گروه منهای اقتصاد پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، اصغر مهاجری جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت و گوی دو قسمتی با ما ریشه های اصلی اعتراضات مردمی در هفته های اخیر را مورد بحث و بررسی قرار داده و در خصوص مطالبات اجتماعی تا اقتصادی و سیاسی مردم به نکات مورد اهمیت آنها اشاره کرده است. استاد جامعه شناسی در ابتدای گفت و گو به اصلی ترین دلایل بروز بحران های اجتمای که ناشی از اعتراض به مسائل مهمی در بطن جامعه و عملکرد مدیران و حاکمان است پرداخت و در این باره گفت: زمانی که در جهان های زیست اجتماعی امروز مردم مطالبه گری خود را به خیابان می آورند و فریاد می زنند حاکی از آن است که افراد در قالب اصناف یا سایر گروه های اجتماعی مطالباتی دارند که مسوولین، مدیران و حاکمیت یا بدان توجه نکرده یا به اندازه کافی برای پاسخ دادن و رفع آن وقت و اهتمام به خرج نداده است، به همین خاطر بعضا ماهیت مطالبات با هم متفاوت می شود. مساله مهم این است که مطالبه گری های اخیر جامعه ایران درجغرافیای اجتماعی، سیاسی ایران مطرح می شود، به این معنا که اعتراضات کنونی، ترکیبی است ودلیل اینکه شعارهای مختلفی اعم از فرهنگی تا اجتماعی و اقتصادی سر داده می شود به دلیل مطالبات مختلف و ترکیبی است که از مدیران و حاکمان فعلی دارند.
وی در پاسخ به این سوال که مطالبات مختلف اعم از اقتصادی تا فرهنگی و اجتماعی حتی سیاسی تا چه اندازه می تواند مردم را در اعتراض به یک یا چند موضوع به کف خیابان بکشاند، گفت: شاخص های اقتصادی برای مطالبه گری بسیار مهم هستند منتهی گاهی خود را در قالب های صنفی نشان می دهد مثل صنف بازنشستگان، کارگران و کارخانه داران، معلمان و پرستاران. این نشان می دهد شهروندان به دنبال پاسخگویی مسوولین هستند ضمن اینکه برای ایجاد بحران و اعتراض در ایران بسترهای متعددی وجود دارد که هر کدام چند دلیل محکم عامل بروز بحران و اعتراض می شود را پشتیبانی می کند.
اصغر مهاجری استاد جامعه شناسی در این باره خاطر نشان کرد: به عنوان مثال شاخص فلاکت ایران در آمارهای رسمی ۶۴ درصد است در حالی که آمارهای دانشگاهی گویای رقمی بیشتر از آمارهای رسمی دولت است. مثلا عدد فقر در ایران بر طبق آمار دولت که نشان می دهد چند درصد مردم به فقر مطلق نزدیک می شوند و توانایی تامین معاش ساده وحداقلی خود را از دست داده اند و نیازمند دریافت اعانه از سوی دولت هستند بیش از ۶۰ میلیون نفر است.
این استاد جامعه شناس بیان داشت: در بحث حاشیه نشینی که مردم توانایی تامین مسکن استاندارد را ندارند در رقم های منتشر شده از سوی دولت بیش از بیست میلیون و عددهای غیر رسمی بالای سی تا چهل میلیون نفر به تصویر می کشد که در بدترین شرایط زندگی می کنند. در بحث مهم تورم نیز مساله بسیار حاد است بنابراین عوامل مختلف در کنار هم جمع می شوند وبه مطالبه گری تبدیل می شوند. خروجی مطالبه گری ها با توجه به تفاوت ها و نابرابری هایی که درجامعه وجود دارد به اشکال مختلف ظهور و بروز می یابد. ممکن است در قالب های صنفی مختلف مثل اعتراضات معلمان بروز کند یا به شکل حضور خیابانی بازنشستگان، البته زمانی یک مطالبه فراتر از اقشار و اصناف تبدیل می شود یعنی یک مطالبه عمومی شکل می گیرد که به حوزه خیابانی می کشد و خود را در قالب های اعتراضی مثل اعتراض به گران شدن قیمت بنزین و حامل های انرژی در کف خیابان نشان می دهد.
اصغر مهاجری در خصوص مطالبات امروز مردم ایران گفت: مطالبات اجتماعی و فرهنگی نوع دیگری از مطالبات امروز مردم بخصوص جوان ایرانی است. این مطالبات در شاخه های مختلفی دنبال می شود مثل کسب «آزادی» ضمن اینکه این مطالبات می توانند گروهی باشند و ممکن است جنبه عمومی هم پیدا کنند. مثلا زنان مطالبه گری های اجتماعی داشته باشند و خواهان آزادی باشند. این مطالبه گری به یک جنبش اجتماعی تبدیل می شود و یا اینکه زنان در حوزه های دیگران نیز به این مصادیق مطالبه گری ورود می کنند بنابراین مطالبه گری ها گاهی با هم ترکیب می شوند.
وی در خصوص کارکردها و تبعات ترکیب مطالبه گری ها گفت: زمانی که مطالبات مختلف مردم جامعه که رفع نشده با هم ترکیب شوند و مکرر در قالب شعارها، تقاضاها، مطالبه گری ها و بیانیه ها ... مطرح می شوند مردم وارد فاز اعتراض می شوند هر چند مسولین و مدیران ممکن است نام مطالبات فرهنگی و اجتماعی را مطالبات سیاسی عنوان کنند و این مطالبات را به بحث های امنیتی و سیاسی و دشمن ربط دهند که اصولا کار دشمن است و دشمن از این مطالبات برای فشار و سوء استفاده از جامعه استفاده می کند. در حالی که من جامعه شناس با توجه به مطالبات مردم درک می کنم شعارها و مطالبات آنها بیشتر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است.
اصغر مهاجری تصریح کرد: اعتراضات و مطالبه گری های اخیر که موجب ناآرامی ها در کف خیابان به وقوع پوسته از نظرگاه جامعه شناسی ترکیبی با اولویت اجتماعی فرهنگی است، چرا که مسائل اقتصادی روی مسائل اجتماعی و فرهنگی تاثیر می گذارد و بالعکس. وقتی جامعه و خرد جمعی به این درک و فهم می رسد که وجود و عدم حل مشکلات اقتصادی به دلیل رویکردهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است نه به خاطر مشکلات جاری در بدنه اقتصادی؛ دست به اعتراض علیه این رویکردها و مدیریت ها می زند. خرد جمعی محاسبه می کند و متوجه است که کشوری مثل ایران دارای ذخایر عظیم منابع زیر زمینی مثل نفت و گاز است و در موقعیت جغرافیایی بسیار ویژه ای قرار گرفته با نیروی کار جوان و تحصیلکرده و مزیت های مختلفی برای درآمد زایی و رفاه ایرانیان، پس از خود می پرسد چرا این همه تحت فشار ناشی از مشکلات اقتصادی هستیم؟ چرا مشکلات اقتصادی حل نمی شود و روزبه روز بدتر می شود؟ با خود که می اندیشد به این نتیجه می رسد که رویکردهای اجتماعی بخصوص معرفت شناسی در رنج های اقتصادی و فشارهایی که بر مردم تحمیل شده نقشی اساسی دارد و چون متاسفانه به این نتیجه می رسد که در قالب رویکردهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مدیریتی مسائل اقتصادی حل نمی شود، حتی به وعده های مسوولین با همان ترکیب های قبلی مدیریتی نمی توان اعتماد کرد لذا خرد جمعی به این نتیجه می رسد که تفکر حاکم و رویکرد این تفکر و این نوع مدیریت نمی تواند مسائل اقتصادی را حل کند لذا نگران انباشت ناکارآمدهای اقتصادی آتی می شود.
استاد جامعه شناسی درخصوص انباشت مطالبات و عدم حل آنها در کنار وعده وعیدهای مختلف گفت: خرد جمعی می بیند سال هاست از کاهش نرخ دلار و ساخت و ساز مسکن ارزان می گویند و قول واردات خودروی ایمن و ساخت خودروی ارزان و استاندارد به مردم می دهند اما هیچکدام محقق نمی شود، بلکه روز به روز دست یافتن و خرید خودروی ناایمن داخلی و مسکن در حاشیه شهرها نیز غیر ممکن می شود. خرد جمعی می بیند وعده های اشتغالزایی و ایجاد عدالت اجتماعی و رفع تبعیض عملیاتی نمی شود لذا باور پیدا می کند که مساله های اقتصادی دل در گرو تفکر اجتماعی فرهنگی و مدیریتی دارد، لذا اعتماد خود را به مدیران و وعده های آنها از دست می دهد، بنابراین در کف جامعه مشاهده می کنیم علی رغم اینکه درد مردم اقتصادی است اما به جای اینکه اقتصادی باشد بیشتر اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.
وی خاطر نشان کرد: نکته مهم این است که نباید در تله تحلیل بیفتیم با اینکه گرفتاریهای اقتصادی ما نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی بیشتر است این سوال مطرح می شود که چرا مطالبه گری ها و شعارها جنبه های اقتصادی ندارد؟ هر چند در قالب صنفی به مسائل مختلفی اعتراض های زیادی داشتیم اما این بار با جنبه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ترکیب شده و اولویت با اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است چرا که مردم فکر می کنند چارچوب فکری مسوولین قادر به حل مسائل اقتصادی نیست.
اصغر مهاجری جامعه شناس و استاد دانشگاه در پایان گفت و گوی بخش اول با رادار اقتصاد توضیح داد: خرد جمعی به این نتیجه رسیده که اگر مشکل تحریم حل نمی شود به دلیل رویکردهای مسولین است. اگر مسائل حول تحریم در داخل بین نیروها و جناح های سیاسی حل نمی شود به دلیل وجود رویکردهای مسوولین است، لذا خرد جمعی به دنبال تغییر رویکردهای معرفتی، فکری و اجتماعی درون مدیریتی است چرا که معتقد است تا رویکردهای مدیریتی تغییر نکند مشکلات اقتصادی به قوت خود باقی است و مسائل و چالش های اقتصادی حل شدنی نیست.
نظر شما