گروه بورس پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، یکی از انتقاداتی که به بورس ایران وارد است و عموما برخی کارشناسان اقتصادی آن را تکرار می کنند، عدم هدایت نقدینگی از این بازار به سمت تولید است، تولیدی که مقام معظم رهبری از حیث ارزشمند و واجب بودن آن، امسال را هم مثل ۱۰ سال اخیر به این نام مزین کردند. اما اینکه چرا واحدهای تولیدی و اقتصادی کشور تا حد و اندازه ای که دراقتصاد ما وجود دارند در بورس حضور پر رنگی ندارند و اینکه آیا بازار سرمایه عموما در خدمت تولید نیست در گفتگو با آلبرت بغزیان؛ اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه تهران مطرح شده است.
آیا کارکرد بازار سرمایه همین تعریفی است که سهامدارانی که درصف های خرید و فروش قرار می گیرند از آن دارند یا کارکردهای دیگری مبتنی بر حمایت از تولید هم برای بورس تعریف شده است؟
یکی از مهمترین کارکردهای بورس تامین سرمایه شرکت های تولیدی و اقتصادی است. شاید این کارکرد بازار سرمایه برای بسیاری از کسانی که با بورس آشنایی درستی ندارند مقوله نا آشنایی باشد و بسیاری از مردم به این موضوع واقف نباشند که بازار بورس در وهله اول با بازار اولیه در ارتباط است یعنی تامین سرمایه شرکت ها، پروژه ها یا سرمایه گذارانی را برعهده دارد که مایل به پذیره نویسی و عرضه اوراق سهام خود در بورس هستند، بنابراین بازار اولیه تامین سرمایه شرکت های تولیدی و واحدهای اقتصادی را به دنبال دارد. در این فرآیند شرکت های تامین سرمایه با دریافت پول از سرمایه داران و سرمایه‌گذاران و کسانی که مایلند مالک سهام بخشی از این شرکت ها باشند با فروش اوراق سهام شرکت ها، تامین مالی این شرکت ها را به عهده می گیرند، بنابراین بورس می تواند محل مطمئنی برای تامین سرمایه بنگاه ها و شرکت های تولیدی باشد.
سایر مزیت های بورسی شدن برای شرکت ها و واحدهای تولیدی و اقتصادی چیست؟
قطعا اگر صاحبان شرکت های تولیدی به دنبال افزایش کارکرد اقتصادی و افزایش تولید شرکت خود باشند می توانند با مراجعه به بازار سرمایه از این کارکرد مفید بازار در تامین سرمایه مورد نیاز خود استفاده کنند. تولید کننده ای که برای توسعه کاری خود نیازمند تامین مالی است حتما راه مطمئن و کوتاه تری نسبت به بورس پیدا نمی کند، با اینکه دریافت وام و تسهیلات اقتصادی از نظام بانکی برای تولید کننده مقدور است اما به دلیل هزینه های بالای دریافت وام از نظام بانکی، بهترین راه تامین مالی ورود سرمایه ها به بازار اولیه برای تامین سرمایه مورد نیاز است. این نقش بازار سرمایه تا اینجای کار باید به شدت تقویت شود چرا که تقویت این کارکرد بازار سرمایه به شدت بر تحقق جهش تولید به عنوان مطالبه مقام معظم رهبری تاثیر گذار است. بی تردید سازمان بورس و اوارق بهادار باید نقش خود را در حمایت از تولید در این مرحله به نمایش بگذارد و از تولید کنندگان با انتشار اوراق شرکت های آنها حمایت به عمل بیاورد. در این فرآیند سرمایه داران با خریداری اوراق شرکت های دولتی در سود و زیان واحد اقتصادی یا تولیدی سهیم می شوند، لذا تولید در فرآیند وسیع تری توسط شرکتی که وارد بورس شده آغاز می شود. فروش اوراق فرآیند بعدی یعنی ورود به بازار ثانویه را برای سهامداران و خریدارانی که وارد بازار سهام شده اند میسر می کند. در این مسیر با خرید و فروش سهام شرکت ها نیازمندان به دریافت پول به مبلغ مورد نیاز خود می رسند و سهامداران جدید وارد فرآیند مالکیت آن واحد اقتصادی می شوند، این خرید و فروش ها در یک شرایط عادی نمی تواند به تولید کننده یا صاحبان بنگاه های اقتصادی لطمات جبران ناپذیری وارد کند، در واقع بازار سهام متورم شده کنونی همان بازار ثانویه است، بازاری که در آن تامین مالی صورت نمی گیرد، بلکه تنها کارکرد این بازار خرید و فروش سهام شرکت های اقتصادی و انتقال مالکیت است. سهامداران عمده شرکت های اقتصادی که اکثرا مالکین آنها ۷۰ تا ۸۰ درصد سهامداران این شرکت ها را تشکیل می دهند اعضای دایمی هیات مدیره و صاحبان اصلی این شرکت ها به شمار می روند اما ۲۰ تا ۳۰ درصدی که عموما از آنها به عنوان سهام شناور یاد می شود همان خریداران و فروشندگان بازار سرمایه هستند، بنابراین بسته به شرایط اقتصادی و ارزشمند بودن شرکت‌ها، تورم، نرخ ارز و حتی دارایی‌های این شرکت ها ارزش ریالی و مالی شرکت ها افزایش یا کاهش می‌یابد، لذا نباید چندان نگران این کاهش ها یا افزایش ها شد.
اما تنش های بازار سرمایه مقداری موجب نگرانی مردم می شود از این جهت که برخی کارشناسان اقتصادی از فرآیند حاکم بر بازار در طی یکی دو سال گذشته انتقاد می کنند، آیا انتقاد آنها را وارد می دانید؟
ببینید مساله این است که وقتی مسکن چند برابر گران می شود یا پراید ۲۰ میلیون تومانی به یک باره بیش از ۷۵ میلیون تومان افزایش قیمت می یابد هیچ کس نگران تورم این بازارها نمی شود و مردم را از حبابی بودن آن و تبعات بعد ترکیدن حباب دراین بازارها نمی ترساند، اما بورس همواره تحت این انتقادات شدید بوده و متاسفانه به جای اینکه مردم به سرمایه گذاری در بورس تشویق شوند، با بیان نظرات غیر کارشناسی مردم را چنان از این بازار می ترسانند که گویی بدترین بازار برای سرمایه گذاری است. در حالی که بورس قادر به جذب سرمایه های خرد است اما در بخش مسکن با تورم فعلی سرمایه داران خرد نمی توانند اقدام به سرمایه گذاری کنند. سرمایه گذاران خرد در بورس قادر به رقابت هستند و رونق در این بازار از طریق صف های خرید و فروش صورت می گیرد، اگر هم بازار دچار اصلاحی شود و یا با ریزش هایی مثل هفته های گذشته مواجه شود حتی این نوع ریزش و رشد بازار سرمایه متفاوت از ریزش ها و رشدی است که در بازارهای موازی وجود دارد.
آیا مزیت های بورسی شدن برای شرکت های اقتصادی به قدر کافی در اقتصاد کشور باز و تعریف شده است؟
یکی از موضوعاتی که درباره بورس و هدایت نقدینگی به سمت تولید مطرح است به تمایل یا خواست شرکت های تولیدی برای تامین سرمایه از بازار بورس برمی گردد. به نظر می رسد این مقوله هنوز حتی در بین واحدهای تولیدی و اقتصادی کشور به درستی جا نیفتاده و حتی تبیین هم نشده است، لذا کم کاری شرکت ها و واحدهای تولیدی را می توان ناشی از عدم شناخت دقیق آنها از مزیت های بازار سرمایه عنوان کرد و نمی توان همه را به گردن مسوولان سازمان بورس یا دولت انداخت، هر چند تبلیغات دولتی و اطلاع رسانی ها و آگاهی بخشی ها می تواند در افزایش آگاهی واحدهای اقتصادی از مزیت های بورس بسیار راهگشا باشد. بی تردید بیشترین بازاری که ازده سال گذشته تا کنون سود آور بوده و حتی سودهای ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصدی نصیب سهامداران کرده است همین بازار سرمایه است، سایر بازارها هیچ کدام به اندازه بورس رشد نکرده اند. همین شاخص ۱ و ۷۰۰ هم سود ۱۶ درصدی را نصیب سرمایه گذاران وسهامداران کرده است، شاخصی که در سایر بازارها دراین حد واندازه سود دهی نداشته و یا سابقه نداشته است. شرکت هایی مثل شرکت های دانش بنیان با ارایه طرح توجیهی خود و سود آوری می توانند در بورس هر چه سریع تر به جهش فعالیت مورد نظر خود برسند، این شرکت ها در بورس متفاوت از بانک حمایت می شوند چرا که بانک برای بازپس گرفتن تسهیلات و اقساط وام به آنها فرصت تنفس نمی دهند، در حالی که ورود به بورس می تواند سکوی پرتاب خوب و مطمئنی برای آغاز فعالیت خرد محور آنها باشد. متاسفانه به نظر می رسد واحدهای تولیدی ما بیش از اینکه با بازار آشنا شوند به دنبال امدادهای غیبی و حمایت مستقیم دولت هستند، در حالی که دولت در این شرایط توان مالی لازم برای حمایت از این واحدها را ندارد. بنده معتقدم همین که دولت با معرفی بازار سرمایه به شرکت ها و واحدهای تولیدی هنر کرده است، چرا که دولت نمی تواند با فشار قوانین به بانکها و سایر نهادها دایما به دنبال تامین مالی بنگاه های اقتصادی باشد در حالی که بازار سرمایه از چنین توانایی برخوردار است و به راحتی می تواند شرکت های اقتصادی را تامین مالی کند، بنابراین بخشی از کاستی های صورت گرفته تقصیر خود شرکت ها و واحدهای تولیدی است.
مثالی برای این موضوع دارید؟
برخی شرکت های خرد محور و دانش بنیان که در سال های اخیر در بورس فعال شده اند اینک دراین بازار حرفی برای گفتن دارند و سهام آنها چند برابر رشد کرده است. قیمت سهام این شرکت ها به قدری افزایش یافته که بسیاری از سرمایه گذاران مایل به شراکت در طرح های توسعه ای آنها هستند، این موضوع نشان می دهد بازار سرمایه عامل مهمی در شناخت و توسعه هر چه بیشتر شرکت های دانش بنیان شده است. انتظار می رود شرکت های تولیدی خدماتی، دانش محور و بازرگانی و تجاری در امر صادرات و واردات هم به بورس اقبال بیشتری نشان دهند و طرح های خود را وارد بازار سرمایه کنند، این شرکت ها با عرضه ۳۰ درصد سهام خود و مالکیت ۷۰ درصدی می توانند در عین برخورداری از حداکثر مالکیت، با کشت قیمت واقعی کارخانه خود از طریق پول های تزریق شده به شرکت خود حتی اقدم به راه اندازی پروژه های دیگری کنند. از سوی دیگردلیل اینکه متاسفانه برخی شرکت ها و واحدهای تولیدی علاقه چندانی به فعالیت در بورس ندارند نگرانی از شفافیتی است که دربازار سرمایه وجود دارد. به هر حال دارندگان واحدهای تولیدی و اقتصادی باید فرصت حضور در بورس را برای ارتقا و افزایش تولید خود یک بار امتحان کنند، قطعا از این مساله هیچگاه پشیمان نمی شوند.
نظر شما