گروه بورس پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، نهاد ناظر سازمان بورس و اوراق بهادار اخیرا با ارسال بخشنامه ای معاملات الگوریتمی در بورس را تا اطلاع ثانوی لغو کرد. عده ای این کار را درست دانسته و معتقدند که لغو معاملات الگوریتمی می تواند به بازگشت ثبات به بازار سرمایه کمک کند اما در مقابل عده ای دیگر بر این باورند که این تصمیم سازمان بورس نسنجیده و غلط است و نمی تواند در بازگشت شاخص بورس در ریزش های یک ماه و نیم گذشته کمک کند. مهدی منصوری بیدکانی؛ استاد اقتصاد دانشگاه مشهد و فعال بازار سرمایه در گفتگوی اختصاصی به چند پرسش ما در این زمینه پاسخ داده است.
لغو معاملات الگوریتمی در بورس چه پیامدهایی دارد؟ به عنوان کارشناس بورس در این باره چه نظری دارید؟
آگاهید که سازمان بورس به تازگی معاملات الگوریتمی یا الگو تریدینگ‌ها را در بورس طی بیانیه‌ای لغو کرده است، اما قبل از اینکه تبعات یا حسنات این موضوع توضیحی داده شود، بهتر است در ابتدای امر تعریف واضحی از معاملات الگوریتمی برای مخاطبان عزیزتان بیان گردد. کار با الگوتریدینگ‌ها در حقیقت استفاده از زبان برنامه نویسی و ورود علم و تکنولوژی جدید به بازارسرمایه است که در این عمل تاثیرات ویژه و مطلوبی ایجاد کرده است البته لازم است عرض کنم این تکنولوژی محصول نبوغ متخصصین داخلی نیست و در کل دنیا من جمله ایران در بین سفته بازان و حرفه ای‌ها رواج دارد، با افزایش نمادها در صورت عدم استفاده از ابزاری تکنیکی و سریع جهت رصد بازار دیگر زمان رصد همه‌ی آن‌ها برای تحلیلگر و سفته باز فراهم نیست و ممکن است فرصت را از دست دهد. استفاده از زبان برنامه نویسی در بازار سرمایه برای حرفه ای‌ها به مراتب واجب است چرا که ضمن افزایش سرعت موجب اصولی شدن تصمیم گیری ها، کاهش ریسک و کارآمد شدن مدیریت در بورس می‌شود. بعلاوه اینکه استفاده از الگوتریدینگ‌ها منجر به افزایش نقدینگی در بورس می‌شود. همان مطلبی که این روزها برای بقای شاخص کل در حمایت یک میلیون و ششصد نیاز است. اما عنایت به این نکته الزامی است که الگوتریدینگ ابزاری نیست که در دست همه باشد و شاید اتخاذ این تصمیم به سفته بازان حرفه‌ای ضربه بزند به همین دلیل دولت یک تبصره برای هر کس که دلش بخواهد گذاشته است که ممکن است سفته بازان دولتی باشند! که این اثر مضر برای خودی‌ها را از بین می‌برد.
با این همه مزیت استفاده از الگوتریدینگ‌ها چرا در معاملات بورسی ممنوع شده است؟ و یا اصلاً چه ضرورتی داشته است؟
بنده تصور می‌کنم هدف دولت این بوده که بازار کمی جان بگیرد، شرایط امروزی بازار ما مانند بیماری است که پایش شکسته است و نباید بفرستیمش که فوتبال بازی کند! شاید اگر سخت گیرانه سخن نگوئیم توجیهی که عرض کردم کافی باشد. ولی می‌طلبد چند سوال را مطرح کنیم و مدیران بورسی باید به این سوال پاسخ دهند که آیا بستر معاملات فراهم نبوده؟ در صورت تایید اگر بستر معاملات فراهم نبوده، چرا قبلا این روش اجرا می‌شده است؟ آیا موتور پیشرفته پردازش ایراد داشته؟ و چرا سازمان بورس در وضعیت متشنج فعلی بازار سرمایه به چنین نتیجه‌ای رسیده است؟ آیا جز واجبات بازار بورس بود؟ این همه مشکل در بازار بود چرا به سراغ الگو تریدینگ بروید؟ در حالی که به سبب قلت سواد اقتصادی و بورسی مخاطبین بازار ممکن است دوباره بر شاخص کل با خلق این نااطمینانی اثری احساسی در جهت نزول بیشتر و ورود به کانال پائینی وارد کنیم. بنده به عنوان یک معلم اقتصاد دانشگاه سوال دارم، مگر الگوتریدینگ‌ها ابزاری برای رصد کامل بازار نیست؟ آیا رصد کامل به وسیله انسان، خطر افزایش خطای انسانی را به شدت افزایش نمی‌دهد؟ بنابراین حذف الگوتریدینگ‌ها به معنای باز کردن مسیر برای افزایش خطاهای انسانی نیست؟ البته باز هم تاکید می‌کنم این حذف به سود سهام دار خرد اگر نباشد به زیانش نیست، بنده تصور می‌کنم این تصمیم پشتوانه علمی محکمی ندارد و یک ژست بی موقع است برای اینکه بگویند بیکار ننشسته ایم!
مزایای الگوتردینگ‌ها چیست؟
یکی از مزایای الگوتریدینگ ها، صرفه جویی در زمان است. یعنی با وجود الگوتردینگ‌ها نیاز مستمر به بازار از سوی معامله گر یا سفته باز از بین می‌رود، به علاوه سفارشات با سرعت بسیار بالایی صورت می‌گیرد. نکته دیگر که یکی از مزایای این مقوله به شمار می‌رود مهار یکی از مشکلاتی است که در طول سال‌های اخیر در کشور داشتیم، بحث عملکرد احساسی در بازار! که با وجود همین معاملات الگوریتمی کنترل احساسات در بازار تا حدودی مدیریت می‌شود و در نتیجه این الگوتریدینگ‌ها شاهد تصمیم گیری‌هایی براساس عقلانیت هستیم.
مساله اینگونه باید دیده شود که حذف الگوتریدینگ‌ها آن هم به بهانه حفظ شرایط تعادل عرضه و تقاضا به نقل از خود سازمان موضوعی است عجیب و غیر قابل توجیه، چرا که طبق تعاریف ابتدایی علم اقتصاد بر هم خوردن تعادل در معادلات همزمان عرضه و تقاضا حادث از دخالت دولت است، یعنی مهمترین عامل عدم تعادل بازار خود دولت است. همچنین الگوتریدینگ مانع ایجاد حباب در بازار سرمایه می‌شوند. شاید هم منظورشان این بوده که ما می‌خواهیم دخالتمان را در بازار کم کنیم. یک کاربرد دیگر این است که اگر شخص حقیقی یا حقوقی ۵۰ میلیارد تومان یک باره به بازار تزریق کند و سفارش بدهد باعث عدم خرید سایرین و افزایش قیمت‌ها می‌شود. اما با استفاده از معاملات الگوریتمی همین ۵۰ میلیارد تومان به چند قسمت تقسیم می‌شود، یعنی با تکه تکه شدن علاوه بر اینکه حباب ایجاد نمی‌شود، بلکه با تعداد سفارش‌های کوچک تر، معاملات مد نظر تحلیل گر انجام می‌شود، ممکن است با لغو معاملات الگوریتمی اولین کاری که صورت می‌گیرد عدم تعادل در بازار کلید بخورد.
به مسئولین بازار سرمایه عرض می‌کنم عمق دهی بازار را هدف قرار دهید بازار نقدینگی مانا می‌طلبد یک هفته مثبت بماند کلا موتورش راه می‌افتد و این کار کار سختی نیست.
در یک جمع بندی عملکرد بورسی دولت در چند ماه اخیر با آن مصاحبه‌های بچه گانه وزیران اقتصاد و نفت در گام اول عدم اطمینان را ایجاد کردند، با استمرار تصمیمات کم عمق، عدم تعادل ایجاد می‌شود. با همین روند تصمیمات غیر ضروری مانند حذف الگوریتم‌های سیگنال دهی و الگوریتم‌های مانیتورینگ و تکثر و دومینوی اشتباهات دولت در حوزه تصمیمات بورسی، شاهد آسیب بسیار زیادی به سرمایه‌های مردم خواهیم بود.
حرف کلی این است اگر از دید سفته بازی نگاه کنیم دست حرفه‌ای را ممکن است ببندیم، ولی از دید بلندمدت سهام داری می‌توان گفت حذف الگوتردینگ‌ها آسیبی برای آن‌ها ندارد اما عرض بنده این است که در شرایط کنونی حذف الگوتردینگ کاری خنثی و بیهوده است. بدون تعارف باید بر این نکته تاکید کرد که یکی از مقصرین اصلی پیشامدهای بورسی چند ماه اخیر از یک منظر مجلس قبل و مجلس جدید است که بر وظایف نظارتی خود بر دولت تشریفاتی عمل می‌کنند! مجلس قبل به نوعی اشتباهاتی داشت و بعضی نمایندگان جدید که خود را انقلابی می‌دانند، در ابتدای کار به دنبال خرید قسطی با یک سوم قیمت خودروی دنا پلاس ۶۰۰ میلیونی برای خود رفته اند و به اسم خون شهدا و آرمان‌های شهدا، دغدغه مَرکب خود را به جای رشد و توسعه اقتصادی و غلبه بر ناکارآمدی‌های دولت پیگیر شده‌اند و روزی باید جوابگو باشد و به یاد آورند که پیامبر اعظم فرمودند: " مَنِ اکتَسَبَ مالاًمِنْ غَیرِ حِلِّهِ کانَ رادَّهُ اِلَی النّارِ"
نظر شما