گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، موضوع حذف یا باقی نگاه داشتن ارز ۴۲۰۰ تومانی، موجب شده تا کارشناسان اعم از موافق یا مخالف نسبت به محاسن ومعایب حذف یا عدم حذف ارز ترجیجی به دولت توصیه و هشدارهایی بدهند. رادار اقتصاد در گفت و گو با حسین صمصامی سرپرست اسبق وزارت اقتصاد وعضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این موضوع به عنوان یکی از کارشناسان مخالف حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی پرداخته و دلایل مخالفت این کارشناس اقتصادی را تشریح کرده است.
شما یکی از مخالفین جدی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستید، به چه دلایلی با حذف ارز ترجیحی مخالفت می کنید؟
به این دلیل که اقتصاد ایران در حال حاضر با تورم شدیدی دست و پنجه نرم می کند، بنابراین حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به صلاح نیست. در حال حاضر رقم نرخ ارز مناسبی که اعلام می شود بین۲۵تا ۲۸ هزار تومان در بازار است که از نظر کارشناسی اقتصادی این رقم ها منطق علمی قابل قبولی ندارد و غلط است. لذا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دولت باید نرخ ارز مناسبی که متناسب با ساختار اقتصاد ایران است و تولید را رشد می دهد محاسبه کند.اگر محاسبه به خوبی انجام شود نرخ ارز در حدود ۱۰ هزار تومان خواهد بود. لذا اگر دولت بخواهد ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کند، باید نرخ ارز یکسان شود. ضمن اینکه یکسان سازی نرخ ارز نیازمند به کار بردن اصول و الزاماتی از سوی دولت است.
اگر مساله یکسان سازی نرخ ارز مورد نظر دولت باشد رعایت چه الزاماتی مهم است؟
از مهمترین الزامات این است که دولت صادرکننده را ملزم به وارد کردن ارز به کشور کند، چرا که اخیرا اعلام شد صادر کننده ۱۸ میلیارد یورو صادرات داشته اما ارز به کشور وارد نشده است. این موضوع یک مساله مهم است که نشان دهنده بی توجهی و غفلت دولت و نهادهای مربوطه است. از آن سو، بازار آزاد که بازار قاچاق، فرار سرمایه، سفته بازی و دلالی است باید بسته شود. در هیچ کشوری در حالی که اقتصاد با کمبود منابع ارزی مواجه است و در جنگ اقتصادی به سر می برد اجازه خروج منابع ارزی از کشور داده نمی شود. امروز شاهد هستیم منابع ارزی کشور در غفلت دولت ها خرج خرید املاک و مستغلات در ترکیه می شود. دولت باید جلوی این موضوع را بگیرد، بنابراین برای تحقق این موضوع نیازمند عزمی جدی از سوی دولت هستیم تا سیاست ارزی و بازار ارز سامان بیابد. اینکه گفته می شود نرخ ارز به کمتر از ۱۰ هزار تومان یا ۱۰هزار تومان برسد، به این مفهوم نیست که آنقدر ارز به بازار آزاد را آنقدر تزریق کنیم که نرخ ارز به ده هزار تومان برسد، اصلا بازار آزاد غیر قانونی است و باید جمع شود. در شرایطی که دولت محدودیت منابع ارزی دارد ودر جنگ اقتصادی به سر می برد، حفظ منابع ارزی دولت واجب است، نه اینکه ارز خرج واردات قهوه جوش و دسته بیل و سنگ پا و مواردی از این دست شود. ارز کشور باید صرف واردات کالاهایی شود که در داخل ساخته نمی شود، صرف واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایه ای شود. پس سیاست ارزی باید اصلاح شود. در شرایطی که سیاست های ارزی اصلاح شد و نرخ ارز یکسان شد آن زمان هم ارز ۴۲۰۰ تومانی را اگردولت به ارز ۸ هزار تومانی تبدیل کند اشکالی ندارد.
یکی از موضوعاتی که در این باره مطرح می شود این است که ارز ۴۲۰۰ تومانی به هدف ننشسته و کالاهای وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی، ارزان تر از کالای آزاد نبوده است و بحث توزیع رانت نیز در این مساله برجسته است، دراین باره چه نظری دارید؟
کسانی که به دنبال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند استدلال می کنند ارز ترجیحی به هدف اصابت نکرده است که به زعم بنده استدلال اشتباهی است. با بررسی روند قیمت کالاهای اساسی متوجه می شوید زمانی که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شد، قیمت کالاهای اساسی مثل برنج افزایش یافت. مثلا شکر ۶ هزار تومان بود بعد از حذف ارز دولتی، قیمت ها دوتا سه برابر شد. طبیعی است در چنین شرایطی قیمت ها افزایش می یابد. بنابراین ادعای کسانی که می گویند ارز ۴۲۰۰ تومانی به هدف مورد نظر نرسیده، علمی نیست و متناسب با واقعیت اقتصاد ایران نیست. یک سری افراد نیز معتقدند ارز ۴۲۰۰ تومانی به یک رانت بزرگ برای عده ای تبدیل شده است. این افراد معتقدند ۶۰۰ هزار میلیارد تومان از ارز ۴۲۰۰ تومانی رانت ایجاد شده است. اگر این مبلغ ارز دولتی رانت ایجاد کرده است چرا دستگاه قضایی و نظارتی با گیرندگان ارز ترجیحی برخورد نمی کند؟ با توجه به اینکه مشخص است گیرندگان ارز چه کسانی بوده اند؟ با نگاهی به آمار کلیه ارزهای ۴۲۰۰ تومانی و آمارهای منتشر شده رسمی از سوی بانک مرکزی نشان می دهد از اول فروردین تا سوم خرداد سال ۱۳۹۹، حدود ۴۹ میلیارد و ۵۰۱ میلیون و ۶۵ هزار و ۸۱۲ دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی تزریق شده که ۳۰ درصد ارز به ۱۵ فرد حقیقی و حقوقی داده شده و ۵۰ درصد به ۶۴ فرد حقیقی و حقوقی داده شده است. با توجه به اینکه گیرندگان ارز مشخص هستند بازرگانی های دولتی، شرکت های سهامی پشتیبانی امور دام، شرکت کشت و صنعت و روغن نباتی کرمانشاه، و شرکت های دیگر مشخص و معلوم هستند دولت چرا سراغ این افراد نمی رود که ارز دولتی را دریافت کرده و کالا را وارد نکردند یا ارز را خرج مصارف دیگری کردند؟ دولت و نهادهای قضایی و نظارتی باید وارد عمل شوند. چرا اجازه فشار به قشر فقیر جامعه و کوچک شدن سفره مردم به آنها داده شده است؟ اگر نمی توانند مدیریت کنند به چه دلیلی مدعی اداره کشور هستند.
آیا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تورم افزایش می یابد؟ با توجه به اینکه برخی از کارشناسان مدعی هستند تورم در همه کالاها ایجاد شده لذا تاثیر چندانی روی بازار و قیمت ها نمی گذارد، در این رابطه چه نظری دارید؟
در شرایطی که امروز کشور در جنگ اقتصادی به سر می برد، قطعا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مقوله ای است که دشمنان در زمین اقتصاد آن را دنبال می کنند. به این دلیل که بدخواهان مردم به دنبال افزایش قیمت کالاهای اساسی هستند تا مردم و حاکمیت از هم جدا شوند و سرمایه اجتماعی بریزد که متاسفانه با تورم این اتفاق در حال رخ دادن است. بی تردید حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث تشدید این اتفاقات می شود. قطعا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی شاهد افزایش قیمت ها خواهیم بود. ضمن اینکه اگر به مردم یارانه داده شود هیچ اتفاق مثبتی در زمینه معیشت مردم رخ نمی دهد. در حالی که معتقد هستیم مومن از یک سوراخ چند بار گزیده نمی شود، انتظار می رود دولت آقای رئیسی یک بار دیگر روش غلط سال ۸۹ را تکرار نکند. هدفمندی یارانه ها یا اصلاح و افزایش قیمت حامل های انرژی که در سال ۸۹ کلید زده شد و دولت ۴۵ هزار تومان به حساب مردم واریز کرد یا سال ۹۸ با افزایش قیمت بنزین ۵۰ هزار تومان به حساب مردم واریز شد ، نه تنها این رقم ها نتوانست معیشت مردم را تامین کند ، بلکه تورم ناشی از افزایش قیمت حامل های انرژی به مراتب بیشتر از رقمی بود که به مردم داده شد. به عبارت دیگر تورم یارانه ها را خورد و اثر آن را از بین برد. دولت نباید یک بار دیگر این مسیر غلط را طی کند. ضمن اینکه بهتر است بدانیم یکی از دلایل تحریم ایران در سال ۹۰ اجرای هدفمندی یارانه ها بود. اقتصاد ایران آسیب پذیر شد، آن زمان آمریکایی ها متوجه آسیب پذیری اقتصاد ایران شدند، لذا بلافاصله سال ۹۰ما را تحریم نفتی وسوئیفت کردند دقیقا یک سال بعد از هدفمندی یارانه ها، به این دلیل که خودمان به آمریکایی ها گرا دادیم که اقتصاد ایران آسیب پذیر شده و می توانید شرایط را با تحریم ها بر ما تنگ تر کنید. اگر این بار هم ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود یک بار دیگر برای اعمال شدیدترین تحریمها به آمریکا گرا داده می شود تا معیشت مردم از این هم سخت تر شود.
نظر شما