گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، شیوه تامین بودجه دولت در یکی دو ماه گذشته علامت سوال بزرگی است که دولت تمایلی به افشای این راز از خود نشان نداده است. برخی کارشناسان اقتصادی وحتی همتی رئیس اسبق بانک مرکزی در توئیتی صحبت های دولتمردان را زیر سوال برد و به موضوع فشار غیر مستقیم به نظام بانکی کشور برای تامین بودجه جاری اشاره کرده اند. کامران ندری اقتصاددان، استاد دانشگاه وعضو پژوهشکده پولی و بانکی در گفت و گو با رادار اقتصاد، نحوه تامین مالی دولت و تبعات آن را در اقتصاد تشریح کرده است.
آقای خاندوزی در خصوص تامین هزینه های مهر ماه تاکید دارند که هزینه های یکی دو ماه گذشته بدون استقراض از بانک مرکزی صورت گرفته، و اوراق قرضه نیز در بازار سرمایه منتشر نشده است. از نظر شما با توجه به اینکه درباره نحوه تامین مالی بودجه دولت دریکی دو ماه گذشته تا کنون توضیح شفافی ارائه نشده، منابع مالی چگونه و از کجا تامین شده است؟
قطعا اگر دولت از بانک مرکزی به صورت مستقیم استقراض نکرده، و به قول دولتی ها برای تامین بودجه، اوراق نیز به فروش نرسیده، راهی به جز فشار به بانکها و تامین مالی دولت از طریق بانک های کشور در پیش روی دولت نبوده است. مثلا دولت برای تامین بخشی از بودجه خود می تواند به بانک ها برای خرید اوراق دولتی فشار بیاورد. یا اینکه برخی هزینه های دولت از سوی نظام بانکی به شکل وام وتسهیلات پرداخت شود. مثلا دولت می خواهد کالاهای اساسی مورد نیاز جامعه را خریداری کند، لذا برای این منظور برای گرفتن اعتبار به بانکها فشار می آورد تا مبالغ مورد نظر را برای خریدهای تضمینی دریافت کند. همه این راه حل هایی که دولت طی می کند در نهایت فشار غیر مستقیم به بانک مرکزی و سیستم بانکی کشور است.
دولت توانایی پس دادن وام وتسهیلات اخذ شده از سوی نظام بانکی کشور را دارد؟ این قرض به چه شکلی جبران می شود؟
در اصل بانکهای کشور با دادن وام و تسهیلات هزینه های دولت را جبران و تقبل می کنند. البته دولت می گوید که وام را پرداخت می کنم اما توانایی انجام چنین کاری را در وضعیت فعلی به هیچ وجه ندارد. مساله مهم این است که در این مقطع زمانی، بانکها از طریق اعطای وام به کمک دولت می آیند و مشکل درآمدی دولت را حل می کنند، اما آنچه برای اقتصاد و معیشت مردم در این میان مهم است، اعطای وام یعنی همان خلق پول است که خلق پولی که توسط بانکها صورت می گیرد منجر به ناترازی در درآمد هزینه بانک، ناترازی در جریان ورود و خروج نقدینگی به بانکها و ناترازی در دارایی- بدهی بانکها می شود.در پایان کار نیز دولت تمام موارد اشاره شده را با خلق پول در بانک مرکزی تسویه می کند که نتیجه ای غیر از افزایش تورم و سخت شدن زندگی و کاهش قدرت خرید مردم به جا نمی گذارد.
آثار تورمی استقراض غیر مستقیم از نظام بانکی کشور چه زمانی خود را نشان می دهد؟
ممکن است در حال حاضر آقای خاندوزی بر این موضوع تاکید کند که هزینه های یکی دو ماه گذشته بدون استقراض از بانک مرکزی تامین شده است. اما اگر تامین هزینه های دولت از طریق فشار به بانکها بوده باشد، آثار تورمی این موضوع را در ماه های آینده مشاهده می کنیم. ضمن اینکه مشکلاتی که در اقتصاد بروز می کند در همان سال آثار خود را در رشد شدید پایه پولی منعکس می کند. متاسفانه رشد شدید پایه پولی منجر به تورم شده است.البته لازم به ذکر است که تورم از همین الان شروع و ایجاد شده است. درواقع مساله اصلی که آقای خاندوزی باید بدان اشاره کند مساله اصلی کنترل تورم است. نحوه تامین کسری بودجه، با هر روشی که درست شده، به خود دولت مربوط است. مساله مهمی که جزیی از مهمترین مطالبات و انتظارات مردم است این است که نرخ تورم کنترل و کاهش بیابد. لذا باید از آقای خاندوزی پرسیده شود که علی رغم اینکه ظاهرا نخواستید ابعاد تامین کسری بودجه را باز کنید، اما مساله اصلی چرایی عدم کنترل و مهار تورم است؟ چرا دولت در دو ماه گذشته در این موضوع ناموفق بوده و تورم در برخی کالاهای اساسی بالا رفته است؟ داشتن تورم بالا نشان دهنده وجود اشکالات مهمی در اقتصاد و مدیریت اقتصادی کشور است. دولت آمریکا نیز چندین برابر ما کسری بودجه دارد. اما مساله مهم این است که آمریکایی ها تورم غیر قابل تحمل مثل تورم ما را تجربه نمی کنند. لذا اگر ما از کسری بودجه صحبت می کنیم هدف کنترل تورم است.
از نظر شما چه عواملی در عدم کنترل و مهار نرخ تورم تاثیر گذارند؟
علت اینکه امریکا با وجود کسری بودجه، تورم ندارد، مدیریت صحیح پولی اقتصاد است. یعنی مدیریت پولی وبانکی کاملا در آمریکا بسیار علمی و تخصصی است و از این توانایی برخوردار هستند که نظام پولی و بانکی خود را مدیریت کنند. در حالی که متاسفانه مسوولین ما توانایی کنترل نظام پولی و بانکی را با ساختارهای شکننده مدیریتی، قانونی و نهادی ندارند. به همین دلیل است که در چهار دهه گذشته شاهد افزایش نرخ تورم بوده ایم. به هر حال تا زمانی که تحریم ها لغو نشوند تورم همراه ما خواهد بود. چرا که دولت و تیم اقتصادی جدید نیز برنامه حرفه ای با جزییات قابل اجرا برای مدیریت اقتصاد ارائه نداده است بنابراین تنها راهی که برای حل معضلات اقتصادی باقی می ماند این است که با آمریکا به توافق برسیم و تحریم ها لغو شود.
نظر شما