گروه اقتصاد کلان پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، وحید شقاقی شهری کارشناس و تحلیلگر اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در گفت و گو با رادار اقتصاد در خصوص تجربه شکست خورده برنامه های توسعه ای و واکاوی چرایی اصرار بر نوشتن برنامه در حالی که محقق نمی شود، گفت: مساله مهمی که بعد از نوشتن برنامه های پنج ساله مورد توجه کارشناسان و حتی عامه مردم قرار می گیرد این است که وقتی برنامه های توسعه ای محقق نمی شود و از برنامه اول تا برنامه ششم اهداف فاصله زیادی با عملکردها دارند، چرا همچنان مسوولین مایل به نوشتن برنامه هایی هستند که اجرا نمی شود.
وی در این باره افزود: بعد از برنامه چهارم تا کنون شاهد اختلاف بین اهداف و عملکردها و عدم اجرای برنامه و عدم دستیابی به اهداف برنامه های توسعه ای بودیم، به گونه ای که بعد از پایان هر برنامه، اختلاف بین اهداف و عملکردها نسبت به دوره قبل شدت بیشتری گرفته است.
وحید شقاقی شهری معتقد است: با اطمینان می توان گفت بعد از برنامه چهارم تا کنون تقریبا اهداف کلیدی برنامه ها محقق نشده است به طوری که می توان گفت در سه برنامه اخیر اعم از چهارم، پنجم و ششم به رشد ۸ درصدی، رشد بهره وری و تحقق ۳۰ درصد رشد اقتصادی از محل بهره وری و تورم تک رقمی به عنوان اهداف محوری اشاره شده اما هیچکدام محقق نشده است، بلکه متاسفانه واقعیت امر نشان می دهد وضعیت به مراتب نسبت به گذشته بدتر شده است.
وی در این باره با ذکر مثالی توضیح داد: مثلا در برنامه پنجم و ششم وضعیت رشد اقتصادی، بهره وری و تورم به مراتب از برنام های قبلی بدتر بوده و میزان اجرای برنامه ها بسیار ضعیف تر از گذشته است به طوری که بین ۳۰ تا ۴۰ درصد برنامه ها اجرا شده، اما برنامه های اجرا شده که به طور معمول در هر اقتصادی صورت می گیرد تاثیر مثبت و قابل تاملی در اهداف کلان اقتصادی نداشته است.
شقاقی با طرح چند سوال محوری از تدوین کنندگان برنامه توسعه ای کشور گفت: با توجه به جمیع جهات آنچه در خصوص عملکرد برنامه های توسعه ای گفته شد حال این سوال محوری مطرح می شود وقتی برنامه ها اجرا نمی شوند چرا نوشته می شوند؟ وقتی برنامه ها واقع بینانه نیستند و بین اهداف با برنامه، ارتباط نظامندی وجود ندارد؛ در شرایطی که مدام تلاطمات، بی ثباتی ها و نوسانات شدید اقتصاد کشور را تحت الشعاع قرار می دهد و دولت را ناچار به اتخاذ تصمیمات روزمره می کند برنامه به چه کار اقتصاد و مردم می آید و چرا وقت دولت، مجلس و کشور بابت تدوین برنامه گرفته می شود؟
وحید شقاقی شهری خاطر نشان کرد: اگر بنده مسول سازمان برنامه و بودجه بودم تلاش می کردم ابتدا به این سوال پاسخ دهم، سوالی که متاسفانه بی جواب مانده در حالی که به شدت نیازمند آسیب شناسی است که چرا برنامه ها محقق نمی شوند؟ چرا نظام برنامه ریزی کشور ضعیف است و مفاد برنامه ها اجرا نمی شود؟ قطع به یقین سازمان برنامه و بودجه باید گزارش دقیقی مبنی بر اینکه چرا در کشور ایران برنامه ریزی پاسخ نمی دهد، ارائه دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی گفت: در صورتی که این سوال بی پاسخ بماند برنامه هفتم نیز به سرانجام برنامه های ششم، پنجم و چهارم دچار می شود. با اینکه اهداف برنامه هفتم خوب است اما مشابه برنامه های قبلی است مثل رشد ۸ درصدی اقتصادی، رشد بهره وری و کاهش تورم و رسیدن به تورم تک رقمی در پایان برنامه و بهبود وضعیت اشتغال و رقابت پذیری اقتصاد، اما سوال این است که چرا این اهداف در برنامه های گذشته محقق نشده است؟
وی تصریح کرد: به نظر می رسد مسوولین باید به این سوال محوری پاسخ دهند در غیر این صورت روز به روز دامنه نگرانی ها بابت رشد شاخص های اقتصادی و توسعه اقتصاد کشور بیشتر می شود.
شقاقی معتقد است: برنامه هفتم ماحصل زحمات مدت دار مجلس و دولت است، یعنی دولت چندین ماه درگیر تولید برنامه هفتم بوده و نهادهای بالا دست مثل مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز مدت زمانی را صرف سیاستهای کلی برنامه هفتم کرده اند، سیاست هایی که از سوی رهبرانقلاب ابلاغ شد و بعد از آن برنامه هفتم نوشته شد، اینک نیز مجلس چند ماهی را باید صرف تصویب قانون برنامه کند اما این میزان زحمت، تلاش، هزینه و وقتی که مصروف تولید برنامه می شود؛ دستاوردی ندارد .
وی بیان داشت: کاش حداقل مسوولین وقتی برای پاسخ به این سوال می گذاشتند که چه مشکلات ساختاری و نهادی در کشور وجود دارد که اجازه تحقق برنامه را نمی دهد؟ برنامه ها ایراد دارد یا ساختارها و نهادها ؟ یا دستگاه های نظارتی یا مجریان مساله دارند؟ آیا امکان تحقق اهداف کلانی که در برنامه امده براساس منابع مالی و شرایط سیاسی اقتصادی کشور وجود دارد؟ و آیا نباید از نظام برنامه ریزی میان مدت با شکل و شمایلی که دنیا دنبال می کند تبعیت کنیم؟
وحید شقاقی شهری در خصوص نوع برنامه ریزی های توسعه ای در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه گفت: دنیا برنامه های توسعه ای چندین ساله در چند محور مثل ایران نمی نویسد و تدوین نمی کند، بلکه برنامه ها عمدتا سناریو محوراست و مبتنی بر اجرای چند پروژه بسیار مهم با سناریوهای واقع بینانه تا هدف مورد نظر به اصابت برسد و برنامه توسعه ای محقق شود در حالی که نظام برنامه ریزی در ایران مشکلاتی اساسی دارد و ساختارهایش مهیا نیست، آسیب شناسی صورت نمی گیرد بنابراین در چنین وضعیتی همچنان باید نگران عدم تحقق اهداف برنامه های توسعه ای باشیم.
نظر شما