بازار سهام ناآرام نتیجه اقتصاد سایه‌ای و حکمرانی بد / نوسان بورس و دلار مانع جهش تولید است/شاخص دارای واگرایی منفی شده است !

مهدی منصوری بیدکانی؛ اقتصاددان و استاد دانشگاه آزاد مشهد در گفتگو با خبرنگار بورس پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد گفت: پژوهش های دانشگاهی نشان می دهد که نوسانات شاخص بورس و نرخ ارز اثرمنفی معنی دار برتولید می گذارند.

وی ادامه داد: هر چند افزایش نرخ ارز به افزایش درآمدهای نفتی منجر می شود ، ولی همچنان عنایت به رابطه‌ی معکوس با تولید الزامی است.

این استاد اقتصاد افزود: کشورهای LDC یا درحال  توسعه بخصوص ایران، از درجه بالایی از بی ثباتی متغیر های کلان اقتصادی برخوردار هستند. نسبت به کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته و صنعتی در کشورهای LDC نرخ ارز، قیمت سهام و سایر متغیرهای مهم کلان از نوسانات شدیدتری برخوردارند و به سبب نبود حکمرانی اقتصادی مدیران با دید استراتژیک در حوزه اقتصاد این نوسانات نیز به نوبه خود، محیط نامطمئنی را برای سرمایه گذاران ایجاد می نماید و باعث می شود تا سرمایه گذاران نتوانند به سهولت و با اطمینان بیشتر در مورد سرمایه گذاری آتی تصمیم گیری کنند و احیانا متحمل زیان های وسیعی می شوند. لذا برای افزایش سرمایه گذاری و به تبع آن دستیابی به رشد بلندمدت و مداوم اقتصادی، توجه به بورس اوراق بهادار به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه و عوامل تاثیرگذار بر شاخص قیمت سهام همچون نرخ ارز و نا اطمینانی آن از اهمیت  ویژه ای برخوردار است.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: مشکل اساسی اقتصاد امروز ما محصول بودن اقتصاد سایه ای یا همان SE از کلمه shadow economy و نبودن حکمرانی خوب و  یا همان good governance است.

منصوری بیدکانی اضافه کرد:  اقتصاد سایه یک ویژگی انگلی مشترک در همه ی اقتصاد های دنیا است که باعث اختلال قابل توجه در اقتصاد و به طور خاص بازار سرمایه  می شود.

وی افزود: تعاریف فراوانی از واژه سایه در اقتصاد شده است  غیر رسمی،  پنهان، ثبت نشده ،غیر قانونی، زیرزمینی ، موازی و قس علیهذا اما از نظر ما آن دسته فعالیت های اقتصادی و درآمد حاصل از آن‌ها که از مقررات دولتی، مالیات یا گزارش اجتناب می ورزند و به نوعی هم حاشیه امن حکومتی یا دولتی دارند SE تعریف می شود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در بسیاری از مطالعات انجام شده داخلی و خارجی، تاثیر اقتصادی SE و حکمرانی خوب همچنین تولید ناخالص داخلی، قیمت نفت خام،حجم پول و نرخ ارز بر شاخص سهام مورد تایید قرارگرفته است.

وی در خصوص اثر تغییر نرخ ارز بر بازار سرمایه توضیح داد:  تغییر در نرخ ارز می تواند دو اثر متفاوت بر قیمت سهام داشته باشد. از یک سو افزایش نرخ ارز( از بعد تقاضا ) منجر به افزایش در آمد شرکت های صادر کننده ی کالا و در نتیجه قیمت سهام آن ها شده و از سوی دیگر (از بعد عرضه) منجر به کاهش سود شرکت های واردکننده نهادهای واسطه ای و کاهش قیمت سهام آنها می شود. البته خریداران سهام باید علاوه بر سود سهام به تغییرات ارزش ذاتی شرکت نیز توجه می کنند.

منصوری بیدکانی افزود: اگرچه SE یک ویژگی مشترک در اقتصاد تمام کشورها است و اگر چه برای ثبت یک متغیر غیرقابل رویت مشکلات فراوان مانند انگیزه‌های قوی سیاستمداران برای " مداخله " داده‌های آماری وجود دارد  اما دلایل اصلی آن ممکن است از کشور به کشوری متفاوت باشد باید عرض کنم کیفیت ضعیف دولت ، بوروکراسی معیوب ، نبود قانون گذاری واقعی در مجلس شورای اسلامی از ابتدا تا کنون و در نتیجه بازتولید قانون های ضعیف همچنین ضعف علمی نهادهای نظارتی باعث تولید یک دستگاه قانونی ناکارآمد، ترویج SE و پیرو آن آسیب عمیق به بدنه اقتصاد من جمله بازار سرمایه شده است.

این استاد اقتصاد دانشگاه در ادامه گفت:  در پیام تاریخی حضرت آقا به مجلس یازدهم این بار شاهد یک نکته متفاوت بودیم که ایشان بطور  خاص به وظیفه نظارتی مجلس تاکید ویژه داشتند و آن را تکلیف اساسی و حیاتی مجلس شورای اسلامی برشمردند  و برای اولین بار در پیام به مجلس به وظیفه ی نظارتی قوه قضائیه هم اشاره نمودند. آیا قوه قضائیه برای این تکلیف نظارتی تاکید شده فعلی انجام داده است؟ اگر مجلس خود را واقعاً انقلابی و ولایتمدار می پندارد بهتر است با تدبیرهای صحیح و عُقلایی و نظارت کارآمد بیشترین تاثیر را در کمرنگ کردن SE در اقتصاد داشته باشد به طوری که طبق فرموده معظم له نه حق مدیر و مجری خدوم ضایع شود نه اغماض و اهمالی صورت گیرد.

منصوری بیدکانی اذعان داشت: هر چقدر در اقتصادی، بخش های غیررسمی کوچک تر باشد اثر مثبت تری بر تولید ناخالص داخلی و سایر متغیرهای مهم اقتصاد کلان خواهد داشت و هر چه نرخ SE در اقتصادی پر رنگ تر باشد باید این نرخ را از مسیر حکمرانی خوب و بهبود کیفیت شاخص های حکمرانی ترمیم نمود.

این استاد دانشگاه در توصیه سیاستی به دولت گفت: در پژوهش های اصیل اقتصاد رابطه منفی ای بین  نرخ رشد درآمدهای نفتی ، قیمت سهام و نرخ ارز با همدیگر و سهم این متغیرها در توضیح نوسانات همدیگر وجود دارد ، لذا خاضعانه به دولت لزوم احتیاط در وارد کردن نوسانات درآمدهای نفتی به اقتصاد از طریق واریز درآمدهای مازاد نفتی به صندوق توسعه ملی توصیه می گردد.

وی در ادامه گفت : بنده اعتقاد دارم بخشی از تسلسل خلف وعده های دولت در حوزه بازار سرمایه مانند انتقال منابع از صندوق توسعه ملی، وعده به حمایت از بازار و بازگشت بازار ، بی‌قاعده بودن اعتباردهی کارگزاری ها  و غیره یک دلیل ریشه ای دیگر علاوه بر دلایل متعدد موجود و گفته شده دارد  و آن اندازه دولت است! بنده معتقدم اندازۀ دولت و SE اثر منفی و حکمرانی خوب اثر مثبت بر توسعه اقتصادی دارند.

منصوری بیدکانی افزود : از عوامل تاثیر گذار دیگر بر رشد بازده سهام ،  شاخص ثبات سیاسی است که اثر آن مثبت و معنی‌دار است. بی‌ثباتی سیاسی، شورش‌های خیابانی، ترور و اشکال دیگر تغییر غیر مسالمت‌آمیز قدرت، مؤلفه‌هایی هستند که انگیزه برا ی سرمایه‌گذاری را پایین آورده و سرمایه‌گذارها را وادار به انتقال سرمایه خود به جاهای امن می‌کنند.

این استاد اقتصاد دانشگاه  خطاب به نمایندگان مجلس گفت: شما در مجلس سوگند خوردید و تعهد کردید که پاسدار دستاوردهای انقلاب باشید و به تعبیر رهبر انقلاب این سوگند به هیچ وجه تشریفاتی نبوده است . در نزول شاخص کل بورس آنچه بیشتر سقوط می کند اعتماد مردم به این آرمان و نظام است و بنده هشدار می دهم در صورت عبور شاخص کل از حمایت ۱۱۰۰۰۰۰ واحد ممکن است فضای اقتصادی از فاز اجتماعی وارد فاز امنیتی شود بنابراین بهتر است مسئولین سریعاً نسبت به ضرر و زیان مردم پاسخگو باشند که شاید هر لحظه دیر باشد.

وی افزود: اعتقاد دارم که علی رغم احتمال ریزش شاخص تا ۱۱۰۰۰۰۰ واحد ( این سطح حمایت فیبو ۸/۶۱ را دارد) که بخشی از آن حادث از ریزش دلار می باشد هنوز راه برای بازگشت شاخص بسته نشده است. به عنوان یک معلم اقتصاد دانشگاه به مسئولین محترم تذکر می دهم که شاخص دارای واگرایی منفی شده است و می تواند بازگردد، کافی است شرایط بازگشت ۳۰ هزار میلیارد پول و توقف نزول ارز را کلید بزنند.