اعزام رایزنان بازرگانی اندرخم یک کوچه/رایزنان بازرگانی چین ۲۲۱ نفر،ایران ۷ نفر! /هر رایزن بازرگانی می تواند ۶تا ۱۰ درصد حجم تجارت کشورش را با کشور هدف ارتقا دهد

گروه صنعت و بازرگانی پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛در حالیکه انتظار می رفت فرایند انتخاب و اعزام رایزنان بازرگانی در دولت سیزدهم تغییر یافته و ضمن تغییر شیوه نامه ها و دستورالعمل‌ها در راستای تسهیل و تسریع در انجام فرآیند انتخاب ، امکان مشارکت  کلیه فعالان حوزه تجارت چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی در این فرایند به نحو ملموس تری  فراهم شود ، متاسفانه فقط در طول چند ماه گذشته یک رایزن بازرگانی به شش رایزن بازرگانی مستقر در کشورهای هدف اضافه شده و در حال حاضر علاوه بر حضور رایزنان بازرگانی در کشورهای عراق ،عمان ،ارمنستان ،آذربایجان ، چین و روسیه ، رایزن بازرگانی در  پاکستان نیز منصوب شده است . 
اهمیت حضور رایزنان بازرگانی در کشورهای مختلف به عنوان خط مقدم دیپلماسی اقتصادی و تجاری کشور ها به اندازه ای است که کشورهای مختلف ، سرمایه گذاریهای معتنباهی در این حوزه انجام داده اند به نحوی که تعداد رایزنان بازرگانی کره جنوبی در خارج از کشور ،۱۴۱نفر ،چین ۲۲۱ نفر ، آلمان ،۲۱۳نفر ،فرانسه ،۱۵۶نفر ،ژاپن ،۱۴۳نفر و هند ۱۹۸ نفر می باشد . همچنین بر اساس مطالعات و بررسیهای انجام شده هر رایزن بازرگانی در میان مدت قادر است بین ۶تا ۱۰ درصد حجم تجارت کشورش با کشور هدف را افزایش دهد.ذکر این نکته ضروریست که در دوره های در فواصل زمانی اواخر دهه ۸۰و اوایل دهه۹۰ ،تعداد رایزنان بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف به حدود  ۳۰ نفر رسید که اثرات مثبتی بر تجارت خارجی کشور به جا گذاشته است .
بر اساس آسیب شناسی انجام شده در حوزه رایزنان ، فرایند انتخاب و اعزام رایزنان و به تبع آن  تعداد کشورهایی که رایزنان بازرگانی در آنها استقرار دارند با سه چالش عمده روبرو بوده که لازم است در این خصوص تمهیدات جدی اندیشیده شود . این سه چالش ،شامل چالش‌های فرایندی ،بودجه ای و مدیریتی است که در هر دوره ای این سه چالش ،مجتمعا و یا به صورت فردی و در غیاب چالش‌های دیگر ،حضور رایزنان بازرگانی در کشورهای هدف را با مشکل روبرو ساخته است . در حوزه فرایندی ،هنوز دیدگاه واحدی در خصوص مشخصات و ویژگی‌های داوطلب رایزنی بازرگانی وجود نداشته و همچنین مشخص نیست در حوزه رایزنان بازرگانی ،مسوولیتهای وزارت صنعت،معدن و تجارت و وزارت امورخارجه به چه صورت است و احیانا همپوشانیهای غیر قابل اجتناب ،چگونه رفع و رجوع میشود . ازسوی دیگر فرایند انتخاب به کندی صورت پذیرفته که یکی از علل آن ،عدم وجود شاخص‌های امتیاز دهی و همچنین وزن دهی نامناسب شاخصهای انتخاب می‌باشد که انتظار می رفت اصلاحاتی در جهت رعایت عدالت صورت پذیرد . به عنوان مثال ،دانستن زبان خارجی به عنوان یک شرط لازم جهت انجام ادامه فرایند انتخاب اعلام شده و اگر داوطلبی سایر ویژگیها را داشته باشد و فقط امتیاز زبان را کسب نکند از دایره انتخاب خارج شده و صلاحیت او احراز نمی گردد ، در حالیکه می توان همه شاخصها را در عرض یکدیگر بررسی کرده و در صورت احراز صلاحیت ، فرصتی به داوطلب برای ارتقای زبان داده شود . این مسأله ،ضمن افزایش انگیزه داوطلبان ، دایره شمول داوطلبان را گسترش خواهد داد . در حوزه بودجه ،نیز لازم است دیدگاه هزینه ای وجود  رایزنان بازرگانی به دیدگاه سرمایه گذاری و اثر بر تجارت خارجی کشور تغییر کرده و ضمن توجه به الزامات تجارت خارجی کشور ، سازمان برنامه و بودجه هم نگاه خاصی به این موضوع به عنوان یکی از متغیرهای اثرگذار در اجرای سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی داشته باشد . در حوزه مدیریتی نیز به نظر می رسد لازم است در تدوین نقشه  راه توسعه صادرات کشور ،ضمن مطالعه و بررسی تجربه سایر کشورها ، شاخص‌های انتخاب کشورهای هدف جهت اعزام رایزنان ، مورد بازنگری و ویرایش قرار گیرد . 
ذکر این نکته ضروریست که عدم توجه به چالش‌های پیش رو باعث شده است که برنامه های کمی جهت اعزام رایزنان ، به صورت متعدد تغییر کرده که این مسأله برنامه ریزی برای استفاده از فرصتهای پیش رو را با چالش جدی روبرو می کند .‌به عنوان مثال می توان به اعلام این نکته که تعداد رایزنان بازرگانی تا پایان سال ۱۴۰۱ به ۶۰نفر و در پایان سال ۱۴۰۲به ۱۲۰ نفر افزایش می‌یابد و یا اظهار نظر دیگری که برنامه ریزی برای افزایش تعداد رایزنان به ۱۲۰نفر تا پایان سال ۱۴۰۴ را اعلام کرده بود .
همچنین مقام دیگری ،برنامه ریزی برای افزایش تعداد رایزنان به ۳۰ نفر را در سال ۱۴۰۱ را اعلام کرده بود و یا اعلام نموده بود که تا پایان سال‌جاری ،تعداد رایزنان بازرگانی به ده رایزن افزایش خواهد یافت که فعلا فقط یک رایزن به رایزن‌های قبلی افزوده شده است .
در پایان تاکید می گردد، در صورت رفع چالش‌های سه گانه فوق الذکر ازیکسو و همچنین توجه به الزامات مورد نیاز ، این امیدواری وجود خواهد داشت که حضور رایزنان بازرگانی در کشورهای هدف ، اثرگذاری بیشتری داشته باشد .