرونا به سایر مشکلات اقتصادی که از سال های قبل بر تن رنجور اقتصاد مانده بود آیا می توان گفت تفاوت خاصی ایجاد شده یا درسال جاری هم در همان مسیر همیشگی حرکت کرده ایم؟
سال ۹۹به دو دلیل تحریم های شدید آمریکا و شیوع بیماری کرونا سالی بسیار استثنایی در اقتصاد ایران به شمار می رود. متاسفانه تبعات تحریمی و کرونایی اقتصاد ضعیف و نیمه جان ایران را از نفس انداخته است، لذا با جرات می توان گفت امسال یکی از بی سابقه‌ترین شوک های اقتصادی به اقتصاد ایران وارد شده است.شوک بزرگی که شاید تا کنون اقتصاد ایران چنین تجربه ای را نداشته لذا می توان گفت یکی دو سال گذشته اقتصاد کشور با تجربه خاص و منحصر به فردی رو به رو شده که بی سابقه بوده و شرایط بدی را به معیشت و رفاه مردم، کار و تولید وارد کرده است.
رادار اقتصاد:امسال سال جهش تولید نام گرفته دلایلی که جهش تولید را به تعویق انداخته را در چه محورهایی باید جست و جو کرد؟
بررسی و ارزیابی سال ۹۹ به دلایل تحریم ها و شیوع کرونا نشان می دهد که امسال اقتصاد باید از زوایای دیگری غیر از محورهای همیشگی مورد بحث قرار بگیرد. به هر حال شرایط اقتصاد امسال ویژه است. اقتصاد ایران در سال جاری را باید از زوایای مختلف سیاسی تا اجتماعی مورد بازنگری و دقت نظر بیشتری قرار داد. براساس اطلاعات و آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار در خصوص سه ماه اول جاری شواهد گویای رشد منفی اقتصاد کشور است، قطعا دراین شرایط انتظار دیگری از میزان رشد اقتصاد نمی توان داشت چرا که کاملا انتظار می رود که تحریم ها در کنار کرونا تبعات منفی مختلفی روی اقتصاد بگذارد، ضمن اینکه دست روی دست گذاشتن ها، بی تدبیری ها وبی توجهی به ظرفیت های داخلی اقتصاد نیز بار مشکلات داخلی را به شدت افزایش داده و بر روی روند رو به رشد اقتصاد کشور بسیار تاثیر منفی گذاشته است.براساس آمار منتشر شده رشد منفی در بخش نفتی تقریبا دو برابر بخش درآمدهای غیر نفتی نزدیک منفی چهار درصد محاسبه شده است، بنابراین اقتصاد ایران حال خوشی قرار ندارد، در حالی که جهش تولید مطالبه اصلی مقام معظم رهبری از دولت و از یکایک ماست.
رادار اقتصاد:برای پاسخ دادن به این مطالبه چه موانعی رو به روی اقتصاد بوده و چه عواملی مانع از رسیدن حداکثری به این درخواست مهم و تاثیر گذار بر فرآیند اقتصادی کشور شده است؟
علاوه بر جبران کمبودها و نواقصی که ناشی از اثر تحریم و کرونا بوده انتظارمی رفت دولت با تسهیل قوانین در بخش کسب و کار و مهیا سازی فضای کسب و کار از این جهت بخش مهمی از مطالبه مقام معظم رهبری را جواب می داد. به هر حال در چنین شرایطی قطعا کاراقتصاد و به تبع آن تولید نسبت به سال های گذشته سخت تر است، محدودیت هایی که تحریم ها برای اقتصاد ایجاد کرده شرایط را بیش از گذشته خطیرتر کرده است لذا ما نسبت به گذشته شرایط سخت تری را تجربه می کنیم. یکی از این موانع که عامل اصلی آن تحریمهاست، عدم دسترسی آسان و راحت به سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد ایران است. متاسفانه آمارها از این خبر ناخوشایند گواهی می دهند که سرمایه گذاری خارجی در ایران تقریبا نزدیک به صفر است، صفر بودن سرمایه گذاری خارجی در ایران به معنای قرار گرفتن اقتصاد در یک شرایط خاص و استثنایی است، لذا کمتر اقتصادی در دنیا چنین شرایطی را تجربه می کند. بنابراین یکی از پیش نیازهای کشور برای توسعه افزایش تولید و توسعه بازار رشد سرمایه گذاری است، آن هم نه تنها در سرمایه گذاری داخلی بلکه سرمایه گذاری خارجی که نیازمند فاینانس است. سرمایه گذاری که از طریق دعوت شرکت ها و کشورهای خارجی در حوزه های مختف اقتصادی به کشور صورت بگیرد. به هر حال اقتصاد ما درگیر تحریم های همه جانبه و کاملا مغرضانه آمریکا وهمکاری هم پیمانان آمریکا شده، بخش زیادی از کشورهای دنیا به دلیل نگرانی از جرایم شرکت هایشان توسط آمریکا با ایران همکاری نمی کنند.لذا می توان گفت دراین شرایط نه تنها کشور شرایط مهیای افزایش تولید را ندارد، بلکه زیر ساخت های کشور را دچار آسیب می کند. وقتی امکان سرمایه گذاری برای بخش های مختلف نداشته باشیم زیر ساخت ها و ساختارهای اساسی کشور که سکوی ایجاد فعالیت های اقتصادی است دچار آسیب می شوند، بنابراین به دلایل یاد شده اقتصاد کشور در سال جاری دچار یک تجربه استثنایی شده و سال بسیار سختی را برای همه رقم زده است. سالی که اگر برای ادامه آن برنامه ریزی دقیق و همکاری همه جانبه همه بخش های مختلف کشور صورت نگیرد فرصت ها، امکانات و سرمایه های داخلی برای حفظ تولید و نهایتا برای افزایش تولید در کشور نیز به اشکال مختلف از دست می رود .
رادار اقتصاد:مهمترین دلیلی که باعث شده اقتصاد ما اقتصاد تولیدمحور نباشد و علی رغم اینکه اکثر شعارهای سال مبتنی بر تولید و اقتصاد بوده اما ما هنوز درابتدای مسیر مانده ایم از نظر شما چیست؟
یکی از اشکالات اساسی که در این روند مشکل ایجاد کرده خود شکل و ماهیت اقتصاد کشور است. متاسفانه اقتصاد ایران، اقتصاد خدماتی است نه اقتصاد تولیدی! بنابراین حرکت در جهت تحقق شعار سال کار سختی است. زمانی می توانیم در مسیر رسیدن به شعار سال قرار بگیریم که نوک پیکان اقتصادی را از سمت خدمات به سمت تولید نشانه برویم. متاسفانه براثر بی تفاوتی دولت ها به این مقوله مهم فرهنگ کار و تلاش درکشور بر این اساس نهادینه نشده، از سوی دیگر برای فعالیت های تولیدی سرمایه گذاری لازم وجود ندارد چرا که دلالی سودآوری بیشتری از تولید دارد. زمانی که نهادهای مالی و پولی بزرگی چون نظام بانکی کشور به سمت فعالیت های خدماتی، بنگاه داری و سودجویی رو آورده قطعا کار را بر تولید به شدت سخت کرده است. درچنین شرایطی که کشور باید جهت گیری اقتصادی خود را به سمت رونق و افزایش تولید قرار دهد حتما نیازمند واردات کالاهای سرمایه ای و ابزار و ماشین آلات برای رونق دادن به تولید هستیم، متاسفانه در این بخش به شدت با مشکل مواجه هستیم. از سوی دیگر بانک مرکزی در تامین ارز کشور با مخاطرات جدی رو به رو است و چون درآمدهای ارزی کشور به شدت کاهش یافته است بانک مرکزی حق دارد که ارز مورد نیاز بخش های مختلف اقتصادی را با وسواس تامین کند. از سوی دیگر انتقال و گشایش اعتبار برای خرید هم به دلیل تحریم ها با مشکل مواجه است بنابراین محدودیت های جدی در مسیر رشد تولید پیش پای ما قرار دارد اما هنوز هم کار جدی و خاصی که موجب ایجاد گشایشی در تولید از سوی دولت باشد صورت نگرفته است.
رادار اقتصاد:مقام معظم رهبری همیشه عنوان کرده اند که این تحریم ها به لحاظ تولید و خودکفایی می تواند یک فرصت باشد تا چه اندازه از این فرصت استفاده شده است؟
مثلا در صنعت خودرو سازی کشور که یکی از صنایع برجسته ما به شمار می رود ۲۵ درصد تولید نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. امیدوارم این تولیدات با افزایش و کیفیت بیشتری تولید شود و در عین حال با دانش روز همراه شود تا در صنعت خودرو دچار مشکل نشویم. همچنین در بخش لوازم خانگی رشد قابل توجهی داشتیم. در زمان تحریم ها به دلیل محدودیت در واردات لوازم خانگی که بازارهای ما را در دست داشتند فرصت مغتنمی برای رشد لوازم خانگی داخلی فراهم شده است بنحوی که تولید این حوزه نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافته است که در نوع خود رشد قابل توجهی به شمار می رود و این موضوع را باید غنیمت بشماریم، البته مشروط به استاندارد سازی لوازم خانگی و منطقی شدن قیمت تمام شده و حمایت از مصرف کننده، بنابراین در این بخش رشد قابل توجهی در کشور رقم خورده است. خوشبختانه در بخش پوشاک بیش از ۹۰ درصد بازار دست تولیدکنندگان داخلی است که این هم رشد قابل توجهی در سال جاری به شمار می رود که البته رشد تولید پوشاک داخلی از سال گذشته کلید خورده که به سال جاری رسیده است. در بخش تولید کیف و کفش هم رشد قابل توجهی داریم همچنین در بخش قطعه سازی در کشور یک فرصت استثنایی برای کشور پیش آمده است . به این دلیل که در بخش های مختلف مثل خودروسازی و نفت و گاز وابستگی شدیدی به خارج وجود داشت، بسیاری از قطعات واحدهای تولیدی از خارج وارد می شد، در حال حاضر به دلیل محدودیت های تحریمی این فرصت برای صنایع داخلی قطعه سازان و تولیدکنندگان داخلی فراهم شده است.به عبارت دیگر می توان گفت تولید در بخش قطعه سازی بیش از ۵۰ درصد رشد قابل توجهی داشته که می تواند به صنعت قطعه سازی کشور کمک کند. این صنایع پایین دستی که از آنها تحت عنوان خوشه های صنعتی یاد می شود به صنعت مادر کمک شایان توجهی می کند، البته به شرط رعایت استانداردها و کیفیت.
رادار اقتصاد:دولت در سال ۹۹ برای حمایت از بخش خصوصی و سوق دادن این بخش به سمت تولید اقدامات کافی داشته است؟
متاسفانه دولت تا کنون علی رغم همه موفقیتهای عنوان شده حمایت چندانی از بخش خصوصی به عمل نیاورده است. درحال حاضر بیش از ۴۰ درصد شهرک های صنعتی غیر فعال هستند و هنوز به چرخه تولید بازنگشته اند، در حالی که برای بازگشتن به جهش تولید نیازمند حمایت دولت از بخش خصوصی هستند اما متاسفانه دولت برنامه قابل توجهی برای این موضوع نداشته است. دولت هنوز به دلیل نگاه سنتی غلطی که در خصوص مساله تصدی گری خود در بخش های مختلف اقتصادی دارد از بخش خصوصی حمایت چندانی نمی کند در حالی که دولت برای رونق و جهش تولید نیازمند افزایش مشارکت مردم و بخش خصوصی در مقوله تولید است. وقتی به دلیل تحریم ها و محدودیت های مرزی از دانش وتکنولوژی روز دنیا محروم هستیم به دلیل مشکلات ارزی کشور با محدودیت های جدی رو به رو است اولین راهکار دولت برای حمایت از تولید باید حمایت از نخبگان و کارآفرینان و شرکت های دانش بنیان باشد. دولت باید به خلاقیت ها در بخش های تولیدی فرصت ظهور و بروز بدهد و به خلاقیت ها معافیت بدهد، تسهیلات خوبی برای بخش های دانش بنیان قرار دهد و با حمایت از نخبگان در حوزه های مختلف زمینه را برای تولید بیشتر و خودکفایی باز کند لذا نمره بالایی نمی توان برای حمایت از تولید در سالی که به نام جهش تولید گذاشته شده و باید با توسل به تولید گشایش هایی در اقتصاد ایجاد می گردید تا اقتصاد ایران به پویایی می رسید داد بنابراین دولت در زمینه رساندن اقتصاد به مرز جهش تولید کار قابل اعتنای حمایتی ودر خور تعریفی نکرده است.
نظر شما