آیا نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ،آینه تمام نمای توانمندی‌های کشور است؟

گروه صنعت و بازرگانی پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد برگزاری نمایشگاههای تجاری صنعتی به عنوان یکی از ابزارهای توسعه تجارت خارجی کشور و در جهت توسعه صادرات و همچنین انتقال فناوری از اهمیت شایانی به خوردار بوده و کشورهای مختلف تلاش می کنند در زمانهای مختلف از این ابزار تاثیرگذار به نحو بهینه استفاده نموده و تولیدات خود را در معرض رقابت با تولیدات سایر کشورها قرار داده و ضمن بازاریابی، جهت حضور در بازارهای مختلف، از علم و تکنولوژی روز نیز بهره برند .
امروزه برگزاری نمایشگاههای اختصاصی که در آن گروههای مختلف کالایی از یک کشور در کشور دیگر به نمایش گذاشته شده و همچنین نمایشگاههای بین المللی بازرگانی با حضور گروههای مختلف کالایی از کشورهای مختلف و در کشور میزبان از برنامه تجاری و رویدادی اغلب کشورها حذف گردیده وکشورهای مختلف نیز تلاش می کنند ضمن حضور در نمایشگاههای بین المللی تخصصی در کشورهای دیگر ،مقدمات برگزاری نمایشگاههای تخصصی را در کشور خود فراهم نموده و تلاش کنند با همکاری انجمن جهانی صنعت نمایشگاهی موسوم به UFI ضمن استفاده از تجربیات و دانش روز متخصصان مجموعه مذکور ،شرایطی را فراهم کنند تا نمایشگاههای تخصصی داخلی به نمایشگاههای تخصصی بین المللی ارتقا یافته و حضور فعالان اقتصادی سایر کشورها در قالب غرفه دار و بازدیدکننده پررنگتر شود* .بنابراین برگزاری نمایشگاهها به عنوان مهمترین رویداد تجاری اثرگذار مورد تایید همگان بوده و ضمن دارابودن پیامدهای تجاری و اقتصادی که البته در میان مدت و بلند مدت هویدا خواهد شد واجد اثرات فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی نیز می باشد که در اینجا نقش دیپلماسی اقتصادی و تجاری بیش از پیش مشخص می گردد.نمایشگاه توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران ، گرته برداری ناقصی از نمایشگاههای اختصاصی بوده و تفاوت آن با نمایشگاههای اختصاصی آن است که نمایشگاههای اختصاصی در کشور هدف برگزار شده و مخاطبان آن تجار،بازرگانان و بعضا مصرف کنندگان نهایی کشور هدف هستند در حالیکه در نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی (که موردی مشابه آن حداقل بر اساس بررسی‌های نگارنده در سایر کشورها یافت نشده است ) گروههای مختلف کالایی در داخل کشور ،توانمندیها را عرضه کرده و مخاطبان را با هزینه های معتنابهی برای بازدید دعوت می نمایند . لذا فارغ از دیدگاههاو اهداف برگزار کنندگان از برگزاری این رویداد ، در مقایسه با سایر نمایشگاهها مشمول هزینه های بیشتری شده که در نهایت به وسیله غرفه داران پرداخت شده و نتیجتا حضور واحدهای تولیدی صادراتی با هزینه های زیادی همراه خواهد بود که در مقایسه با این هزینه ها ، منافع حاصله چندان قابل بیان نخواهد بود .به نظر می رسد برگزار کنندگان این نمایشگاه ،با توجه به وعده های خود ،صرفا به دنبال کمی نگری بوده و تلاش کرده اند به هر صورت ممکن اولا فضای بیشتری را به نمایشگاه اختصاص داده و ثانیا تعداد بیشتری بازدیدکننده خارجی را دعوت نموده و مقدمات حضور آنها را فراهم نمایند . تمرکز بر این دو موضوع باعث شده است که شاخص خاصی جهت حضور غرفه داران و همچنین بازدیدکنندگان وجود نداشته باشد و صرف پرشدن فضای نمایشگاهی و افزایش تعداد بازدیدکنندگان خارجی به هم و غم مسوولان امر تبدیل شود . اگر نمایشگاهها به عنوان یک صنعت جوان و پویا پذیرفته شود لازم است الزامات و شاخص‌های برگزاری مطلوب یک‌ نمایشگاه نیز در نظر گرفته شود که ذیلا به برخی از آنها اشاره می شود .۱. ابتدا لازم است گروههای کالایی مشخصی برای نمایشگاه تعیین گردد . این انتخاب و تعیین لازم است بر اساس شاخص‌های همچون میزان صادرات کالا یا صنعت مورد نظر در سال قبل از برگزاری نمایشگاه ، میانگین صادرات در سه سال گذشته ، وضعیت زنجیره ارزش تولید گروههای کالایی منتخب ، بازارهای هدف بر اساس آمار رسمی و همچنین وضعیت رقبا در بازار هدف صورت پذیرد .۲. تعیین شاخص‌های واحدهای تولیدی صادراتی و در نهایت غربال ایشان جهت حضور در نمایشگاه به عنوان غرفه دار نیز یکی از وظایف مهم برگزار کنندگان بوده تا اولا رقابت میان واحدهای تولیدی صادراتی جهت حضور در نمایشگاه افزایش یافته و ثانیا با توجه به برگزاری نمایشگاههای تخصصی در طول سال و حضور بنگاه‌های تولیدی صادراتی در نمایشگاههای تخصصی متعلق به صنعت فعال در آن ، لازم است شرایطی فراهم شود تا انگیره لازم جهت حضور ایشان در نمایشگاه به عنوان غرفه دار فراهم شود وگرنه به عنوان مثال سالانه چند ده نمایشگاه صنایع غذایی در سطح کشور و یا حتی خارج از کشور برگزار شده و تولید کننده مواد غذایی و یا فعال صنعت غذا ، ترجیح می دهد در نمایشگاه تخصصی صنعت متعلق به مجموعه اش شرکت نموده تا در نمایشگاهی عام که مشخص نیست حضورش ،چه بروندادی خواهد داشت. همچنین بنگاههای تولیدی و صادراتی برای حضور در نمایشگاهها برنامه و تقویم داشته و با توجه به هزینه های بالای حضور در نمایشگاههای داخلی و خارجی از یکسو و مشکلات اقتصادی موجود از سوی دیگر ، تمایل چندانی به حضور در نمایشگاههای عمومی نداشته و ترجیح می دهند صرفا بر اساس تقویم سالیانه خود و متناسب به بودجه تخصیصی برای فعالیتهای ترویجی در رویدادها شرکت نمایند.

۳در قسمت سوم و بعد از شاخص بندی و انتخاب غرفه داران بر اساس آنچه قبلاً بیان گردید لازم است شاخص‌های انتخاب بازدیدکنندگان خارجی نیز استخراج و بر این اساس و بعد از تهیه بانک اطلاعات بازدیدکنندگان (بر اساس اطلاعات دریافتی از مراجع مختلف از جمله نمایندگیهای کشور در کشورهای هدف و همچنین اطلاعات دریافتی از بنگاه‌های اقتصادی کشور در جهت معرفی خریداران بالقوه و بالفعل ) نسبت به انتخاب و در نهایت دعوت از بازدیدکنندگان اقدام شود . در این خصوص تناظر فعالیت بازدیدکنندگان با غرفه داران و تدوین برنامه جهت استفاده حداکثری از حضور بازدیدکنندگان خارجی بر اساس اطلاعات اعلامی ضروری می باشد در غیر اینصورت ،امکان استفاده حداکثری از رویداد ،وجود نخواهد داشت .‌۴استفاده از توانمندی و اطلاعات تشکل‌های صادراتی در جهت هماهنگی حضور بنگاه‌ها به عنوان غرفه دار و همچنین برنامه ریزی برگزاری مذاکرات تجاری رودررو و به صورت اختصاصی در دو چارچوب کشوری و گروه کالایی از اهمیت شایانی برخوردار است که غفلت از آن ،فلسفه برگزاری نمایشگاه را زیر سوال می برد .سخن آخرنکته مهم و قابل اهمیت اینکه در فعالیتهای نمایشگاهی لازم است کشورهای هدف به نحوی انتخاب شوند که ضمن انکه همه طرفهای تجاری کشور حضور داشته باشند بازارهای جدید نیز مد نظر قرار گرفته و با تدوین گزارشات کارشناسی شناخت بازار به عنوان اسناد پشتیبان برگزاری نمایشگاه، امکان حضور حداکثری فعالان تجاری در نمایشگاه و در نهایت بهره برداری از این نوع رویداد فراهم شود .همانگونه که متذکر گردید اثرات برگزاری یک رویداد تجاری در میان مدت و بلندمدت خود را نشان داده و نمی توان انتظار داشت که برگزاری یک نمایشگاه در یکسال ، صادرات را در همان سال افزایش دهد لذا اعلام آمار و برآوردهایی از قبیل انعقاد دومیلیارد دلار قرارداد و تفاهم نامه در طول برگزاری نمایشگاه ،چندان دقیق و صائب نبوده و حضور در نمایشگاه ،مشروط به اینکه با برنامه ریزی قبلی چه از سوی غرفه دار و چه از سوی بازدیدکننده صورت پذیرفته و طرفین با شناخت کامل از یکدیگر در نمایشگاه حاضر شوند یکی از اولین گامها در برقراری روابط تجاری بوده و نمی توان انتظار داشت نتایج حضور در نمایشگاه به سرعت اجرایی شود .