گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، در طی سال های گذشته یکی از مهمترین ایرادات کارشناسان به مجلس و دولت عدم اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه بود، طرحی که کارشناسان معتقدند به عنوان یکی از پایه های مالیاتی مانع بزرگی در برابر سفته بازی در بازارهای مختلف است از این جهت کمک شایان توجهی به اقتصاد ایران می کند. این طرح به تازگی توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده و تحلیل های زیادی درباره آن انجام شده و انتقاداتی هم به این طرح وارد شده است. رادار اقتصاد در گفت وگو با عبدالله مشکانی کارشناس اقتصادی و تحلیلگر بازار سرمایه به این موضوع از منظر دیگری نگاه کرده و آن را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
عبدالله مشکانی کارشناس اقتصادی و بازار سرمایه در گفت وگو با رادار اقتصاد مصوبه مالیات بر عایدی سرمایه را از چند جهت مورد نقد و بررسی قرار داد و گفت: طرحی مثل مالیات بر عایدی سرمایه از جمله طرح هایی است که اصولا در دنیا به این عنوان اجرا می شود تا بتواند مانع بزرگی در برابر هر گونه دلالی و سوداگری در بازارهای مختلف باشد، لذا تا اینجای کار فی نفسه درست است و راهکار خوبی برای مانع تراشی در برابر رفتارهای سفته بازانه است، ضمن اینکه موجب برقراری عدالت مالیاتی می شود و می تواند سهمی در تامین هزینه های دولت داشته باشد.
وی در این باره خاطر نشان کرد: آنچه از مزایای طرح مالیات بر عایدی سرمایه عنوان شد تا کنون درکشورهای توسعه یافته اجرا شده و دنیا تجربه چنین مواردی را دارد مالیات بر عایدی سرمایه از این جهت حائز اهمیت است که عدم وجود چنین طرح هایی باعث می شود که یک نفر بتواند املاک متعددی را در زمان کوتاه مدتی خریداری کند و معاملات املاکی یک منطقه را قفل کند، در کوتاه مدت نه فقط سرمایه داران، بلکه مردم عادی هم می توانند این کار را بکنند و بازار را تکان داده و به لحاظ قیمتی بازار را جا به جا کنند، همچنین در نظام عرضه و تقاضا مشکل ایجاد کنند، لذا در نبود چنین طرح هایی این مشکلات به وقوع می پیوندد، اما صرف اینکه این طرح را اینگونه تفسیر کنیم که مانع مشکل می شود یک موضوع دیگری است.
عبدالله مشکانی درادامه در خصوص تورم در اقتصاد ایران توضیح داد: آنچه در ایران باعث رشد قیمت ها می شود رشد نقدینگی است. وقتی در اقتصاد نقدینگی دو برابر می شود، قطعا منجر به دو برابر شدن قیمت ها می شود. بر فرض مثال در کشور یک ملکی که تا سال گذشته ١ میلیارد تومان بوده، الان ٢ میلیارد شده است، اینجا ملک توسط چندین نفر معامله می شود یک نفر یک میلیارد با سود بیشتر می فروشد تا پله پله به قیمت ٢ میلیارد تومان می رسد.مجلس این گران شدن را به عنوان مالیات بر عایدی سرمایه، راهکاری برای اخذ مالیات در نظر گرفته است، ما می گوییم آنچه باعث شده ١ میلیارد تبدیل به ۲ میلیارد شود، افزایش نقدینگی است، بنابراین این وسط کسانی که معامله کردند باعث رشد قیمت نشده اند، بلکه علت اصلی قیمت رشد نقدینگی بوده است، بنابراین دلال ها معلول رشد نقدینگی هستند که سیستم دلالی را به وجود می آورد، ملک را از ١ میلیارد به ٢ میلیارد می رساند، بعد خود به خود وقتی نرخ ملک مثال زده به ۲ میلیارد رسید خود به خود دلالی در این عرصه جمع می شود چرا که دیگر دلالی نیست که بتواند نرخ را از ٢ میلیارد به ٣ میلیارد برساند. رسیدن قیمت ملک از ١ میلیارد به ۲ میلیارد صرفا به خاطر این است که ما در حال پس دادن نقش اثر تورمی نقدینگی هستیم بنابراین در ایران چنین طرح هایی جواب نمی دهد.
مشکانی دراین باره توضیح داد: در کشورهای که چنین طرح هایی با موفقیت اجرا می شود عموما دارای تورم ٢ تا ٣ درصدی هستند، نه در ایران که تورم بین ٣٠ تا ۵٠ درصد است آن هم برای سال های متعدد، شاید بر اثر برخی سیاست ها تورم به ١٠ درصد برسد اما در سال های آینده نرخ تورم بین ٣٠ تا ۵٠ درصد نوسان است به این خاطراست می توان گفت چنین طرحی درایران کارآیی خاصی ندارد. نکته بعدی حائز اهمیت این است که طرح کلانی که در مجلس نوشته شده ایرادات و اشتباهات بسیار عدیده ای دارد به عنوان مثال گفته شده مالیات بر صاحب ملک ١٠ میلیاردی در طرح مالیات بر دارایی، مالیاتی تعلق نمی گیرد، اما مالیات به ملک بالاتر از ۱۰ میلیارد تومان تعلق می گیرد. در طرح مالیات بر عایدی سرمایه آمده است، اگر مالک یک ملک باشی، به این ملک، مالیات تعلق نمی گیرد، اگر دو ملک داشته باشی، به ملک اول تعلق نمی گیرد اما به ملک دوم تعلق می گیرد، ملک اول اگر به همسر تعلق بگیرد، به آن هم مالیات تعلق نمی گیرد.یعنی اگر یک خانواده ۵ نفره دارای ۵ ملک ۱۰ میلیاردی باشند چون هر کدام یک ملک به نام آنهاست، به این دسته از افراد، مالیات بر عایدی سرمایه تعلق نمی گیرد به شرط اینکه فرزندان بالای ۱۸ سال باشند از آن طرف اگر جوان ۲۰ ساله ای که هنوزازدواج هم نکرده، دو خانه ۳۰ متری داشته باید به این خانه ها مالیات بر دارایی تعلق نمی گیرد اما مالیات بر عایدی سرمایه تعلق می گیرد یعنی به ملک ۳۰ متری دوم تعلق می گیرد، در حالی که در مثال گذشته بر ۵ نفر اعضای خانواده که ۵ ملک ۱۰میلیاردی دارند نه مالیات بر دارایی تعلق می گیرد نه مالیات بر عایدی سرمایه، هیچ مالیاتی به آن نمی خورد یعنی این خانواده ۵۰ میلیارد ملک دارد در حالی که نه مالیات بر عایدی سرمایه و نه مالیات و دارایی می پردازد اما جوانی که با وام و قرض یک خانه ۳۰ متری خریده بعد از چند سال باز هم بتوانند یک واحد ۳۰ متری خریداری کند که بعد از این دو ملک را به یک واحد ۶۰ متری تبدیل کند تا ازدواج کند روی ملک سی متری دوم این فرد مالیات تعلق می گیرد، ضمن اینکه مجلس این فرد را سوداگر نامیده است! در حالی که ما میگوییم اگر نتواند دوتا واحد ۳۰ متری بخرد چگونه می تواند صاحبخانه شود؟ به این دلیل که با درآمدهای کم و تورم بالا راه دیگری برای خانه دار شدن ندارد، چون به یک باره نمی تواند یک آپارتمان ۸۰ متری خریداری کند، بلکه باید در طی سالیان طولانی با خرید دو یا سه واحد ۳۰ متری و فروش و تجمیع آنها روی همدیگر، صاحب یک واحد مسکونی به متراژ ۹۰ متر تا ۱۰۰ متر شود وقتی چنین مالیاتی بسته می شود در حقیقت به دهک پایین جامعه اجازه داده نمی‌شود از این طریق برای اینکه صاحب یک مسکن حداقلی شود تلاش کنند؛ در حالی که امروز بسیاری از جوانان حتی نمی توانند یک ملک ۳۰ متری خریداری کنند، بنابراین مجلس با این طرح سنگ بزرگی پیش پای جوانان ودهک های با درامدهای معمولی انداخته تا نتوانند مسکن بخرند! اما از آن طرف، کسی که صاحب ۵۰ میلیارد ملک است به سادگی این طرح را دور زده و مالیات بر عایدی سرمایه یا مالیات و دارایی نمی دهد.
مشکانی خطاب به نمایندگان مجلس گفت: وقتی قرار است طرحی مصوب شود بهتر است براساس مختصات اقتصاد ایران انجام شود نه اینکه مختصات اقتصاد آمریکا در اقتصاد ایران پیاده شود! در طرح مالیات بر عایدی سرمایه اگر یک فرد مسن دو پراید داشته باشد، و خانه ای هم نداشته باشد با پراید اول کار کند تا هزینه های خود را تامین کند و پراید دوم را به یک مسافر کش بدهد و تا آن فرد برایش مسافرکشی کند و ماهی دو سه میلیون هم به عنوان حقوق به مسافرکش بدهد، به دومین پراید مالیات تعلق می گیرد اما اگر یک خانواده ای ۵ خودرو ۱ میلیاردی داشته باشد و هر خودرویی به نام یکی از اعضای خانواده باشد، مالیاتی تعلق نمی گیرد اما اگر پیرمردی که صاحب دو پراید بود مثلا برای تامین هزینه های درمانی خود مجبور به فروش پراید دوم شود، باید مالیات بر عایدی سرمایه را پرداخت کند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: مشکل بعدی که بسیار کلان تر از این مسائل از این است مشکل تورم یا رشد قیمت ها در اقتصاد ایران است. مهمترین عامل رشد تورم، رشد تورم در کسری بودجه است و رشد کسری بودجه نیز ریشه در ناترازی صندوق های بازنشستگی، بودجه و بانکها دارد، لذا دولت مجبور است کسری بودجه خود را با چاپ پول جبران کند، در این تورم، خانه ای که یک میلیارد ارزش داشته در اثر رشد تورم ۲ میلیارد می‌شود دولت می‌گوید یک میلیارد سود کرده باید ۴۰۰ میلیون آن را بابت مالیات بپردازید، بنابراین بعد از فروش این ملک ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان پول به دست صاحب ملک می رسد قبلاً شاید با یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان یک خانه ۱۰۰ متری داشتی اما وقتی که مالیات از عایدی سرمایه با وجود این تورم از ملک کم می شود فروشنده قدرت خرید خود را از دست می دهد، لذا به جای خرید خانه ۱۰۰ متری که فروخته به دلیل تورم فقط می تواند یک خانه ۸۰ متری بخرد!
مشکانی توضیح داد: در حالی که آنچه در غرب رخ داده این نیست که قیمت همه املاک در کشور به صورت مساوی و یک شبه بالا برود، بلکه اگر منطقه ای گران می شود به دلیل ایجاد زیر ساخت ها وامکانات رفاهی بیشتر است که قیمت آن منطقه را نسبت به مناطق دیگر رشد می دهد، مثلا کشیدن جاده، پارک، مراکز فرهنگی و هنری و....در چنین مناطقی اگر قیمت ملک ۳۰ درصد افزایش بیابد زمان فروش ۱۰ درصد آن به عنوان مالیات کسر می شود، یعنی اگر زمین متری هزار دلار بوده الان تبدیل به هزار و پانصد دلار شده، دویست دلار آن به عنوان مالیات برداشته می شود و مالک با متری هزار وسیصد دلار درمناطق دیگری که تورم نداشته اند می تواند ملکی بزرگتر از ملک قبلی خود خریداری کند. در حالی که در ایران با طرح مالیات بر عایدی سرمایه بخشی از قدرت خرید مردم از آنها گرفته می شود، بنابراین طرح از این جهت ایرادات بسیاری دارد؛ هم اقتصادی و هم حقوقی، نکته بعدی اینکه چنین طرح هایی به دولت انگیزه می‌دهد که کسری بودجه را بزرگتر کند، پول بیشتری چاپ کند تا قیمت املاک رشد کند و از آنها مالیات بگیرد در حالی که قدرت خرید مردم کاهش می یابد.
نظر شما